مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: مهمترین مسئولیت اعضای یک خانواده برای حفظ و بهبود سلامت روانی و اجتماعی خود و سایر اعضا، توجه به تقویت عوامل محافظ و کاهش عوامل خطر در آن خانواده بوده است.
دکتر ندا اخروی در گفتگو با وب دا، اظهار کرد: آخرین مطالعات علمی و تحلیل‌ها نشان می‌دهد صرفاً دادن اطلاعات درباره آسیب‌های اجتماعی، عوارض مصرف مواد و رفتارهای پرخطر، بزرگ نمایی پیامدهای آن و ایجاد رعب و ترس از این عوارض، تاثیر قابل توجهی در کاهش گرایش افراد به این آسیب‌ها نداشته است.
وی با اشاره به اینکه آنچه که مانع جدی گرایش نوجوانان و جوانان به آسیب‌های اجتماعی و مصرف مواد میشود، بهبود فرآیند رشد و تکامل جسمی و ارتقاء سلامت روانی و اجتماعی آنها در جامعه است، بیان کرد: مطالعات اخیر حاکی از آن بوده که از برنامه‌ها و مداخلات پیشگیرانه‌ای حمایت می‌کنند و از طریق کاهش عوامل خطر و تقویت عوامل محافظ عمل می‌کنند.
مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد افزود: عوامل خطر عواملی هستند که احتمال آسیب‌های روانی اجتماعی و رفتارهای پر خطر را افزایش می‌دهند.
دکتر اخروی با ذکر این نکته که هرچه عوامل خطری که کودک تجربه می‌کند بیشتر باشد احتمال این آسیب‌ها در دوران نوجوانی و جوانی افزایش می‌یابد، تاکید کرد: همچنین از طرف دیگر نیز عوامل محافظ را داریم که خود عواملی هستند که اثر عوامل خطر را کاهش می‌دهند و از فرد در مقابل آسیب‌ها محافظت می‌کنند.
وی تصریح کرد: خانواده یکی از عواملی است که نقاط قوت آن می‌تواند محل رشد افراد و کمک به حل مشکلات و فشارهای روانی آنها باشد و نقاط ضعف آن می‌تواند عامل خطری برای روی آوردن افراد به رفتارهای پرخطر باشد.
مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه کودکان بیش از همه از والدین خود تاثیر می‌پذیرند، خاطرنشان کرد: به عنوان مثال در خانواده‌هایی که یکی از والدین پرخاشگر باشند، یا دخانیات و یا مواد مصرف کنند، ممکن است کودکان با الگو برداری از آنها به این رفتارها روی آورند؛ بنابراین توجه به عوامل خطر و محافظ در خانواده یکی از مهمترین بخش‌های موثر در هر برنامه پیشگیری از آسیب‌های روانی و اجتماعی است.
دکتر اخروی در رابطه با نتایج پژوهش‌ها در زمینه عوامل خطر و محافظ مواد در حوزه خانواده، بیان کرد: در این خصوص می‌توان گفت که مهمترین عوامل زمینه ساز آسیب‌های روانی اجتماعی و رفتارهای پرخطر در خانواده شامل محیط خانوادگی آشفته و بهم ریخته، مشاجره و اختلاف شدید بین والدین، روش‌های فرزندپروری ناکارآمد (خصوصاً در باره کودکانی که مبتلا به بیش فعالی بوده یا دارای اختلال سلوک باشند)، دلبستگی ضعیف بین والدین و فرزندان و وجود والدین مصرف کننده مواد در خانواده بوده است.
وی اضافه کرد: همچنین از جمله مهمترین عوامل محافظت کننده از آسیب‌های روانی اجتماعی و رفتارهای پرخطر در خانواده می‌توان به تعامل با دوام و با ثبات فرزندان و والدین (مثل ارتباط خوب بین اعضای خانواده یا بین والدین) و دلبستگی و روابط عاطفی مثبت بین اعضای خانواده (مثل دلبستگی و روابط بین مادر و فرزندان) اشاره کرد.
مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد با تاکید بر اینکه تلاش برای رشد و شکوفایی خانواده به معنای آن است که اعضای خانواده برای افزایش مهارت‌ها و توانایی‌ها تلاش کنند، گفت: همچنین حمایت خانوادگی یعنی آنکه اعضای خانواده به فکر هم هستند و در مواقع مورد نیاز از یکدیگر حمایت روانی، اقتصادی و عاطفی و غیره می‌کنند.
دکتر اخروی تصریح کرد: عوامل خطر و عوامل محافظت کننده در زندگی همه افراد وجود داشته و همانند کفه‌های ترازو عمل می‌کنند و عوامل محافظتی نیز نقش تعادل دهنده را دارند و اگر عوامل محافظ افزایش پیدا کند امکان آسیب دیدن فرد کمتر میشود.
وی با ذکر این نکته این نکته که توجه به عوامل محافظتی و تقویت آنها برای مقابله با عوامل خطر موجب پیشگیری از آسیب روانی اجتماعی، پیشگیری از مصرف مواد، دخانیات و الکل خواهد شد، تاکید کرد: با توجه به موارد اشاره شده می‌توان گفت که مهمترین مسئولیت اعضای یک خانواده برای حفظ و بهبود سلامت روانی و اجتماعی خود و سایر اعضا، توجه به تقویت عوامل محافظ و کاهش عوامل خطر در آن خانواده بوده است.
مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پایان گفت: اگر هر یک از ما نقش و تاثیر خود را بر سلامت روان و سلامت اجتماعی دیگران درک کنیم و به مسئولیت خود در این خصوص متعهد باشیم، بدون شک بسیاری از آسیب‌های تهدید کننده خانواده بی‌اثر خواهد شد.
