دکتر سیمین نظرنژاد، متولد 1373 در مشهد، عضو هیات علمی و مسئول بخش مهندسی بافت گروه علوم تشریحی و بیولوژی سلولی دانشکده پزشکی، جوان ترین هیات علمی و نخستین فارغ التحصیل رشته مهندسی بافت در دانشگاه علوم پزشکی مشهد است که از سال 1401 به عنوان عضو هیات علمی ضریب  k در این مجموعه مشغول به کار تدریس و تحقیق می باشد. با توجه به نوپا بودن رشته مهندسی بافت در دانشگاه علوم پزشکی مشهد و اهمیت آن در ابداع شیوه های نوین درمانی، سایت خبری وبدا بر آن شد تا در مصاحبه ای با دکتر سیمین نظرنژاد، مسئول بخش مهندسی بافت گروه علوم تشریحی و بیولوژی سلولی دانشکده پزشکی مشهد داشته باشد، اطلاعات بیشتری را پیرامون اهمیت و کاربردهای این رشته‌ی نوظهور و چشم انداز فعالیت های آن در مجموعه علوم پزشکی مشهد، در اختیار علاقمندان قرار دهد.

*وبدا: با سپاس از حضور شما در این گفتگو، ضمن معرفی بیشتر خود، لطفاً توضیحاتی را از باب معرفی رشته مهندسی بافت به خوانندگان این مصاحبه ارائه بفرمایید؟

من دکتر سیمین نظرنژاد هستم، متولد تیرماه 1373 در مشهد، استادیار و مسئول بخش مهندسی بافت در گروه علوم تشریحی دانشکده پزشکی مشهد. دوران ابتدایی تا دبیرستان را در مشهد سپری کردم و دوران لیسانس را در رشته زیست شناسی سلولی مولکولی از سال 1390 در دانشگاه سمنان آغاز کردم، پس از آن در سال 1395 به تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه علوم پزشکی شاهرود در رشته بیوتکنولوژی پزشکی مشغول شدم و نهایتا سال 1398 دوره دکترا در رشته مهندسی بافت را در دانشگاه علوم پزشکی مشهد آغاز کردم و در سال 1401 پایان نامه را در ششمین ترم تحصیلی دفاع کرده و به عنوان نخستین دانش آموخته در این رشته فارغ التحصیل شدم، شهریور همان سال نیز به لطف خداوند در فراخوان جذب هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، به عنوان هیات علمی ضریبk  جذب این دانشگاه شدم.

*وبدا: رشته مهندسی بافت از چه سالی در دانشگاه علوم پزشکی مشهد آغاز بکار کرد و در حال حاضر در چه وضعیتی قرار دارد؟

 این رشته از سال 1398 با پذیرش 2 دانشجوی دکتری تخصصی در گروه علوم تشریحی شروع به فعالیت کرد، در آن زمان آقای دکتر سعید کارگزار مسئول این رشته بودند، من و یکی از دوستان نخستین دانشجویان رشته مهندسی بافت بودیم که در سال 1398 وارد این رشته شدیم و در سال 1401 هم، بنده به عنوان اولین دانش آموخته رشته مهندسی بافت، تحصیلاتم را به پایان رساندم.

 تا هم اکنون 10 دانشجوی تخصصی مهندسی بافت در این رشته مشغول به تحصیل بوده و هستند و تعدادی از دانشجویان تحصیلات تکمیلی از سایر رشته ها و دانشگاه های سراسر کشور نیز برای انجام پروژه های پایان نامه و طرح های تحقیقاتی خود با ما همکاری می کنند و به یاری خداوند توانسته ایم همکاری های خوبی را با گروه های نانوزیست فناوری پزشکی، فیزیولوژی و سایر گروه های دانشکده پزشکی، دانشکده داروسازی، مرکز تحقیقات ارتوپدی بیمارستان قائم (عج) و همچنین دانشکده علوم و گروه مهندسی مواد دانشگاه فردوسی داشته باشیم. امیدواریم که این همکاری ها بتواند به تولید بالینی انواع داربست ها ختم شود؛ همان طور که تاکنون طرح ها و پایان نامه های تحقیقاتی که انجام شدند در حوزه مهندسی بافت پوست، استخوان و سرطان نتایج امید بخشی را در سطح مطالعات in vitro و in vivo از خود نشان داده اند.

*وبدا: اساساً تعریف رشته مهندسی بافت و کاربرد آن در حوزه‌ی پزشکی چیست؟

 مهندسی بافت یک علم میان رشته ای است که با بهره گیری از سلول ها؛ اعم از سلول های بنیادی و تمایز یافته، فاکتورهای رشد و زیست مواد شامل انواع پلیمرها، فلزات و سرامیک ها به تولید داربست ها می پردازد، تا بتوانند هم از نظر ساختاری و هم عملکردی مشابه بافت عمل کند. عمده داربست هایی که تاکنون ساخته ایم شامل؛ انواع نانو الیاف الکتروریسی شده که از نظر مورفولوژی خیلی مشابه ماتریکس خارج سلولی طبیعی بافت عمل می کنند و مقرون به صرفه هستند، همچنین هیدروژل ها که قابلیت جذب آب فراوانی دارند و می توانند به بازسازی و ترمیم بسیاری از بافت ها کمک کنند، شیشه های زیست فعال که در دهه های اخیر توجه زیادی را در حوزه ترمیم و بازسازی بافت های سخت و نرم و نیز درمان سرطان به خود جلب کرده اند و بافت های درم پوست، استخوان و آمنیون سلول زدایی شده که تمام این داربست هایی که اشاره شد، قابلیت بارگذاری انواع ترکیبات دارویی و سلولی را در خود دارند.

*وبدا: پایان نامه دکتری را با چه موضوعی ارائه کردید؟

موضوع پایان نامه ام تهیه و مشخصه یابی داربست دو لایه از نانوالیاف الکتروریسی شده حاوی لیزات پلاکتی بود و همچنین درم سلول زدایی شده گوساله که با شیشه های زیست فعال حاوی یون های مس و روی تقویت شده بود و اثرات درمانی آن را برای مدیریت سوختگی درجه 3 در مدل حیوانی رت بررسی کردیم.

موضوعاتی هم که دانشجویان در حال تحقیق هستند شامل ساخت و بررسی داربست های الکتروریسی شده و هیدروژل هایی که از پلیمرهای طبیعی که در ساختار بافت های بدن وجود دارند مثل کلاژن و همچنین پلیمرهای مصنوعی تشکیل می شوند و می توانند حاوی ترکیبات درمانی مثل سلول های بنیادی و نانو ذرات آنتی باکتریال باشند تا شرایط بهتری برای ترمیم و بازسازی بافت فراهم کنند. همچنین تعدادی از دانشجویان داربست های ضد سرطانی را که قابلیت رشد و بازسازی بافت سالم را پس از حذف تومور دارند، ساخته و بررسی می کنند.

*وبدا: هدف کلی گروه علوم تشریحی و بیولوژی سلولی در رشته مهندسی بافت چیست؟

هدف ما این است که بتوانیم با ارائه خدمات آموزشی و پروهشی نوین به نسل جوان کشور، نیروی توانمندی را در زمینه طراحی و مدیریت اجرای پروژه های مهندسی بافت تربیت کنیم تا بتوانند در آزمایشگاه ها، شرکت های دانش بنیان و دانشگاه ها خدمت کنند.

در اینجا لازم می دانم از مدیر محترم گروه جناب آقای دکتر علیرضا ابراهیم زاده که زحمات زیادی را برای تجهیز آزمایشگاه ها متحمل شدند، صمیمانه تشکر و قدردانی کنم. با لطف و عنایت خداوند تاکنون توانسته ایم مقالات و کتاب های ارزشمندی را چه در سطح ملی و چه در سطح بین المللی منتشر کنیم و طبق برنامه راهبردی و چشم انداز 5 ساله ای که تدوین شده، امیدواریم بتوانیم با گسترش نیروی انسانی متخصص و کارآمد محصولات با ارزشی را در حوزه ترمیم و بازسازی جراحات پوستی و سایر بافت های نرم و همچنین ناهنجاری های استخوانی و تشخیص و درمان به موقع و زودهنگام سرطان روانه بازار کنیم تا بتوانند تا حدی پاسخگوی نیازهای کشور و منطقه باشند.

در مهندسی بافت هدف ما طراحی و ساخت داربستی است که بتواند مشابه ماتریکس خارج سلولی در بافتی که دچار آسیب شده عمل کند و با تخریب زیستی و رهایش کنترل شده و هدفمند داروهای لود شده، به سرعت و کیفیت ترمیم و بازسازی بافت کمک کند. محصولاتی که حاصل تحقیقات  مهندسی بافت پوست هستند هم می توانند جنبه درمانی داشته باشند مثلا برای سوختگی های وسیع و زخم دیابتی و هم می تواند کاربرد زیبایی و جوان سازی و مسائلی که امروزه خیلی مورد توجه هستند را داشته باشد. عمده تحقیقات ما در حال حاضر نیز مهندسی بافت پوست و استخوان هستند.

 دستگاهی هم که ان شاءالله تا چند روز آینده به دست ما می رسد به نام دستگاه زیست چاپگر سه بعدی، جزء تکنولوژی های روز دنیا است و به کمک این دستگاه می توانیم داربست هایی را بسازیم که از نظر فضایی و سه بعدی خیلی مشابه بافت های بدن عمل می کنند، به این ترتیب که می توانیمقسمت آسیب دیده را با نرم افزار طراحی کنیم و با استفاده از زیست مواد مختلف، فاکتورهای رشد و سلول ها آن را ساخته و به قسمتی که دچار آسیب است پیوند بزنیم. زیست مواد به کار رفته در این داربست ها کاملا زیست سازگار و زیست تخریب پذیرند و هیچ اثر سمی بر بدن ندارند و به مرور زمان با بافت سالم جایگزین می شوند.

با توجه به اینکه مهندسی بافت عمدتا پژوهش محور است، الحمدلله تاکنون توانسته ایم پایان نامه ها و طرح های موفقیت آمیزی را به انجام برسانیم و  با توجه به اینکه یک رشته جدید و نو ظهور و جذاب است می توان از خارج از دانشگاه گرنت های خوبی گرفت.

*وبدا: مهمترین چالش شما در این رشته چه موضوع یا موضوعاتی است؟

 چالش و مشکل اصلی که وجود داشته و البته اکنون بهتر شده، مربوط به نیروی انسانی است. ما دو هیات علمی داشتیم که متاسفانه هر 2 نفر به دلایل شخصی به طور همزمان از دانشگاه تشریف بردند. از طرفی، مدت زمان بررسی پرونده های افراد واجد شرایط شرکت در فراخوان و متعاقب آن، بررسی افرادی که پذیرفته شده اند بسیار بالاست و امیدواریم در آینده این مشکل حل شود.

از بعد تجهیزات و امکانات آزمایشگاهی بحمدالله و با تلاش های بی دریغ مدیر محترم گروه ، در حال حاضر کمبود تجهیزات جهت انجام پروژه های تحقیقاتینداریم و امیدواریم با گسترش فعالیت ها به سمت بالین، بتوانیم سهم خودمان را در پیشبرد دانشگاه به سمت دانشگاه نسل سه و برآوردن نیازهای جامعه ایفا کنیم.