در عصر کنونی بر هیچ کارشناس جمعیت‌شناس و اندیشمند تحلیل‌گری پوشیده نیست که جمعیت در همه ابعاد کمی و کیفی از تعیین‌کننده‌ترین و استراتژیک ترین مؤلفه‌های راهبردی اقتدار ملی و استمرار تمدنی است.
روند سالمندی جمعیت در کشور با سرعت زیادی در حال حرکت است و این امر خطرات و پیامدهای متعددی ازجمله کاهش توان امنیتی کشور را در پیش خواهد داشت.
سالمندی جمعیت کشور و تغییرات نگران‌کننده ساختار هرم سنی یکی از پیامدهای کاهش نرخ باروری بوده‌است که بر اساس الگوهای آینده‌نگاری جمعیت همچنان تداوم خواهد داشت.
کشور در سه دهه آینده با افت مشخصه‌های جمعیتی روبه‌رو خواهد شد و امروز زمانی است که میتوان به مسئله "افزایش جمعیت" پرداخت و آن را اصلاح کرد، همانطور که در دیگر کشورهای جهان نیز این اتفاق افتاده است.
یکی از نتایج قابل تأمل پژوهش‌های تحولات سالمندی این است که هم‌اینک نرخ رشد جمعیت سالمندان کشور بیش از سه برابر میانگین نرخ رشد جمعیت کل کشور است و این یعنی زنگ خطر سالمندی جمعیت در ایران به صدا درآمده‌است و باید به زودی منتظر پدیده‌ای تحت عنوان سونامی سالمندی در ایران باشیم.
همین آمارها حاکی از آن هستند که طی حدود بیست سال آینده، نسبت نرخ رشد جمعیت سالمندان به نرخ رشد جمعیت کل کشور، شانزده به یک خواهد بود.
نه امروز بلکه در طول تاریخ نخبگان و صاحب‌نظران جمعیت، از لحاظ کمی و کیفی جوامع را مهمترین مؤلفه قدرت جوامع بشری دانسته و می‌دانند.این بدان معنا است که ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و غیره به شدت از تحولات جمعیت متأثر بوده است.
به واقع امروز هم فرزند براساس آنچه که از قدیم وجود داشته یک سرمایه برای خانواده و اجتماع بوده و سرمایه‌ای است که در لایه‌های مختلف جامعه مزیت‌هایی را ایجاد میکند و این نگاه باید تقویت شود؛ نگاهی که فرزند را مایه رشد والدین دانسته و سبب حفظ پویایی و نشاط جامعه می‌داند.
رییس دانشکده طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد که خود صاحب سه فرزند است در گفنگو با وب دا اظهار می دارد: به موضوع خانواده که طبیعتا به دنبال ازدواج و فرزندآوری معنا پیدا میکند، از چند جنبه میتوان نگاه کرد. خانواده به عنوان یکی از مهمترین ارکان جامعه، موضوع بحث جامعه شناسی است و متخصصین این رشته، اصلح برای اظهار نظر پیرامون آسیب های خانواده و به تبع آن، جامعه هستند.
دکتر مهدی یوسفی با تاکید بر اینکه دانش جامعه شناسی به عنوان یکی از علوم انسانی، بیش از علوم طبیعی و تجربی، از نگرش دینی تاثیر می پذیرد می گوید: به بیان دیگر نگاه و معرفت دینی در سیاست گذاریهای اجتماعی و آسیب شناسی آن، نقش برجسته تری ایفا میکند، از اینرو راهبردهای نظامهای لائیک یا سکولار را نمیتوان در جامعه ای که شالوده و بن مایه آن مصبوغ و مسبوق به دین است، پیاده نمود بلکه باید این سیاستها را متناسب با باورهای دینی و فرهنگی مردم بومی سازی کرد.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد می افزاید: آنچه به گواه آمار و ارقام و البته مشاهدات میدانی هویداست، کاهش نرخ رشد جمعیت، کاهش نرخ ازدواج، افزایش سن ازدواج، افزایش فرهنگ زندگی تک فرزندی، پیری جمعیت و افزایش ازدواجهای سفید، در جامعه ایرانی به ویژه در سالهای اخیر است. بیش از صورت مساله، آسیب شناسی آن اهمیت دارد چراکه بدون نگاه آسیب شناختی نمیتوان راهکارهای واقعی پیشنهاد نمود. برای آسیب شناسی این پدیده، نگاه چندبعدی و بین رشته ای، البته لازم و بلکه اجتناب ناپذیر است، چراکه کاهش انگیزه برای تشکیل خانواده تبعات اجتماعی، اقتصادی، امنیتی، سیاسی، فرهنگی، بهداشتی، درمانی و ... دارد. همین ابعاد هم در شکل گیری جریان ازدواج گریزی نقش دارند لذا نمیتوان نگاه تک بعدی داشت و نسخه واحد نگاشت.
دکتر یوسفی در ادامه اظهار می دارد: جامعه ما به ویژه در نسلهای جوانتر، به دلایل مختلف که عمدتا ریشه های معرفتی و شناختی دارد و البته عملکرد دولتمردان و خواص هم در شکل گیری آن نقش اساسی بازی میکند، در حرکت از نگاه خدامحور به نگاه انسان محور میل پیدا کرده و ناخواسته و ندانسته و به تبعیت از فرهنگ زندگی غرب و هژمونی رسانه ای آن، سبک زندگی متفاوتی را برگزیده است.
رییس دانشکده طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد با تاکید بر اینکه رسالت اصلی دین، تعالی علمی و عملی انسان از سطح طبیعت به تراز ماوراء طبیعت است که در پرتو آن واژه های رمزآلود ورازآمیزی همچون خدا و خداگونه شدن تعبیر و تفسیر خواهند شد. خاطر نشان می دارد: اگر نگوییم دین گریزی و دین ستیزی، دستکم بی میلی به دینداری واقعی را باید به عنوان یکی از دلایل اصلی ازدواج گریزی قلمداد نمود. در پرتو یک نگاه عمیق دینی، بسیاری از مشکلات و معضلات امروزی جامعه ما که سهم مهمی در کاهش انگیزه جوانان به تشکیل خانواده دارد، توجیه پذیر خواهند شد. یکی از دغدغه های اصلی امروز، شغل من، مسکن من، درآمد من، آینده من، رفاه من، آسایش من و لذت من است که ذهن جوانان مجرد را درگیر نموده و طبیعتا نیافتن پاسخ مناسب نظری و عملی آن در سیر و سیره زمامداران و معلمان، او را به این استنتاج رهنمون خواهد ساخت که، حالا من که خوشبخت نیستم چرا با فرزندآوری، فرد دیگری را هم به دنیا بیاورم که او هم بدبخت شود؟ به پسوند من در عبارات بالا، دقت شود.
دکتریوسفی با بیان اینکه به نظر میرسد صرف توصیه و اندرز در باب فرزندآوری کارآمد نباشد تاکید می کند شریعت، طریقت و حقیقت سه وجه مثلثی است که زمینهای زیادی را بارور خواهد ساخت از جمله زمین ناباوری به باروری را و صدالبته واکاوی آزادانه این مفاهیم و گسست حصارهای تنگ معرفت شناختی، راهکاری دراز مدت و ریشه ای است و در کوتاه زمان، بهبود شرایط معیشتی- که البته آنهم بی ارتباط با روابط جهانی متاثر از معرفت شناسی نخواهد بود- شیوه ای درخور و بایسته است.
با تشکر از سرکار خانم صادقیان مسئول روابط عمومی دانشکده طب ایرانی و مکمل که در تهیه این گزارش وب دا دانشگاه علوم پزشکی مشهد را همراهی نمودند.
