همراه با نگاهی به مطالعه " تاثیر برنامه ملاقات برنامه ریزی شده بر افسردگی، اضطراب و استرسِ بیمارانِ افسرده"
دکتر سعید واقعی متولد 1341 شهرستان تربت حیدریه، عضو پیشکسوت هیات علمی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی مشهد از جمله شخصیت های علمی و تلاشگری است که در طی بیش از دو دهه کار و فعالیت در حوزه تدریس و تحقیق در فضای دانشگاه علوم پزشکی مشهد، افزون بر چاپ 70 مقاله پژوهشی در مجلات داخلی و خارجی، تالیف 5 کتاب، راهنمایی 28 پایان نامه دانشجویی و 32 مورد مشاوره را در کارنامه فعالیت های علمی و پژوهشی خود دارد و از جمله این فعالیت ها که در این گفتگو به آن اشاره شده، طرح تحقیقاتی " تاثیر برنامه ملاقات برنامه ریزی شده بر افسردگی، اضطراب و استرسِ بیمارانِ افسرده" می باشد.
این استاد پیشکسوت، پس از اتمام تحصیلات دوران مدرسه در رشته تجربی، سال 1361 در رشته پرستاری دانشگاه شهید بهشتی تهران پذیرش شده و در سال 1366 فارغ التحصیل میشود. دکتر واقعی برای گذراندن دوره طرح خود سه ماه در مناطق جنگی و 9 ماه در شهرستان سبزوار مشغول به خدمت می شود و بعد از آن در دانشگاه علوم پزشکی سبزوار تدریس را آغاز میکند. وی در سال 1372 در رشته کارشناسی ارشد روان پرستاری از دانشگاه علوم پزشکی مشهد فارغ التحصیل و در شهرستان سبزوار به تدریس دروس مرتبط با روان پرستاری می پردازد و از سال 1380 در دانشگاه علوم پزشکی مشهد بعنوان عضو هیات علمی و سرپرست گروه روان پرستاری، بهداشت و مدیریت مشغول بکار می گردد.
مسئولیت های این عضو پیشکسوت هیات علمی در طی دوران مذکور شامل 8 سال مدیرگروهی دانشکده، حدود 5 سال مسئولیت واحد توسعه آموزش(EDO) و حدود 3 سال مسئولیت واحد کتابخانه در دانشکده پرستاری و مامایی می باشد. دکتر واقعی طی این دوره حول موضوعات مرتبط با مسائل روان شناسی و روان پرستاری در رشته های دکترای پرستاری و مامایی، اتاق عمل و فوریت های پزشکی نیز مشغول به تدریس بوده است که پیرامون آن در گفتگو با وبدا اظهار می کند: " طی این دوره مقرر شد، کتاب های مرتبط با دروس ارائه شده را هم تالیف کنم و بر همین اساس 5 عنوان کتاب در زمینه های روان پرستاری که در 2 جلد با سرفصل دروس دانشجویان است، تالیف گردید که بعنوان یکی از پرفروش ترین کتاب های علوم پزشکی کشور تلقی میشود؛ همین طور در رشته های بهداشت روان و اتاق عمل و فوریت های پزشکی نیز کتاب هایی را تالیف کرده ام.
وی در خصوص فرایند اجرای یکی از طرح های پژوهشی خود و نتایج آن نیز می گوید: " در یکی از پروژه های تحقیقاتی قابل توجه، که با عنوان " تاثیر برنامه ملاقات برنامه ریزی شده بر افسردگی، اضطراب و استرسِ بیمارانِ افسرده و همین طور رضایت از نحوه ی ملاقات در خانواده ها و بیماران" انجام شد و در واقع دانشجویی بنام خانم پروانه زهدی نژاد در دوره کارشناسی ارشد آن را به سرانجام رساند، بنده بعنوان استاد راهنما و دکتر سید رضا مظلوم هم بعنوان مشاور تخصصی آمار مشارکت داشتیم".
دکتر واقعی در خصوص ایده شکل گیری این طرح و ضرورت انجام آن بیان می کند: " با توجه به اینکه در طی دوران بیماری کرونا محدودیت در ملاقات بیماران خیلی زیاد بود و خانواده ها امکان ملاقات حضوری با بیماران را نداشتند؛ فشار زیادی به بیماران وارد می شد. همچنین با توجه به اینکه افسردگی معمولا از بیماری هایی هست که نیاز به حمایت خانواده به شدت در آن احساس میشود؛ این امر باعث شد که ما در صدد انجام این طرح برآییم، لذا طبق یک برنامه تنظیم شده به ملاقات های مستمر روزانه که معمولا در شیفت بعدازظهر انجام می شد، بصورت ملاقات های 15 تا 20 دقیقه ای و حداقل 10 جلسه در طی 2 هفته، گروهی از بیماران مان بوسیله یک تبلت، با فرد مورد اعتماد بیمار و یا بر اساس علاقه بیمار نسبت به یکی از اعضای خانواده، تماس گرفته و طی آن لحظه ارتباط برقرار می شد. در این مطالعه ما 2 گروه 30 نفره داشتیم؛ یک گروه در واقع گروه مداخله بودند که این اقدامات را انجام می دادند و یک گروه هم بعنوان گروه کنترل، که بصورت تصادفی (رندوم) انتخاب شده بودند. در پایان وقت های مداخله، آیتم هایی مانند؛ میزان استرس، میزان اضطراب و میزان افسردگی بیماران و همین طور رضایت از نحوه ی ملاقات توسط بیماران و خانواده های آنها مورد بررسی قرار گرفت و خوشبختانه نتایج این ملاقات برنامه ریزی شده، نشان داد که میزان اضطراب و استرس بیماران و همین طور میزان افسردگی بعنوان یک علامت در بیماران اولیه ما که در گروه های مداخله انجام شده بود به شدت کاهش داشته و در گروه کنترل تغییری در این زمینه ها اتفاق نیفتاده بود، همین طور رضایت از این نحوه ملاقات در مورد خانواده ها و در مورد بیماران بسیار بیشتر از گروهی بود که عملاً ملاقات چندانی نداشتند، یا ملاقات از پشت شیشه برای ایشان فراهم شد و امکان ملاقات رو در رو نبود".
وی اضافه می کند: " با توجه به شرایط بیماران روان، دوری راه خانواده ها جهت انجام ملاقات و همینطور فضای محدود داخل بخش ها، امکان راحت بودن و در دسترس بودن همه افرادی که از راه دور قصد ملاقات بیمارشان را دارند و همین طور یکسری محدودیت ها در بخش ها وجود دارد و ممکن است وسایلی برای بیماران، هنگام ملاقات آورده شود که مناسب شرایط بیماران نیست، بنابراین به نظر می رسد فراهم کردن این روش ملاقات برای بیماران روانی می تواند خیلی موثر و مناسب باشد؛ چرا که باعث کاهش میزان اضطراب، استرس و افسردگی در بیماران روان که گروه هدف ما در این طرح تحقیقاتی بودند، شده بود.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پایان یادآور می شود: " ما در گروه بیماران افسرده در بیمارستان ابن سینا این مطالعه را انجام دادیم، ولی به نظر می رسد که برای کلیه بیماران روان یا بخش هایی که کلا محدودیت ملاقات مثل بخش آی سی یو(ICU) وجود داشته باشد، فراهم کردن این امکان خیلی مناسب باشد و یکی از اقداماتی که پرستاران می توانند در آن فعال باشند، می تواند برنامه ریزی در این زمینه باشد.
