گروهی از محققان دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد موفق شدند با بهره گیری از سیستم های دارورسانی نوین بر پایه نانوفناوری مشکل محلولیت در آب و جذب از قرنیه را در قطره چشمی آلفالیپوئیک اسید در فاز آزمایشگاهی و فاز حیوانی برطرف سازند.

دکتر بیژن ملائکه، استاد گروه فارماسیوتیکس دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در گفتگو با وب دا، پیرامون جزئیات این مطالعه گفت: داروی آلفالیپوئیک اسید یک آنتی اکسیدان قوی است که می تواند برای پیشگیری و درمان بعضی از بیماری های چشمی استفاده شود، اما مشکل اساسی آن، این است که وقتی مصرف سیستمیک دارو انجام می شود، دوز مورد نیاز به بافت های چشم نمی رسد و همچنین دارو از سطح قرنیه به راحتی جذب نمی شود. مشکل دوم این است که با توجه به محلولیت پایین دارو در آب امکان فرمولاسیون قطره چشمی از آن به راحتی امکان پذیر نمی باشد، لذا ما در این مطالعه به دنبال آن بودیم که فرمولاسیون یا قطره چشمی از آلفالیپویک اسید تهیه کنیم که علاوه بر برطرف کردن مشکل محلولیت در آب، جذب دارو از سطح قرنیه را افزایش دهیم و در این راستا به سمت ساخت سیستم های دارورسانی نوین بر پایه نانوفناوری رفتیم.

وی، ساخت نانوذرات یا ساخت نانوامولسیون مورد استفاده در این پروژه را با بهره گیری از به روزترین تکنیک ساخت نانو ذرات؛ یعنی روش میکروفلوئیدیک منحصر به فرد خواند و تأکید کرد: این روش در دنیا یکی از به روزترین روشهای ساخت نانو ذرات است و می توان درمقیاس بزرگتر یا مقیاس صنعتی نیز این نانوذرات را با کمک تکنیک یا روش یاد شده تولید کرد.

دکتر ملائکه افزود: در عین حال ویژگی متفاوتی که این طرح دارد، این است که ما در این مطالعه از یک مدل آزمایشگاهی شبیه چشم استفاده کردیم و نتایج نشان داد که داروی ما از سطح قرنیه ( در این مطالعه از قرنیه گاو استفاده شد) به راحتی عبور می کند و حتی به بخش های خلفی چشم هم می رسید. لذا چون در این مدل آزمایشگاهی نتایج خوبی به دست آوردیم، در مدل حیوانی میزان عبور دارو را از قرنیه خرگوش هم بررسی کردیم که جذب آن از قرنیه خرگوش خیلی خوب بود و حتی دارو علاوه بر اینکه در زلالیه قابل شناسایی بود در زجاجیه چشم نیز شناسایی شد. بنابراین ویژگی دوم مطالعه این بود که ما از یک مدل آزمایشگاهی شبیه چشم استفاده کردیم و عملکرد و کارایی فرمولاسیون آن را به کمک آن بررسی کردیم.

استاد گروه فارماسیوتیکس دانشکده داروسازی مشهد اضافه کرد: جهت گیری بعدی ما بعد از این فاز مطالعه، کارآزمایی بالینی این فرمولاسیون در داوطلبان انسانی است که در واقع عملکرد آن در کارآزمایی بالینی را بررسی می کنیم. البته قبل از اینکه این فراورده وارد کارآزمایی بالینی شود، مطالعات پاتولوژیکی انجام داده ایم و عدم سمیّت فرآورده را بررسی کردیم، فرمولاسیون آن از جنبه های مختلف داروسازی شاملpH، ویسکوزیته و پایداری بررسی شده و کیفیت و کارآیی لازمه را از خود نشان داده است. بنابراین مطالعات آزمایشگاهی این طرح از جنبه های مختلف کاملا انجام و مطالعات پاتولوژیک آن نیز صورت گرفته و مرحله بعد کارآزمایی بالینی در داوطلب انسانی خواهد بود.

استاد دانشکده داروسازی مشهد متذکر شد؛ نکته مهمی که در این خصوص وجود دارد آن است که از این دارو تنها، یک عدد قطره چشمی در دنیا وجود دارد و توسط یک شرکت بزرگ داروسازی در دنیا، تولید می شود، کارآیی فرآورده ای که ما تولید کردیم، که بر پایه نانوفناوری است نشان داده که حداقل در نتایج آزمایشگاهی و نتایج حیوانی عملکرد آن به مراتب از این فرآورده تجاری بهتر بوده و این موقعیت را فراهم می کند که اگر در کارآزمایی بالینی موفق باشد امکان تجاری سازی آن  نیز فراهم شود.

دکتر ملائکه همچنین گفت: این پروژه پایان نامه دکتری عمومی آقای دکتر جواد بهمدی بوده و اعضای دیگر تیم از گروه چشم پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد اقای دکتر مجتبی ابریشمی با ما همکاری کردند، از همکاران دیگر ما آقای دکتر موسوی شایق در این پروژه با ما بودند، خانم دکتر اسما محمودی جزء تیم ما بودند و آقای دکتر امیر عماد خیریه نیز در این پروژه همکاری کردند که از همه عزیزان تشکر می کنم. این کار در واقع یک پروژه تیمی بود که نتایج آن خوب و امیدوارکننده است و ان شالله در کارآزمایی بالینی نتایج خوبی به دست آوریم تا امکان تجاری سازی این فرآورده فراهم شود. مقاله این طرح هم اکنون نوشته شده و در حال ارسال به مجله برای انتشار است.