طرح تحقیقاتی " بررسی نقش پارامترهای هماتولوژیکplr,nlr,pdw,rdw-cv  پیش از جراحی، بر پیش آگهی کوتاه مدت بیماران مبتلا به سرطان رکتوم" که به همت گروه جراحی عمومی بیمارستان قائم (عج)انجام شده بود، به عنوان یکی از پژوهش های منتخب سال 1402 از سوی معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی مشهد شناخته شد.

دکتر عرفایی عضو تیم تحقیقاتی گروه جراحی عمومی بیمارستان قائم (عج) در گفتگو با وبدا پیرامون جزئیات این طرح گفت: از سال 1396 در مرکز تحقیقات جراحی اندوسکوپی بیمارستان قائم(عج)، شروع یک برنامه ثبت یا رجیستری کلید خورد و بیمارانی که تحت عمل جراحی سرطان روده قرار می‌گرفتند، به صورت کامل و با جزئیات داده‌های آنها ثبت می‌شد؛ حتی پارامترهای خونی این افراد و فاکتورهای پاتولوژیک آنها و همینطور پیگیری‌هایی که بعداً انجام می‌شد همگی ثبت شده و تاکنون ۶۰۰ بیمار را در این سیستم ثبت کردیم. از این رجیستری طرح‌های ارزشمندی را توانستیم اجرا کنیم که برخی خاتمه یافته است مانند همین طرحی که اکنون انجام دادیم و برخی هم در حال اجرا است.

وی ادامه داد: از سال ۱۴۰۱ خانم دکتر صابری یکی از اعضای مرکز، این ایده را مطرح کردند که با توجه به مطالعات خود در مقالات مختلف و اینکه مشاهده کردند در این مقالات برخی از پارامترهای خونی افرادی که سرطان روده دارند ، پیش‌بینی کننده این موضوع عنوان شده که این افراد عود بیماری زودتری دارند یا میزان بقای پایین‌تری دارند و سایر پیش بینی ها. لذا ایشان این ایده را مطرح کردند و ما هم روی این طرح کار کردیم؛ منتهی تفاوت‌های محسوسی در طرح ما با کارهای پژوهشی گذشته وجود داشت از جمله اینکه ما کار را همگن کردیم؛ یعنی داده‌هایی را در این طرح آوردیم که منحصرا مربوط به بیماران سرطان بخش راست روده یا رکتوم است و از دسته بیمارانی هستند که فوق العاده کیفیت زندگی پایینی دارند و متاثر از این موضوع بیماری و مرگ و میر هم در آنها بالا است؛ این افراد اصطلاحا بیماران سختی هستند و خیلی مهم است که روی چنین افرادی کار شود، اما سایر مقالات معمولاً بصورت کلی روی افراد دارای سرطان کلورکتال کار کرده‌اند.

دکتر عرفایی افزود: تفاوت دیگر کار پژوهشی ما با سایر پژوهش های گذشته این بود که به جای آنکه دو یا 3 فاکتور خونی را همانند سایر مقالات کار کنیم، ۹ مورد از پارامترهای خونی را در نظر گرفتیم و همه این ۹ پارامتر را آنالیز کردیم و بر اساس آن 3 پیامد در نظر گرفته شد، یکی از پیامدها فوت بیمار بود، یکی دیگر عود بیماری و پیامد سوم هم عوارض عفونی پس از عمل در این بیماران بود. در واقع ما قصد داشتیم ببینیم آیا پارامترهای خونی بیماران، قبل از عمل می‌تواند پیش بینی کننده این باشد که این بیماران مثلاً عود زودتری خواهند داشت یا زودتر فوت میکند و یا اینکه عوارض بعد از عمل این‌ها بیشتر می‌شود یا نه؟ لذا در بررسی که در این طرح داشتیم مشاهده کردیم که در خصوص عوارض پس از عمل پارامترهای خونی تاثیری نداشته‌اند و فقط تکنیک جراحی بود که موثر روی این پیامدها واقع شد. اما در خصوص عود بیماری و پیامد فوت بیماران چند پارامتر خونی بودند که موثر بودند که نشان می‌داد این پارامترهای قبل از عمل مهم هستند و باید توسط پزشک معالج مورد توجه قرار بگیرد و اگر بیماری مثلاً این پارامترهای خونی را که خیلی تاثیرگذار بر این پیامدها بود. چون وقتی پزشک می‌بیند که این پارامترها بالاتر یا پایین‌تر از حد استاندارد هستند یک مقداری باید با توجه بیشتری با آن بیمار رفتار کند چون این بیمار ریسک بالایی دارد در پیامدهای مختلف و بر همین اساس هم اقدامات درمانی و فالوآپ‌هایی که برای این بیماران انجام می‌شد متفاوت بود.

وی در پاسخ به این پرسش که طرح مذکور روی چه تعداد نمونه کار شده و آیا نتایج آن میتواند به عنوان یک پیش آگهی در درمان ها تلقی شود گفت: با توجه به اینکه مجری اصلی این طرح استاد دکتر عباس عبداللهی بودند که جراح کولورکتال هستند، نظر ایشان این بود که روی بیماران سرطان رکتوم بیشتر کار شود و لذا ما۲۰۰ بیمار را که همگن بودند و داده‌های آنها کامل بود توانستیم وارد طرح کنیم و این نکته را هم عرض کنم که ما پس از اینکه آنالیزهای آماری روتین را انجام دادیم، با همکاری جناب دکتر طباطبایی از گروه بیو انفورماتیک پزشکی، از هوش مصنوعی هم استفاده کردیم و با استفاده از الگوریتم‌های ماشین لرنینگ بررسی کردیم که آیا هوش مصنوعی هم همین نتایج ما را تایید می‌کند یا نه ؟ و مشاهده کردیم که نتایج ما و هوش مصنوعی در یک راستا است. اما به طور کلی ۲۰۰ بیمار نمی‌تواند نتیجه ۱۰۰ درصدی به ما بدهد و قطعاً تعداد خیلی بیشتری بیمار لازم است تا به یک نتیجه قطعی برسیم. ضمن اینکه در سایر مقالات که در دنیا کار شده بعضاً نتایج آنها مشابه نتایج ما بوده اما برخی از آنها هم نتایجی به دست آوردند که کاملاً بر خلاف نتیجه طرح ما است. در واقع اشکال تمام این پژوهش‌ها این است که تعداد نمونه‌ها آنقدر زیاد نیست که بتواند یک نتیجه قاطع داشته باشد و چون خیلی مورد بحث است قطعاً باید تعداد بالاتری از بیماران باشند تا بشود نتایج قطعی طرح را عنوان کرد.