فراخوان شرکت در مسابقه بزرگ درس ها و عبرت هاي عاشورا منتشر شد .

سوالات این مسابقه از متن مطالبی که با همین عنوان در صفحه اول سایت دانشگاه (از ابتدای ماه محرم تاکنون به مرور در ده قسمت) قرار گرفته است، طرح شده است .

برای شرکت در مسابقه کافی است جواب سئوالات خود را از چپ به راست (یک عدد بیست رقمی) به رايانامه مدیریت فرهنگی دانشگاه به آدرس این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید ارسال و یا به شماره سامانه 30007650004912 پیامک نمائید .

آخرین مهلت شرکت در مسابقه : 10/11/91

1- معنای عبرت چیست ؟

1) گذشتن از چیزی به چیزی دیگر                                       2) حوادثی که به انسان پند دهد

3) از حال به گذشته رفتن و بررسی تحولات گذشته               4) مورد 1 و 2

2- کدام جمله صحیح است :

1) عاشورا از اسرار الهی است و تکلیف ویژه ای فقط برای امام حسین (ع) بوده است .

2) هیچ فرد یا حتی معصوم دیگری وظیفه رفتار سیاسی امام حسین (ع) را به عهده ندارد .

3) استنتاج سنت ها و قواعد حادثه عاشورا در وضعیتی همانند روزگار امام حسین (ع) در هر زمان دیگری امکان پذیر خواهد بود .

4) قیام امام حسین (ع) الگو و سرمشق برای رهبران سیاسی و دینی است و نه دیگران .

3- کدام یک از نهضت های زیر ادامه نهضت عاشورا است ؟

1) نهضت توابین، قیام مختار، قیام مصعب بن زبیر، انقلاب مردم افغانستان .

2) نهضت توابین، قیام مختار، انقلاب اسلامی ایران، استقلال پاکستان

3) قیام مردم مدینه، نهضت محمد نفس زکیه، قیام ابومسلم خراسانی، استقلال سوریه

4) قیام مردم مدینه، نهضت توابین، قیام سفاح عباسی، انقلاب اسلامی ایران

4- ادامه این حدیث امام حسین (ع) چیست ؟

اگر کسی حاکم ستمگری را ببیند که حلال خدا را حرام می کند و با بندگان خدا به ستم و بیدادگری رفتار می کند، پس با گفتار و کردارش در برابر او نایستد . . .

1) بر خداست که این فرد را نیز با همان حاکم ستمکار محشور کند .

2) در گناه وی شریک است .

3) باید منتظر باشد که به وی نیز ظلم و ستم شود .

4) خدا حاکم ستمگری را بر او و خانواده اش مسلط می گرداند .

5- این آیه قرآن کریم بر چه اصلی دلالت دارد : «یا ایها الذین آمنوا لا تتخذوا عدوی و عدوکم اولیاء»

1) عزت مسلمان                                                 2) نفی سلطه استکبارطلبان

3) فرهنگ جهاد و شهادت طلبی                             4) امر به معروف و نهی از منکر

6- در کدامیک از گفتارهای امام حسین (ع) نماد عزت مسلمانان نمایان است ؟

1) مرگ با عزت زندگی است و زندگی با ذلت مرگ است .

2) من مرگ را جز سعادت و زندگی با این ستمکاران را جز رنج و نکبت نمی دانم .

3) به خدا سوگند همانند افراد فرومایه تسلیم شما نمی شوم و مانند بردگان نیز فرار نمی کنم .

4) همه موارد فوق

7- این جمله امام حسین (ع) خطاب به چه کسانی بود و چه اصولی را در بر می گیرد؟ « هر یک از شما حاضر است در راه از خون قلب خویش بگذرد آماده حرکت با ما باشد »

1) در کربلا و قبل از شروع جنگ جهت تاکید بر اصل شهادت در راه خدا .

2) موقع حرکت از مکه جهت تأکید بر اصل شهادت در راه خدا .

3) در کربلا و قبل از شروع جنگ جهت تأکید بر آزادگی در مقابل دشمن.

4) موقع حرکت از مکه جهت تأکید بر آزادگی در مقابل دشمن.

8- در وصیت نامه امام حسین (ع) به کدامیک از درس های عاشورا مستقیماً اشاره شده است ؟

1) شهادت در راه خدا                                            2)  جمع بین سیاست و معنویت

3) امر به معروف و نهی از منکر                                4) همه موارد

9- این جمله از کیست : «اولین عبرتی که در قضیه عاشورا ما را متوجه خود می کند این است که ببینیم چه شد که پس از 50 سال از درگذشت پیامبر (ص) جامعه اسلامی به آن رسید که کسی مثل امام حسین (ع) ناچار شد برای نجات جامعه این چنین فداکاری کند . . .»

1) شهید مطهری در کتاب حماسه حسینی                          2) دکتر شهیدی در کتاب پس از پنجاه سال

3)شهید آوینی در کتاب فتح خون                                         4) مقام معظم رهبری در جمع بسیجیان

10- از نظر رهبر انقلاب کدامیک از عوامل زیر زمینه ساز حادثه عاشوراست؟

1) دور شدن از ذکر و یاد خدا                                               2) شهوت رانی و هوس رانی

3) غفلت مردم                                                                 4) مورد 1 و 2

11- بزرگترین و مهمترین خطری که هر نهضت اسلامی را تهدید می کند چیست ؟

1) غفلت خواص در انقلاب                                     2) ارتجاع و بازگشت به باورهای قبل از انقلاب

3) دنیاطلبی و بی مسوولیتی رهبران انقلاب                         4) بی مسوولیتی  و دنیاطلبی مردم

12- این سخن امام علی (ع) به کدام مورد زیر مربوط می شود : «اکنون زمانی است که وسایل پیشرفت شیطان قوی شده، نیرنگ و فریبش همگانی گشته و بدست آوردن شکار برایش آسان شده است»

1) دگرگونی ارزش های اسلامی بعد از پیامبر (ص)                 2) فتنه جنگ صفین

3) واگذاری حکومت بعد از سقیفه                                        4) شهادت یاران خویش به دست معاویه

13- نخستین نشانه های احیای ضد ارزش ها و دگرگونی ارزش های نبوی (ص) را در کجای تاریخ می توان مشاهده می کرد .

1) سال هشتم هجری و پس از فتح مکه                              2) در جریان سقیفه و بعد از رحلت پیامبر (ص)

3) شهادت امام علی (ع) و به قدرت رسیدن معاویه                4) حادثه عاشورا و قتل عام اهل بیت پیامبر (ص)

14- کدامیک از عوامل زیر زمینه ساز دگرگونی و تغییر ارزش های اسلامی بعد از رحلت پیامبر (ص) شد؟

1) جدایی مردم از اهل بیت پیامبر (ص)                                              2) تبدیل امامت به پادشاهی

3) طرد و مغضوب شدن صحابه بزرگ پیامبر همچون عمار و ابوذر              4) همه موارد

15- کدامیک معنای صحیح «خواص» است :

1) علما، دانشمندان و بزرگان دینی و سیاسی یک جامعه جزو خواص محسوب می شوند .

2) کسانیکه همان راهی را می روند که اکثریت می روند، جزو خواص به حساب می آیند .

3) کسانی که از روی بصیرت و آگاهی تصمیم بگیرند، هر چند بی سواد باشد جزء خواص به شمار می آیند .

4) کسانی که از روی بصیرت تصمیم بگیرند و جزو علما و بزرگان جامعه باشند، جزء خواص هستند .

16- آنچه که از تاریخ بر می آید، این است که اساس همه جنگ ها و فتنه هایی که خواص به پا کردند . . . . . .  آنان بوده است .

1) دنیاطلبی                               2) بی بصیرتی                             3) غفلت                                    4) جهالت

17- «الناس عبید الدنیا و الدین لعق علی السنتهم» از چه کسی است و در کجا بیان شده است ؟

1) امام علی (ع)، بعد از آغاز حکومت خود در جمع مردم مدینه

2) امام حسن (ع)، بعد از جنگ با معاویه در جمع مردم کوفه

3) امام حسین (ع)، در سرزمین کربلا

4) امام سجاد (ع) بعد از واقعه عاشورا

18- چه کسی بعد از درخواست امام حسین (ع) برای یاری خواستن، به جای حضور خود شمشیر و اسب خود را به امام تقدیم کرد ؟

1) عبدا... بن عمر                                                            2)عبیدا... بن حر جعفی

3) عمر بن قیس                                                               4) هرثمه بن مسلم

19- از عوامل مهم یاری نکردن کسانیکه به درخواست امام حسین (ع) جهت یاری کردن ایشان، پاسخ منفی دادند چیست ؟

1) حفظ «آقایی» و «بزرگی» شخصیت خود                            2) ترس از دست دادن جان

3) دلبستگی به دنیا و مظاهر آن همچون زن و فرزند                4) همه موارد

20- این آیه مصداق کدام گروه نمی شود : «ذلک بانهم استحبوا الحیوه الدنیا علی الاخره»

1) کسانیکه در قتل امام حسین (ع) و یارانشان مستقیم دست داشتند .

2) کسانیکه در روز عاشورا در لشگر یزید بودند ولی حتی دست به شمشیر هم نبردند .

3) کسانیکه امام حسین (ع) را در روز عاشورا یاری کردند و به شهادت رسیدند .

4)کسانیکه امام حسین (ع) را تا روز عاشورا یاری کردند ولی نهایتاً ایشان را تنها گذاشتند .

درس‌ها و عبرت‌های عاشورا – قسمت اول تا دهم

چكیده
یكی از اساسی‌ترین ابعاد حادثه عاشورا، درس‌ها و عبرت‌های این نهضت است. درس‌های عاشورا همواره بحثی زنده، حیات‌بخش و حركت‌آفرین است. هر چند این رویداد در مكان و زمان محدودی به وقوع پیوست اما درس‌های آن ویژه زمان و مكان خاصی نیست. عدالت‌خواهی و ستم‌ستیزی، عزت، پاسداری از اسلام و ارزش‌های اسلامی، شهادت در راه خدا، جمع میان سیاست و معنویت، امر به معروف و نهی از منكر از جمله درس‌های مهم در عرصه رفتار سیاسی رویداد عاشورا است. نویسنده پس از تبیین مسائل یاد شده و بیان نمونه‌هایی از آن در كلام و رفتار امام حسین(ع)، به بررسی عبرت‌های عاشورا می‌پردازد. وی تحلیل عوامل زمینه‌ساز حادثه عاشورا را مایه عبرت جامعه اسلامی و نظام دینی دانسته، مهم‌ترین آن‌ها را تحت عنوان دگرگونی ارزش‌ها و آرمان‌های حاكم بر جامعه نبوی و كوتاهی خواص از انجام رسالت خود، بازگو می‌نماید. جدایی مردم از اهل‌بیت(ع) و دنیاگرایی خواص از جمله موضوعاتی است كه در این بخش مورد توجه قرار گرفته است.

مقدمه
درباره رویداد عاشورا بسیار گفته و نوشته‌اند. باز هم جای گفتن و نوشتن باقی است، چرا كه این رویداد از چنان ابعاد بزرگ و گسترده‌ای برخوردار است كه هر چه بیش‌تر به تحلیل و بررسی آن پرداخته شود زوایای نوتر و تازه‌تری از آن آشكار خواهد شد. قیام عاشورا از سال 61 هجری تا امروز همچون چشمه‌ای جوشان و خروشان از آب زلال و گوارای خود تشنگان معرفت و حقیقت را سیراب كرده، و الهام‌بخش بسیاری از نهضت‌های حقّ علیه باطل بوده است. انقلاب اسلامی، به رهبری امام خمینی(ره) از عاشورا الهام گرفت. ماندگاری و پایایی آن نیز در گرو بهره‌گیری از درس‌ها و عبرت‌های آن است. درس‌های عاشورا در گستره زمان و زمین همچنان ادامه دارد، چرا كه در ادبیات عاشورا آمده است: «كلّ یوم عاشورا و كل ارض كربلا و كل شهر محرم.»[1] یعنی درگیری حقّ‌جویان و عدالت‌خواهان با باطل و ستمگران همیشگی است. رویداد عاشورا در تاریخ همواره قابل تكرار است. از این روی، عاشورا رسالت بزرگی را بر دوش همه دینداران به ویژه آگاهان جامعه نهاده است. همگان پس از شناخت ابعاد آن موظف‌اند خود و جامعه خود را با آن مقایسه و از آن درس و عبرت بیاموزند، چرا كه زنده بودن تاریخ به ترسیم و تصویب آن و سنجش خودمان با آن است. سخن ما در این گفتار با عنوان: «درس‌ها و عبرت‌های عاشورا در عرصه رفتار سیاسی» درباره یكی از اساسی‌ترین ابعاد این حادثه بزرگ است كه در دو بخش آن را پی خواهیم گرفت:

الف. درس‌های عاشورا.

ب. عبرت‌های عاشورا.

پیش از آن یادآوری چند نكته مفید و مناسب می‌نماید:

1. تفاوت درس و عبرت
درس گرفتن از قیام عاشورا یعنی گفتار و رفتار عاشورائیان را در زندگی فردی و اجتماعی، الگو و اسوه قراردادن. در نهضت عاشورا با قهرمانان و الگوهایی رو به رو هستیم كه با گفتار و رفتار خود حادثه‌ای بس بزرگ آفریدند، حادثه‌ای كه می‌توان برای شیعه و مسلمانان بلكه همه جهانیان الگوی مناسب و كارآمدی باشد. عبرت: واژه «عبرت» از ریشه «عبور» و گذشتن از چیزی به چیز دیگر است. به اشگ چشم «عبره» گفته می‌شود،[2] چون اشك از چشم عبور می‌كند. در تعبیر خواب نیز، این واژه به كار رفته، چون انسان را از ظاهر به باطن منتقل می‌كند. به همین مناسبت به حوادثی كه به انسان پند دهد «عبرت» گویند، چون انسان را به یك سلسله تعالیم كلّی راهنمایی می‌كند.[3] بنابراین، عبرت‌آموزی یعنی از حال به گذشته رفتن و گذشته را بررسی و از آن پند گرفتن است. عبرت‌آموزی از حادثه عاشورا به این معناست كه انسان همواره آن را مورد مطالعه قرار داده و جامعه خود را با آن مقایسه كند تا بفهمد در چه حال و وضعی قرار دارد، چه چیزی او را تهدید می‌كند و چه چیزی برای او لازم است.
با این بیان، تفاوت اساسی بین درس و عبرت وجود ندارد؛ چرا كه عبرت‌آموزی نوع دیگری از درس است، امّا درس از راه عبرت‌گیری. با این توضیح كه ما در درس‌آموزی نقطه‌های اوج و خوبی‌ها را می‌بینیم و آن‌ها را به عنوان اسوه و سرمشق معرفی می‌كنیم. امّا در عبرت‌آموزی، تنها به خوبی‌ها و الگوهای مثبت نگاه نمی‌كنیم بلكه بدی‌ها و زشتی‌ها و نامردمی‌ها را نیز می‌بینیم و از آن به گونه‌ای دیگر درس می‌آموزیم. به گفته استاد شهید مطهری: حادثه عاشورا دو صفحه دارد: سفید و نورانی، تاریك و سیاه. صفحه سفید قهرمانانی چون امام حسین(ع) و قمر بنی‌هاشم و صفحه سیاه قهرمانانی چون یزید، ابن زیاد و عمر سعد دارد. در بحث عبرت‌ها به صفحه سیاه و تاریك و جنایت‌های آنان نیز توجّه می‌شود.

2. اهمیت بحث در اندیشه اسلامی
هر چند برخی درس‌آموزی و عبرت‌گیری از تاریخ را نفی كرده‌اند،[4] ولی بر اساس بینش اسلامی، این موضوع مورد تأیید و تأكید منابع دینی ماست. قرآن و روایات در بسیاری از موارد ما را به درس‌آموزی و عبرت‌گیری از تاریخ فرا خوانده‌اند. از باب نمونه: قرآن پس از طرح داستان حضرت یوسف و برادرانش و همچنین انحراف زلیخا و عفاف و پاكدامنی یوسف و دیگر مسائل می‌فرماید: «لقد كان فی قصصهم عبرة لاولی الالباب؛[5] در قصه‌های آنان برای صاحبان خرد عبرت است.» امامان بزرگوار شیعه نیز بر این مسأله تأكید كرده‌اند. به عنوان نمونه: علی(ع) به یكی از كارگزارانش می‌نویسد: «و اعتبر بما مضی من الدنیا لما بقی منها، فان بعضها یشبه بعضاً و آخرها لاحقٌ باوّلها؛[6] از گذشته دنیا، برای مانده و آینده آن پند و عبرت گیر. چرا كه پاره‌های تاریخ با یكدیگر همانندند و پایانش به اوّلش می‌پیوندد.» آیات و روایات در این باره فراوان است. در اینجا به همین دو نمونه بسنده می‌كنیم.

3. ابعاد بحث
عبرت‌های عاشورا، از دو زاویه درخور بحث و بررسی است:

الف. از بعد تاریخی
از این بعد محقّق با مطالعه و تحلیل چند مقطع از تاریخ اسلام به علت یا علل این فاجعه بزرگ دست می‌یابد. چرا كه این قیام بزرگ بدون مقدمه و زمینه قبلی نبود بلكه مقدمات بسیار از دیر زمان زمینه‌های آن را فراهم كرده بود. بنابراین، اگر از این بعد بخواهیم به این رویداد نگاه كنیم باید به حدود پنجاه سال پیش از آن برگردیم و پس از بررسی حوادث گذشته به تحلیل روی كارآمدن یزید و فاجعه عاشورا بپردازیم.

ب. از بعد نظری
در اینجا به اصول و عواملی كه در این رویداد نقش داشته‌اند باید پرداخته شود. به دیگر سخن، در فرهنگ اسلامی، تعیین سرنوشت جامعه و تاریخ به دست انسان است: «ان الله لا یغیّر ما بقوم حتی یغیروا ما بانفسهم.[7] ذلك بان الله لم یك مغیراً نعمة انعمها علی قوم حتی یغیروا ما بانفسهم.»[8] جامعه و تاریخ همانند دیگر پدیده‌ها دارای ضاب