دکتر بی بی صدیقه فضلی بزاز استاد پیشکسوت دانشکده داروسازی مشهد در رشته‌ی میکروب شناسی دارویی، از جمله پژوهشگران برتر و باسابقه دانشگاه علوم پزشکی مشهد است که طی سالهای گذشته با تاسیس دو مرکز تحقیقاتی " علوم دارویی " و " میکرو بیولوژی " در دانشکده داروسازی، پروژه های تحقیقاتی متعددی را در این مراکز اجرا و نتایج آن را در منابع و مراجع تحقیقاتی معتبر داخلی و خارجی به ثبت رسانده است. کسب عناوین برتر در جشنواره رازی طی سال های متعدد و عنوان سردبیر برتر در جشنواره پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال 1402 و همچنین تالیف و ترجمه کتب مختلف نمونه ای از افتخارات و دستاوردهای این استاد و محقق برجسته و پیشکسوت است.
دکتر فضلی بزاز در گفتگو با وب دا، فرایند آغاز فعالیت های علمی- پژوهشی خود در دانشکده داروسازی را اینچنین روایت می کند: " فعالیت های آموزشی و پژوهشی من در دانشکده داروسازی مشهد از سال 1361 و در شرایطی که دانشکده هنوز وضعیت سامان یافته‌ی فعلی را نداشت و از طرفی انقلاب فرهنگی هم رخ داده بود، آغاز شد. با توجه به اینکه در آن زمان تعداد اعضای هیات علمی در دانشکده کم بود، کار من بیشتر متمرکز بر آموزش دانشجویان بود و این شرایط تا زمانی که دانشجویان مان به مرحله پروژه رسیدند و می توانستند کارهای تحقیقاتی انجام دهند، ادامه داشت، البته همزمان با فعالیتهای آموزشی و تدریس، در مقطعی از زمان ریاست دانشکده داروسازی را هم برعهده داشتم.
در ابتدا ما پروژه‌های phd خودمان را آغاز کردیم که طبق آن می بایست گیاهان مختلف مناطق خراسان بزرگ را شناسایی و اجزای گیاهی آنها را از نظر فیتوشیمیایی بررسی می کردیم که این کار صورت گرفت و به دلیل اینکه رشته من میکروب شناسی دارویی بود، از نظر خواص ضد میکروبی هم این گیاهان را بررسی کردیم و نتایج را که در قالب حدود 15 تا 20 پایان نامه نوشته شده بود به دو مقاله تبدیل و آنها را برای استادم در انگلستان ارسال کردیم. در آن زمان مثل زمان حال امکانات ارتباطی چندانی نبود و ما باید می رفتیم به پست خانه و مقالات را پست می کردیم. ( این نکته را هم عرض کنم که من زمانیکه در انگلستان دانشجو بودم ، بین 35 دانشجوی دوره فوق لیسانس شاگرد اول شدم؛ در حالیکه زبان انگلیسی را هم به خوبی مسلط نبودم و تزِ دکترای من، شامل سه مقاله ISI به زبان انگلیسی بود که در همان سال 61 به زبان انگلیسی چاپ شد). با افزایش دانشجویان، تعداد پروژه‌ها هم بیشتر شد و خوشبختانه دانشجویان phd آمدند که معمولا بازوهای قوی برای کار پژوهش هستند.
در همین شرایط بود که آقای دکتر ملک افضلی به عنوان معاون پژوهش و فناوری وزارتخانه اعلام کردند که مراکز تحقیقات را تاسیس کنید، چون هم می‌تواند کمک پژوهشی بزرگی باشد و هم می‌توانید یک بودجه تحقیقاتی جداگانه از دانشگاه دریافت کنید و این برای تقویت کارهای پژوهشی مطلوب است. من هم در این راستا دست به کار شدم و مرکز تحقیقات علوم دارویی را به همراه 4 نفر دیگر از همکاران بنیانگذاری کردیم. ( در بدو تاسیس، باید این مرکز از 5 عضو و همچنین شرایط لازم دیگر برخوردار می بود تا اجازه آغاز کار داده می شد).
مرکز تحقیقات علوم دارویی اکنون یکی از مراکز اصلی دانشگاه است و پس از آن ما توانستیم مرکز تحقیقات بیوتکنولوژی را هم تاسیس کنیم. برای راه اندازی دومین مرکز، من ترجیح دادم که کارم را در مرکز تحقیقات علوم دارایی ابتدا نیمه وقت کنم و پس از مدتی بطور کامل از این مرکز خارج شدم و به همراه چند نفر از همکاران مرکز تحقیقات بیوتکنولوژی را تاسیس کردیم. برای شخص من همیشه نفع جمعی اولویت بوده و هست، مثلا صبح که وارد فضای کار می شوم اول پست هایم را در سیستم چک می کنم و پاسخ می دهم و بعد وارد کار خودم میشوم . بنابراین ما این دو مرکز تحقیقات را تاسیس کردیم و من اکنون به عنوان عضو مرکز تحقیقات بیوتکنولوژی فعالیت میکنم.
دکتر فضلی بزاز با اشاره به افتخارات و دستاوردهای خود در طول سالها خدمت در دانشگاه نیز می گوید: " تقریبا هر سال در میان مرکز ما ( مرکز تحقیقات بیوتکنولوژی ) در جشنواره رازی واحد منتخب بوده و مورد تقدیر قرار گرفته است. در طول سالهای گذشته ما چندین کتاب را ترجمه و تالیف کرده ایم که نخستین آن در سال 67 و مربوط به اولین کتاب میکروب شناسی دارویی بود که در دنیا چاپ شد و من آن را به فارسی ترجمه کردم. بعد از آن چندین کتاب دیگر و چندین بار هم کتاب آلتون که کتاب اصلی داروسازی است و تمام مباحث داروسازی را دارد را ترجمه کردیم. بخشی از این کتاب که مربوط به کار من می‌شد، در هر سال که نشر جدید کتاب می‌آمد با همکاری اساتید ترجمه می‌کردیم و در طول ۵ سال با دو سال فاصله هم در تهران و هم در مشهد این کتاب جایزه دریافت کرد.
بخشی از یک کتاب انگلیسی را هم با کمک همکاران نوشتیم که چاپ شده و یک کتاب فارسی دیگر که در زمینه میکروب شناسی بود و همچنین کتابی را با همکاری جهاد دانشگاهی به چاپ رساندیم. علاوه بر موارد ذکر شده، در بسیاری از مراسمات تقدیر دانشگاه یا در سطح استان یا در سطح کشور هم حضور داشتم. دوبار از سوی استاندار، از هفته پژوهش استانی و همچنین کشوری چند بار جایزه دریافت کردیم. در برخی دوره ها هم مجله ما جایزه گرفت و در آخرین تقدیری که انجام شد، من به عنوان سردبیر پژوهشی برگزیده در دیماه ۱۴۰۲ لوح تقدیر دریافت کردم و همچنین در هفته پژوهش دانشگاه مجله ما، به عنوان مجله برگزیده علوم پایه پزشکی ایران و من به عنوان سردبیر این مجله مورد تقدیر قرار گرفتم، این مجله از سال ۷۶ راه‌اندازی شده و اولین مجله IsI دانشگاه است که با همراهی همکاران توانستیم آن را منتشر کنیم.
این استاد پیشکسوت دانشگاه در رابطه با پروژه های انجام شده در مرکز تحقیقات بیوتکنولوژی و همچنین طرح های در دست انجام نیز می گوید: " از زمانی که دانشجویان phd به جمع ما اضافه شدند، دست ما برای انجام تحقیقات، پُر‌تر شده و از جمله کارهایی که کردیم این بود که برای نخستین بار مخمر نانوایی که به آن ساکارومایسس سروسیا گفته میشود را، به عنوان یک حامل دارویی انتخاب کردیم؛ حامل برای دارو یا مواد غذایی و اولین پروژه‌ای که در این رابطه دانشجوی phd ما کار کرد، این بود که بربرین را لود کردیم داخل آن و بعد در صنعت غذا و دارو استفاده کردیم.
پروژه بعدی که با دانشجوی دیگری انجام شد، این بود که اسانس گیاهی آویشن را در مخمر نانوایی آوردیم و این ترکیب را دانشجوی ما در سوپی که آماده کرده بود اضافه کرد. آخرین پروژه‌ای که در مورد این مخمر نانوایی در حال انجام می باشد، اضافه کردن ویتامین‌هایی به نان است که بمنظور بالا بردن ارزش غذایی آن انجام میشود و این هم از جمله کارهایی است که یکی از دانشجویان phd روی آن کار می‌کند و امیدواریم به نتیجه خوبی برسد. غیر از ویتامین ها بنا داریم، چیزهای دیگری را هم در این مخمر لود کنیم. در رابطه با این پروژه تاکنون دو مقاله نوشته شده و به نتیجه مثبتی هم رسیدیم که با کمک سایر همکاران بوده است.
پروژه دیگری که چند نوبت هم پیش رفته جلو، تهیه مهارکننده های کرومسنسینگ ها از مواد سنتزیک بود؛ که همکاران ما در بخش شیمی دارویی تهیه می‌کنند و یا همکاران بخش فارماکوکنوزین از اجزای گیاهی می‌گیرند. به عبارت بهتر ما آمدیم این مواد سنتزیک را به عنوان مهار کننده کرومسنسینگ استفاده کردیم. چون همه ما میدانیم که میکروب ها عامل بیماری هستند و اگر بتوانیم خود میکروب را مهار کنیم و اجازه ندهیم که مقاومت را به هم منتقل کنند و در واقع خود آنها را از بین ببریم این می‌تواند در از بین بردن میکروب ها مفید باشد. به دیگر معنا ما ترکیباتی را پیدا می‌کنیم ( هم سنتزی و هم گیاهی ) که به کمک آنها، مسیری که میکروب به میکروب دیگری اشاره می‌کند و او را مقاوم می‌کند این مسیر را می‌بندیم و این کار بسیار مفید خواهد بود، اما همانطور که می‌دانید هیچ طرحی با دو یا سه پروژه پیش نمی‌رود و این فرایند زمانبر است. وقتی من برای فرصت مطالعاتی در سال ۷۲ به کانادا رفتم، استادی که با او کار می‌کردم، با ۷ یا ۸ دانشجوی phd تا آن زمان کار کرده بود و تا زمان بازنشستگی هم که حدود ۴ سال قبل بود دانشجویان دیگری را هم به کار گرفته بود اما هنوز به آن نتیجه مورد نظرش نرسیده بود.
