فرزندآوری و حفظ جمعیت جهان، دغدغه مهم چند دهه اخیر دولت‌هاست؛ به ویژه که نسل جدید به دلایل متعدد رغبت نسل گذشته را در فرزندآوری ندارد؛ خواه به دلیل اقتصادی باشد، خواه افزایش تحصیلات و خواه کاهش احساس مسئولیت والدین با وجود تمکن مالی باشد.
طبق گزارش سازمان آمار کشورمان، جمعیت ایران در سال ۹۸ به حدود ۸۳ میلیون نفر رسیده و اکنون جمعیت سالمند بالای ۶۰ سال کشورمان با رقم ۸ میلیون و ۲۳۱ هزار نفر، یعنی حدود ۹.۹ درصد جمعیت کشور و جمعیت بالای ۶۵ سال، ۶.۴ درصد جمعیت کشور را تشکیل می دهند.
پیش بینی می شود که در سال ۱۴۰۰ سهم سالمندی جمعیت از مرز ۱۰ درصد و در سال ۱۴۲۰ از مرز ۱۹.۴ درصد و در سال ۱۴۳۰ از مرز ۲۶.۱ درصد عبور کند، یعنی در آن زمان یک چهارم جمعیت کشور، سالمند خواهند بود.
از سوی دیگر رشد جمعیت زیر ۱۴ سال از ۴۴ درصد سال ۶۵ به ۲۲ و نیم درصد رسید و این امر نشان دهنده ضعیف شدن بن مایه جمعیت است.
با توجه به پیچیدگی و چند بعدی بودن موضوع جمعیت، موفقیت و پایدار بودن برنامه‌های جمعیتی مستلزم نگاه سیستمی، تعیین اهداف کوتاه مدت و بلند مدت، همکاری و هماهنگی بین بخشی، و همراهی و مشارکت مردم است.
بر اساس اعلام مسئولان ارشد کشوری، کاهش فرزند آوری در میان قشر تحصیل کرده و نخبگان اجتماعی کشور بیش از پیش مشهود است که می توان با علت یابی و اجرای برنامه های متمرکز رشد جمعیت را در میان این گروه جمعیتی نیز بهبود داد، اما در این میان برخی از اعضای هیات علمی و پزشکان دانشگاه علوم پزشکی مشهد به مقوله فرزند آوری در کنار کار و تحصیل نیز توجه نموده اند که پایگاه خبری وب دا دانشگاه برآن شد تا با این پزشکان مصاحبه ای انجام دهد و بیشتر در جریان زندگی شخصی و کاری انها قرار گیرد.
دکتر علی غلامپور دانش آموخته دانشکده طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد که صاحب سه فرزند (17 ، 12 و 9 ساله) است و معتقد است که کار، تحصیل و فرزند آوری علیرغم مشکلات و فراز نشیب هایی که ممکن است به دلیل پذیرش یک مسئولیت جدیددر مسیر زوجین قرار دهد اما منافاتی با یکدیگر ندارند.فرزند نیازهایی دارد که باید برآورده شود که این امر ممکن است بر روی تحصیل و پژوهش تاثیر گذار باشدکه اگر در اینجا دولتها تسهیلاتی قائل شوند شوق به فرزند آوری بیشتر خواهد شد.
دکتر غلامپور در پاسخ به این سوال که "آیا داشتن سه فرزند شما را با چالش و یا نقدهایی روبرو نموده است" اظهار می دارد: متاسفانه گاهی تعداد فرزندان زیاد در یک خانواده از طرف دوستان و یا خویشان به تمسخر گرفته میشود و خانواده ها کمتر به فرزندآوری بیشتر تشویق میشوند گویا تعداد فرزند زیاد را ناشی از «اُمّل» بودن میدانند. سختی معیشت بخصوص در دهه اخیر، گرانی پوشک و البسه کودکان و یا وسایل راحتی کودک، شیر خشک ، یا حتی عدم صدور دفترچه بیمه برای فرزند سوم ببعد، تبلیغاتی منفی زیاد مبنی بر«دو تا بچه کافیه» از جمله چالش هایی است که به نظر من بیشتر خانواده های با داشتن سه فرزند و بیشتر با ان مواجه هستند.
این دانش آموخته دانشکده طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پاسخ به سوال وب دا مبنی بر اینکه " با توجه به اینکه در حال حاضر طبقه تحصیل کرده و دارای شرایط اقتصادی مطلوب جامعه تمایلی به فرزند آوری ندارند چه نظری دارید: بیان داشت: متاسفانه این رابطه معکوس بین بالابودن سطح تحصیل و درامد با فرزندآوری در همه کشورهای جهان وجود دارد که از دلایل آن میتوان به شاغل بودن زنان در پست های مدیریتی اشاره کرد و بنوعی معامله شغل با فرزندآوری است. و موضوع چالش ها و تبلیغات فمینیستی نیز تاثیر گذار است.گرایش دینی هم البته مهم است آنانی که اعتقادات دینی بیشتری دارند و خداوند را رزاق میدانند تمایل بیشتری به فرزندآوری دارند.
دکتر غلامپور با تاکید بر اینکه فرزندآوری تابع متغیرهایی همچون گسترش نگرش های فردگرایانه، و توجه به راحتی و آسایش خود است. اظهار می دارد: داشتن مسکن نقش موثری در تمایل زوجین به فرزند آوری دارد زوجینی که در خانه اجاره ای زندگی می کنند یا مساحت خانه کم است تمایلی به فرزند آوری ندارند و لازم است که سازمان های دولتی مرتبط در این زمینه برنامه هایی را در راستای تامین نیازهای زوجین در دستور کار خود قرار دهند.
ترس از زایمان،آرزوی زوجین در کسب مدارج بالاتر علمی ،اشتغال زنان،شیوع روابط جنسی غیر نکاحی یا نکاح موقت، آینده مبهم برای شغل یابی فرزندان، گسترش و تنوع روش های پیشگیری از بارداری و عوامل محیطی زیان رسان بر بارداری را از جمله علل زمینه ساز کاهش و یا عدم تمایل به فرزند آوری برشمرد و تاکید کرد برای بهبود این مشکلات باید ضمن افزایش حمایت های اجتماعی و خانوادگی برنامه های مدونی در این زمینه در قالب مشوق های دولتی پیاده سازی شود.
دکتر غلامپور با اشاره به تاکید مقام معظم رهبری برای فرزند آوری و جلوگیری از سالمند شدن جامعه می گوید: مقام معظم رهبری معتقدند که باید کار کارشناسی دقیقی از ابعاد مختلف فرهنگی،اجتماعی، اقتصادی و ... در این مورد صورت گیرد. بی شک حمایت بالاترین مقام یک کشور از فرزند آوری تاثیر بسزایی در این زمینه دارد. دولتها هم موظف هستند تسهیلات لازم را بخصوص برای خانهای شاغل فراهم کنند. مشوق ها در زمینه های مختلف باید داده شود.
این پزشک متخصص طب ایرانی در پاسخ به این سوال که تا چه میزان در کارهای منزل و فرزند پروری همراه و یاری گر همسرتان هستید می گوید: با توجه به اینکه آقایان عمدتا در بیرون منزل هستند فرصت کمتری برای کمک به همسر خود دارند ولی شخصا خودم کمک میکنم و همین اینکه از طریق بکارگرفتن یک پرستار در منزل و تقسیم کارها؛ بار کار خانم را تا حد امکان کم کرده ام.
دکتر غلامپور در پاسخ به این سوال که در کنار کار و تحصیل چه برنامه ریزی برای فرزند پروری دارید اظهار می دارد: سعی کرده ام فرزندانم را در مدارسی که در ابعاد علمی و فرهنگی سرامد هستند ثبت نام کنم و ضمن اینکه مشوق حضور فرزندانم در برنامه های علمی،فرهنگی و اجتماعی هستم.
از سوی دیگر یکی از برنامه های ما در خانه این است که در شب نیم ساعت را برای مطالعه خارج درسی میگذاریم و بعد بچه ها موضوعات کتابی را که خوانده اند بصورت شفاهی بیان میکنند.تشویق مالی هم هست. هر چه بیشتر کتاب بخوانند در حقوق ماهانه آنان لحاظ میشود.برای هر کدام از بچه ها کارت بانکی تهیه شده و به تناسب کارهای خوبی که انجام میدهند به حسابشان مبلغی واریز میشود.
دکتر غلامپور به عنوان سخن پایانی ابراز می دارد: متاسفانه در یک برهه آنقدر شعار « فرزند کمتر زندگی بهتر» و یا «بچه دو تا کافیه» در همه جا تبلیغ میشد که در ذهن مردم تاثیر خودش را گذاشت لذا باید با تبلیغات مناسبتر این ذهنیت را ازذهن و فکر مردم خارج کرد. صدا و سیما، آئین نامه های دولتی، تصمیمات قانونگذار و نحوه اجرای مدیران ،تشویق ها در همه زمینه های باید توسعه یابد.
با تشکر از سرکار خانم صادقیان مسئول روابط عمومی دانشکده طب ایرانی و مکمل که در تهیه این گزارش وب دا دانشگاه علوم پزشکی مشهد را همراهی نمودند.
