مسئول سلامت روان مرکز آموزشی پژوهشی درمانی قائم(عج) از مراکز زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه بی نقص گرایی یا کمال گرایی می تواند هسته اصلی " آسیب به خود" در افراد باشد افزود: برای داشتن روانی سالم لازم است که افراد از زندگی تک بعدی فاصله گرفته و به همه‌ی حوزه های زندگی خود؛ اعم از کار، تفریح، روابط با دیگران، پیشرفت و... بپردازند.
دكتر رضا شم آبادي در گفتگو با وبدا اظهار داشت، " آسیب به خود" دارای سه علامت اصلي شامل؛ بدکار کردی خواب، بدکارکردی خوراک و عدم لذت از زندگی است و افرادی که ریسک بالای " آسیب به خود" دارند، دارای بدکارکردی خواب هستند یعنی معمولا خواب بیشتری دارند اما در عین حال ممکن است، در برخی افراد میزان ساعات خواب آنها کاهشی شود که در اینصورت لازم است اقدام جدی در مورد آنها انجام شود.
وی، بدکارکردی خوراک را از دیگر علامت های مهم " آسیب به خود" برشمرد و افزود: فردی که به " آسیب به خود" گرایش دارد اغلب میزان خوراک او کمتر از حد معمول می شود، اما در مواردی هم این موضوع می تواند با افزایش اشتها همراه باشد.
دکتر شم آبادی سومین علامت مهم " آسیب به خود" را، عدم لذت از زندگی عنوان و تاکید کرد: اين افراد معمولاً دليلي براي زندگي کردن نداشته و زندگي براي آنها بُعد خوشايند و لذت بخشی ندارد، لذا وقتی از این افراد سوال می کنیم که اين روزها چه وضعیتی داری، وضعیت و حالت چطور است؟ احساس خستگی می کنی؟ احساس می کنی اوضاع خارج از کنترل است؟ فکر می کنی زندگی کردن فایده ای ندارد؟ و... چنانچه فرد حس اطمینان به ما داشته باشد و از رفتارهای مخرب و زننده ای استفاده نکنیم، همه موارد را توضیح می دهد و عموماً این توضیحات با حس یأس و نا امیدی همراه است. بنابراین چنانچه فردی علائم "آسیب به خود" را داشت، بايد اقدام تخصصی از جمله، مراجعه به روانپزشك و روانشناس براي وی صورت گيرد.
متخصص روانشناسی مرکز آموزشی، پژوهشی و درمانی قائم (عج) همچنین گفت: علائم دیگری هم برای اقدام به "آسیب به خود" وجود داند كه هسته اصلي پيش بيني كننده "آسیب به خود" در پژوهش ها محسوب مي شود و جهت پيشگيري از "آسیب به خود" بهتر است به اين علائم نيز توجه شود.
وی ادامه داد: برخی از این علائم جسمي هستند و فرد احساس مي كند كه در بدنش علائمی مثل احساس گرگرفتگي سر، خشكي دهان، بغض كردن هاي زياد يا فشار به گلو، تپش قلب، سنگيني بر روی سينه، تكرر ادرار، علائم گوارشي بدون توجيه پزشكي، سستي پاها، تعريق دست ها به علت عدم توجه به هيجانات و سبك زندگي و نيازهاي روانشناختي ايجاد شده اند و یا برخي از اين علائم قبلا وجود داشته، اما اخيرا بيشتر شده اند كه بايد به آنها توجه كرد تا شدت پیدا نکنند.
دکتر شم آبادی اضافه کرد: علامت دیگر فكري است؛ همانند تحريك پذيري يعني فرد نسبت به برخی مشکلات حساسیت زیادی پیدا کرده و آستانه تحمل كمتري دارد. این افراد مثل گذشته از زندگی احساس لذت نمي كنند. به عنوان مثال شش ماه پيش اقداماتی مثل خرید کردن، تفریح کردن و یا رانندگی کردن برای این فرد لذت داشته، اما اکنون احساس خوشایندی نسبت به انجام آنها ندارد. سایر علائم فکری شامل؛ تمركز كمتر بر مطالب، ضعیف شدن حافظه کاری و کوتاه مدت و ناراضی بودن از خود نیز در این افراد قابل پیش بینی است.
مسئول سلامت روان بیمارستان قائم (عج)، همچنین با تأکید بر اینکه بی نقص گرایی، هسته اصلی "آسیب به خود" در اکثر رویکردهای روانشناسی است و عموماً با عنوان كمال گرايي شناخته مي شود افزود: افراد مایل به "آسیب به خود" عدم احساس کفایت نسبت به خود دارند و احساس می کنند که رسیدن به اهدافشان آنها را خشنود نمی کند، یا رسیدن به هدف تا حدی برای آنها سخت است و سراسر بدن و ذهن او را درگیر می کند. همچنین بدبینی نسبت به شرایط و اوضاع ، احساس شکست و ناتوانی در این افراد دیده می شود.
وی اضافه کرد: در بُعد اجتماعی هم افراد مستعد "آسیب به خود"، از مهمانی رفتن لذت نمی برند و روابط اجتماعی سازگاری ندارند. به عنوان مثال، با همسر و فرزندان و در محيط كار خود و...با تمام افرادي كه درتعامل هستند ناسازگارند؛ اتفاقی که در گذشته وجود نداشته است، لذا رابطه با خانواده موقعيت ها و روابط اجتماعي و کار خود را از دست مي دهند. همچنین این افراد تصور می کنند مثل قبل کسی آنها را دوست ندارد و بنابراین از مهماني رفتن، صحبت کردن و فعالیت های تفریحی اجتناب می کند و تمایلی به انجام آنها ندارد.
دکتر شم آبادی تحت تاثیر قرار گرفتن حوزه‌ی ارزش های زندگی فرد را هم از دیگر علامتهای میل به "آسیب به خود" دانست و گفت: این افراد در گذشته معني زندگي خود را پيدا كرده بودند و بیان می کردند که مثلا من مي خواهم يك روانشناس خوب باشم، مي خواهم انسان ها را با احساس خيلي خوب روبرو کنم، اما ممکن است اين روزها چنین حسی را نداشته باشند و تصور می کنند معنی درستی برای زندگی خود انتخاب نکرده است و با باورهای آنها در تعارض است. به عنوان مثال علائق معنوي فرد كم مي شود؛ اين علائق مي توانند نمادهاي مذهبي یا سایر نمادها باشند. فردي كه مقید به خواندن نماز بوده است، اکنون نماز نخواندن دیگر برای او مهم نیست. همچنین عدم مسئولیت پذیری و دروغگویی از ویژگی های این افراد است که در گذشته وجود نداشته است.
وی اضافه کرد: این افراد معمولا با هستي خود در تعارض هستند و سئوالاتی از قبیل این که چرا من به دنیا آمده ام؟ چرا پدر و مادر من باعث به وجود آمدنم شده اند؟ اين چه زندگي است كه من دارم؟ چرا اين همه آدم زندگي مي كنند، كاش با به وجود آمدن سیل همه مردم بمیرند و... را در ذهن خود دارند، بنابراین با معني زندگي خود در تعارض هستند. چنین افکاری در ذهن فرد می تواند در حوزه علائم وجودي، پيش بيني كننده "آسیب به خود" باشند.
دکتر شم آبادی، وجود يك يا تعدادی از اين علائم را پيش بيني كننده همه موارد "آسیب به خود" بر شمرد و در راستای برخورداری از روانی سالم در افراد گفت: ما بايد از روان خود مراقبت كنيم و با توجه به اینکه زندگی تک بُعدی نبوده و تنها کار کردن نیست، توجه كردن به تفريح، روابط و به پيشرفت و ارتقاء يافتن و توجه كردن به آزادي خود و اجتناب از محیط های محدود کننده، وقت گذاشتن برای خود، خود خلوت کردن، ارزش قائل شدن برای خود و... برای داشتن روانی سالم ضروری است در نتیجه بهتر است انسان ها در پنج حوزه کار، روابط، زندگی شخصی، تفریح و آزادی شخصی و پیشرفت و ارتقاء خود فعالیت کنند تا علائم "آسیب به خود" کاهش یابد و حتی در به وجود آمدن علائم خودداری شود، اما چنانچه زندگی تک بعدی باشد علائم "آسیب به خود" افزایش می یابد.
