روانشناس بالینی و متخصص سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در خصوص اهمیت سواد سلامت و ذهن آگاهی در بارداری گفت: سواد سلامت به مادران کمک می‌کند که در شرایط مختلف تصمیماتی آگاهانه بگیرند و ذهن آگاهی در واقع ابزاری است که این تصمیمات را با آرامش و تمرکز اجرا می‌کند.
دکتر پردیس جمشید مفید، در گفتگو با وبدا، اظهار کرد: برخورداری از سواد سلامت و ذهن آگاهی موجب کاهش سطح استرس در مادر باردار می شود و در همین زمینه پژوهشی در دانشگاه کمبریج انجام شده که نشان می‌دهد مادرانی که همزمان سواد سلامت و ذهن آگاهی دارند، حدود ۵۰ درصد احتمال بروز افسردگی پس از زایمان در آنها کمتر است.
این روانشناس بالینی، اثرگذاری ذهن آگاهی بر روی رشد عصبی جنین را نیز مورد تأکید قرار داد و گفت: عموماً استرس مادر، سبب ترشح هورمون‌های کورتیزول می‌شود که از جفت عبور کرده و روی مغز جنین اثر می‌گذارد. اما ذهن آگاهی با کاهش استرس یک محیط آرام را برای رشد نورون‌های جنین فراهم می‌کند و در این رابطه مطالعات آماری هم نشان می‌دهد که نوزادان مادرانی که آرام‌تر هستند، سیناپس‌های مغزی قوی‌تر و فعالیت آمیبدال متعادل تر دارند.( آمیبدال مرکز کنترل استرس در مغز است).
دکتر جمشید مفید در ادامه به دو راهکار برای تقویت ذهن آگاهی در مادران باردار اشاره کرد و گفت: مادران باردار هر روز می‌توانند به مدت سه دقیقه در حالی که دست خود را روی شکم گذاشته اند با جنین خود صحبت کنند، این کار ارتباط عاطفی را بین مادر و جنین قوی‌تر خواهد کرد و راهکار دوم، تمرین ذهن آگاهی هنگام راه رفتن است؛ به این ترتیب که زمانیکه مادر باردار پیاده‌روی می‌کند به جای فکر کردن به گذشته یا آینده، روی حس پاهای خود در زمان تماس با زمین تمرکز کند؛ این کار سبب می‌شود که ذهن به زمان حال بازگردد.
این متخصص سلامت روان، ضمن تاکید بر اهمیت افزایش اطلاعات مادران باردار در بهبود شرایط آنها در ایام بارداری، مطالعه کتاب « ذهن آگاهی در بارداری و مدیریت استرس مبتنی بر ذهن آگاهی» را هم به بانوان باردار توصیه کرد.
ارتباط مستقیم سواد سلامت با کاهش عوارض بارداری
محمد قاسمی، کارشناس مشاوره بالینی دانشگاه علوم پزشکی مشهد هم در ادامه این گفتگو، پیرامون اهمیت توجه به مراقبت های دوران بارداری گفت: دوران بارداری یکی از حساس‌ترین و در عین حال زیباترین فصل‌های زندگی زنان است که نیازمند آگاهی، مراقبت و البته آرامش ذهنی است.
وی، برخورداری از چنین مراقبتی را وابسته به دانش سلامت و تمرینات ذهن آگاهی در یک بانوی باردار دانست و افزود: سواد سلامت یعنی توانایی خواندن، درک و استفاده از اطلاعات سلامتی برای تصمیم گیری درست و بر اساس همین تعریف یک مادر باردار باید بداند که چطور از بدن خود مراقبت کند؟ چه غذاهایی بخورد و چه ورزش‌هایی داشته باشد و چطور با پزشک خود همکاری کند.
قاسمی همچنین متذکر شد: طبق تحقیقات سازمان جهانی بهداشت، مادرانی که دانش سلامت بالاتری دارند کمتر دچار عوارض بارداری مثل: زایمان زودرس یا فشار خون بالا می‌شوند. همچنین سواد سلامت در بحث تغذیه به مادر کمک می‌کند که مصرف روزانه اسید فولیک را به مقدار مناسب و لازم برای جلوگیری از نقص لوله عصبی جنین داشته باشد و همینطور مصرف آهن را برای پیشگیری از کم خونی و امگا ۳ که برای رشد مغز جنین ضروری است را مد نظر داشته باشد.
وی در همین ارتباط افزود: ورزش‌های ملایمی همچون پیاده‌روی و یوگای بارداری، نیز نه تنها در افزایش انعطاف بدن مادر باردار اثرگذار خواهد بود، بلکه سطح استرس را نیز تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
قاسمی در ادامه، بر ضرورت انجام مراقبت‌های پزشکی از قبیل؛ چکاپ‌های منظم و انجام آزمایشات خون و سونوگرافی و همچنین پرهیز از سیگار و الکل و حتی استرس‌های مزمن که بر جنین اثر منفی خواهد داشت تأکید کرد و افزود: دانش سواد سلامت زمانی برای ما موثر خواهد بود که در عمل، اطلاعات را به کار بگیریم.
کارشناس سلامت روان مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی مشهد در توضیح مفهوم بارداری ذهن آگاه هم گفت: ذهن آگاهی یعنی حضور کامل در لحظه؛ بدون قضاوت و با پذیرش. در بارداری این بدان معناست که مادر باردار نسبت به تغییرات بدنی و احساسی و حتی افکاری که روزانه تجربه می کند آگاهی و درک داشته باشد.
وی، در توضیح فواید ذهن آگاهی در بارداری هم گفت: تحقیقات نشان می‌دهد زنانی که در بارداری مدیتیشن را تجربه می‌کنند سطح کورتیزول یا هورمون استرس در خون آنها تا ۳۰ درصد کاهش پیدا می‌کند. همچنین ذهن آگاهی ارتباط عاطفی مادر و جنین را تقویت نموده و با هر تنفس عمیق به جنین داخل شکم آرامش می‌دهد، این تمرینات حتی می‌تواند در تحمل هرچه بهتره درد زایمان نیز اثرگذار باشد.
