پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکي مشهد با ساخت آزمايشگاهي نانوذرات کلسيم هيدروکسيد به بررسي عملکرد آنها در عمليات استحکام بخشي به آثار هنري و تاريخي پرداختند.
نانوذرات کلسيم هيدروکسيد به روشي سبز و کم‌هزينه، باعث افزايش سرعت فرايند ترميم آثار تاريخي مي شوند.
برخي از آثار هنري و تاريخي در طول زمان با قرارگيري در معرض آلودگي هوا و شرايط مختلف آب و هوايي به شدت آسيب ديده اند. شکنندگي اين آثار به‌گونه‌اي است که مرمت کار را در عمليات اسيدزدايي و استحکام بخشي، دچار مشکل مي‌کند؛ بنابراين طراحي روش‌ها و ترکيباتي که بتواند ضمن سرعت بخشي به عمليات مرمت، اثرات سويي در دراز مدت بر آثار تاريخي نداشته باشد، از اهميت بالايي برخوردار است.
مجيد درودي محقق طرح، هدف از اين پژوهش را تلاش براي معرفي روشي سبز براي استفاده در فرآيند اسيدزدايي و عمليات استحکام بخشي آثار تاريخي و هنري کاغذي عنوان کرد.
وي گفت: آثار تاريخي و هنري در برابر هيدروليز اسيدي و فرآيندهاي اکسيداسيون ناشي از شرايط آب و هوايي، کاملاً شکننده مي‌شوند. در اين طرح سعي شد تا با استفاده از نانوذرات کلسيم هيدروکسيد، بتوان سه عمليات مرمتي شامل اسيدزدايي، آنتي‌اکسيدان و استحکام بخشي را در طي يک مرحله اجرا کرد، به‌گونه‌اي که ضمن کاهش زمان مرمت سازي، تأثير سوئي روي اثر تاريخي در دراز مدت نداشته باشد.
اين محقق افزود: استفاده از نانوذرات کلسيم هيدروکسيد، امکان اسپري کردن مواد را در عمليات مرمت سازي ميسر مي‌سازد. اسپري کردن نانوذرات منجر به عدم ايجاد لکه و چروک، در کاغذ مرمت به دليل اندازه ريز نانوذرات و عدم تراکم املاح در کاغذ مي شود.
درودي عنوان کرد: بالارفتن عمق نفوذ ناشي از قابليت جذب نانوذرات توسط الياف کاغذ، باعث کارايي بالاي نانوذرات در مقايسه با ذرات درشت مي‌شود.
وي با اشاره به مراحل مختلف ساخت نانوذرات و بررسي عملکرد آنها گفت: پس از سنتز نانوذرات کلسيم هيدروکسيد به روش سل ژل، مشخصه يابي نانوذرات سنتزي با روش‌هاي مختلف نظير آناليز اشعه ايکس (XRD) و ميکروسکوپ الکتروني روبشي (FESEM) صورت گرفت.
اين محقق تاکيد کرد: همچنين باتوجه به اينکه اين نانوذرات داراي کاربردهاي پزشکي نيز هستند، سميت سلولي نانوذرات کلسيم هيدروکسيد نيز براي کاربردهاي مختلف مورد بررسي قرار گرفت.
درودي گفت: نتايج نشان داد که اين نانوذرات تا غلظت‌هاي کمتر از ۳۰ ميکروگرم در ميلي‌ليتر، غير سمي هستند. در ادامه، بررسي ميزان اثرگذاري اين نانوذرات در عمليات مختلف مرمت آثار هنري و تاريخي انجام گرفت.
در اجراي اين طرح مجيد درودي عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي مشهد، محمود ابراهيمي عضو هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي مشهد و مريم باقرپور کارشناس ارشد کتابخانه و موزه‌هاي آستان قدس رضوي همکاري داشته‌اند.
نتايج اين تحقيق در مجله Ceramics International (جلد ۴۲، شماره ۳، سال ۲۰۱۶، صفحات ۳۸۱۶ تا ۳۸۱۹) به چاپ رسيده است.
