از زمان تأسیس جندی شاپور به عنوان اولین دانشگاه جهان تا به امروز که بیش از پانزده قرن می گذرد، دانشگاه ها سیر تحول و تکامل پر فراز و نشیبی را طی کرده اند.در هر دوره ای از تاریخ، نهادهای علمی که به عنوان دانشگاه یا آکادمی شناخته می شدند، علی رغم تفاوت در روش ها و الگوهای فعالیت، در یک اصل مشترک بودند و آن کمک به رفع نیازهای جامعه از مجرای تولید دانش کاربردی و کاربست آن در عرصۀ عمل بوده است.

در طی سدۀ اخیر نیز با گسترش فناوری و تحولات شگرفی که در روند زندگی انسان در جوامع مختلف شکل گرفت، دانشگاه ها نیز مأموریت های نوینی را برای خود به منظور کمک به توسعۀ پژوهش و پاسخ به سؤالات ذهن بشر در حیطه های مختلف ایجاد کردند.ولیکن تمرکز بر این مأموریت با واقعیت های موجود در هزارۀ سوم چندان منطبق نبوده و این امر مهم، دانشگاه ها را بر آن داشت تا از گذار پژوهش نیز عبور کرده و برای حیات خود در هزارۀ سوم، مأموریت ویژه ای را متصور شوند که آن مأموریت، کارآفرینی و خلق ثروت دانش بنیان است.دانشگاه های نسل سوم، علاوه بر این که همچنان عرصۀ تربیت منابع انسانی برای رفع نیازهای جوامع هستند و همچنین جایگاه اصلی پژوهش در عرصه های مختلف نیز به حساب می آیند، ولیکن به این امور بسنده نکرده و افق های تازه ای را در حوزۀ کار آفرینی، تعریف حیطه های نوین شغلی، خلق ثروت و ... برای خود گشوده اند.از این مجرا دانشگاه های هزارۀ سوم نه تنها سربار دولت ها برای تأمین هزینه های خود نیستند، بلکه به عنوان یک مغز متفکر و بازوی توانمند، در کنار دولت ها سعی در تأمین بخشی از سرمایۀ جوامع دارند.

توجه به این مسأله از نگاه متولیان آموزش عالی سلامت کشور پنهان نمانده و در قالب تدوین بسته ی حرکت به سوی دانشگاه های هزارۀ سوم از برنامۀ تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشکی تبلور یافته است.بر این اساس دانشگاه های علوم پزشکی کشور مأموریت یافته اند تا با ایجاد کارگروه مربوطه، ظرفیت سازی ، ایجاد زیر ساخت های لازم و عبور از یک دورۀ گذار کوتاه، خود را با استانداردهای دانشگاه های نسل سوم منطبق کرده و از این مجرا زمینه را برای کارآفرینی در نظام سلامت، بیش از پیش فراهم نمایند.

در این راستا  دكتر ايرج نبي پور عضو گروه آينده نگري، نظريه پردازي و رصد كلان سلامت فرهنگستان علوم پزشکی ایران در جلسه کارگروه حرکت به سوی دانشگاه های نسل سوم کلان منطقه 9 آمایشی که باحضور اعضای کارگروه در سالن شورای ریاست دانشگاه علوم پزشکی مشهد برگزار شد، دانشگاه ها را به سه نسل اول، دوم و سوم تقسيم بندي كرد و گفت: ‌در قرون وسطی دانشگاه یک نهاد اسکولاستیک(نفوذ کلیسا در آموزش) بود که جستجوی راستی، صداقت و کشف حقیقت جهان و آموزش رهبران آینده ی جامعه را هدف خود قرار داده بودو بيشتر در جهت حفاظت و انتقال علم گذشتگان فعاليت مي كرد و هنگامي كه دانشگاه ها به نسل دوم تغيير شكل دادند، مسئله پژوهش نیز به مجموعه فعاليت آنها اضافه شد. در دوران خردگرایی، خلق دانش به دومین هدف دانشگاه تبدیل شد و خلق دانش بر پایه پژوهش استوار گردید و دانشمندان پژوهشگر، در دانشگاه نسل دوم، بسان طبقه ی جدیدی از نخبگان ظهور یافتند.

عضو گروه آينده نگري، نظريه پردازي و رصد كلان سلامت فرهنگستان علوم پزشکی ادامه داد: در دهه 60 ميلادي خلاء بهره برداري از دانش توليد شده مطرح و اين زمينه اي شد كه دانشگاه ها وارد دوران گذاري شوند كه نتيجه آن ایجاد نسل سوم دانشگاه  است. در دانشگاه نسل سوم ماموریت سومی  فراتر از آموزش و پژوهش تعریف گردید که همانا "انتقال توانمندی ها به جامعه" است. براساس این تعریف، دانشگاه مجبور است که با دانش که زایش می کند، برای جامعه نیز خلق ارزش کند. از این رو دانشگاه نسل سوم، یک دانشگاه کارآفرین است.

دكتر نبي پور با تاكيد بر اينكه خدمت به جامعه و بهره برداري از دانش، ويژگي دانشگاه هاي نسل سوم است ،‌ ادامه داد: در اين نسل از دانشگاه ها علاوه بر پژوهش و تدريس، ايجاد كسب و كار و خدمت به جامعه از علم توليد شده مطرح مي شود.

 به گفته ایشان بی شک در طی دو دهه آینده، ما نظاره گر ظهور دانشگاه های نسل سوم در کشور خواهیم بود و آنگاه خواهیم دید که چگونه این دانشگاه ها خواهند توانست همه ی بنیاد هایی را که ساختار جامعه ی کنونی برآن استوارند را دگرگون ساخته و از قلب این گذار ، دانشگاهی خواهد آمد که تصور خیزش مرزهای آن ممکن است.

نوشتن دیدگاه