دانشیار گروه داروسازی بالینی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، با اشاره به انجام مطالعه ای گذشته نگر با موضوع " بررسی فراوانی عوارض ترومبوآمبولیک در مادران باردار مبتلا به کووید19 با سطوح دي دايمر مختلف بستري در بخش کوويد بيمارستان امام رضا(ع) " جزئیات انجام این طرح پژوهشی را تشریح کرد.
دکتر سپیده الیاسی در گفتگو با وبدا پیرامون فرایند انجام این پژوهش اظهار کرد : موضوع این مطالعه بررسی فراوانی شیوع عوارض ترامبو آمبولیک در بانوان باردار و پس از زایمان بود که به کووید 19 مبتلا و در بیمارستان امام رضا(ع) بستری شدند.
وی افزود: ایده این طرح از آنجا شکل گرفت که با توجه به فعاليت من به عنوان داروساز بالینی در بخش عفونی بیمارستان، در زمان همه‌گیری کرونا این بخش به بخش کووید19 تبدیل شده بود و در یک برهه‌ای از زمان کووید 19 (پیک پنجم) بانوان باردار در اين بخش بستری می‌شدند.
در آن زمان یکی از معضلاتی که با آن روبرو بودیم، بحث وقایع ترومبو آمبولیک بود که در این بیماران می‌توانست اتفاق بیفتد و از آنجا که خود بارداری ریسک وقایع ترومبو آمبولیک را در بانوان باردار نسبت به خانم همسن آنان که باردار نبودند افزایش می‌دهد و از سویی دیگر بیماری کووید هم ماهیتی دارد که به خودی خود ریسک فاکتور برای رخداد ترومبو آمبولیک است، بنابراین افراد به صورت دوجانبه در معرض خطر ترومبو آمبولی بودند. آن زمان در ایران و حتی در سایر کشورهای جهان دستورالعمل قطعی برای مواجهه با این مسئله در بانوان باردار مبتلا به کرونا وجود نداشت و ما نمی‌دانستیم باید چه اقدام مشخصی برای این بیماران انجام بدهیم؟ آیا باید پروفیلاکسی و به صورت پیشگیرانه داروی ضد انعقاد به آنها بدهیم، یا از اول دارو را با دوز درمانی مشخص بگذاریم، یا اینکه نیاز به هیچ اقدامی نیست و تنها زمانی که اتفاق افتاد آن را مدیریت کنیم؟ و اينکه آيا سطح دي دايمر آيا ميتواند به عنوان يک راهنما در تعيين دوز داروي ضدانعقاد بکار برود يا خير. این سوالات در ذهن وجود داشت و بسیاری از رفرنس‌ها اطلاعاتی متناقض ارائه می‌کردند.
بنابراین ما و همکار متخصص عفونی (سرکار خانم دکترشيباني) پس از فروکش کردن پاندمي کرونا در صدد برآمدیم که یک طرح پژوهشی بر اساس بررسی گذشته نگر داشته باشیم و ببینیم که نهایتاً نتايج اقداماتي که در آن بازه زماني پيک پنجم انجام داديم چه بوده؟ چون روش‌های مختلفی را در آن زمان انجام داده بودیم و به برخی بیماران مقدار پیشگیرانه ضد انعقاد دادیم و به برخی مقدار درمانی داده شد و برخی هم هیچ یک از این‌ها را دریافت نکردند، برخی هم حد وسطی از این داروها را دریافت کرده بودند. لذا هدف ما این بود که به صورت گذشته نگر یک بررسی داشته باشیم و ببینیم عملاً چه کرده‌ایم و از نتایج آن برای وقایع احتمالی آینده استفاده کنیم. نهايتا بررسي در 55 بيمار صورت گرفت که دو مورد آمبولي ريوي منجر به فوت رخ داده بود که هر دو سطح دي دايمر بالاي 1000 داشتند و يکي از آن دو داروي ضد انعقاد با دوز پيشگيري و ديگري با دوز درماني دريافت کرده بود.
وی در خصوص بازه زمانی انجام این پژوهش گفت: در این طرح ما پیک پنجم کرونا را از تیر ماه تا شهریور ماه ۱۴۰۰ برای بررسی خود انتخاب کردیم و جامعه آماری ما شامل همه بانوان بارداری بود که مبتلا به کووید شده بودند و در بخش کووید بستری بودند.
دکتر الیاسی در خصوص نتایج این طرح نیز گفت: مقاله طرح نوشته شده و در حال نهایی شدن است، اما هنوز منتشر نشده است.
وی در خصوص چالش های طرح نیز اظهار داشت: چون طرح ما به صورت گذشته نگر اجرا شد. معمولاً در این موارد نقایص پرونده کمی چالش برانگیز است، چون ممکن است جزئیات کامل در پرونده بیمار درج نشده باشد و این نقص اطلاعات کار بررسی را در پژوهش مشکل می‌کند.
دکتر الیاسی خاطرنشان کرد: ما در این طرح تنها یک بیمارستان را به عنوان نمونه بررسی کردیم و معمولاً بررسی‌های چند مرکزی نتایج بهتری دارد. بنابراین داده‌های بیشتر می‌تواند کارهای آماری را به لحاظ نتایج دقیق‌تر و کامل‌تر کنند.
