مدیر مرکز مشاوره مبتنی بر سبک زندگی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: یکی از برنامه های مهم در بحث پیشگیری از آسیب به خود، پروتکل " بتا " است که متشکل از سر واژه سه کلمه‌ی " بپرس " ، " ترغیب کن " و " ارجاع بده " می باشد و تاکنون در کشورهای زیادی با موفقیت اجرا شده است.

به گزارش وبدا، دکتر حمیده صمدی در کارگاه آموزشی که با حضور اساتید مشاور دانشکده های پرستاری، بهداشت و پیراپزشکی برگزار شد، به توضیح پروتکل پیشگیری از آسیب به خود ( بتا ) پرداخت و گفت: نتایج حاصل از پایش های ملی (طرح سیمای زندگی) در سالهای اخیر نشان داده که حدود 5/ 2درصد از دانشجویان، اقدام آسیب به خود داشته اند و حدود 19درصد هم فکر یا نقشه ای برای آسیب به خود داشته اند.

وی خاطرنشان کرد؛ شواهد موجود حاکی از آن است که آموزش همسالان، اساتید و خود دانشجویان می تواند راه کار اثربخشی برای اقدام مناسب و پیشگیری از آسیب به خود کامل در این موارد باشد و بر اساس اطلاعات به دست آمده از طرح ملی سیمای زندگی دانشجویان، که بر روی نمونه ای نزدیک به 95000 نفر ( از بیش از 300 واحد دانشگاهی تحت پوشش وزارتین علوم و بهداشت ) انجام شد، مشخص گردید که حدود 13 درصد دانشجویان ایران به مقوله‌ی آسیب به خود فکر می کنند و به عبارت بهتر نزدیک به 6 درصد برای آن طرح و نقشه دارند و 6/ 2 درصد دانشجویان اقدام عملی داشته اند.

دکتر صمدی همچنین گفت: تحقیقات جهانی نشان داده که عوامل مختلفی همچون؛ سابقه قبلی آسیب به خود  در فرد و خانواده اش، سابقه رفتار آسیب به خود  در بین دوستان، ابتلاء به مشکلات روانی و سوء مصرف مواد، دسترسی به وسیله آسیب به خود ، انزوا و رفتار پرخاشگرانه یا ضد اجتماعی می تواند فرد را در معرض خطر فزاینده آسیب به خود  قرار دهد.

عملکرد پروتکل بتا، مشابه احیای قلبی تنفسی است

مدیر مرکز مشاوره مبتنی بر سبک زندگی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ، عملکرد پروتکل" بتا " را مشابه فرایند احیای قلبی- تنفسی دانست و گفت: مطالعات نشان داده، اکثریت قریب به اتفاق افرادی که قصدآسیب به خود  دارند، فکر و برنامه شان را به صورت مستقیم یا به اشاره با اطرافیان در میان می گذارند و بر همین اساس اگر دانشجویان و اساتید در فضاهای خوابگاهی و دانشکده به این گفته ها حساس باشند تاحد زیادی می توانند از آسیب به خود  های دانشجویی پیشگیری کنند.

وی اضافه کرد: برنامه بتا که متشکل از سه واژه سه کلمه «بپرس ، «ترغیب کن » و «ارجاع بده » است به همین منظور طراحی شده و تاکنون در کشورهای زیادی با موفقیت به مرحله اجرا درآمده است؛ در واقع اساس برنامه بتا آن است که دانشجویان و اساتید در فضای دانشگاه نسبت به مسایل سایر دانشجویان حساس باشند.

زمان استفاده از پروتکل " بتا "

دکترای تخصصی مشاوره و  روانشناسی، در خصوص موقعیت های مناسب بهره گیری از پروتکل " بتا " نیز گفت:  اکثر کسانی که آسیب به خود را تجربه می کنند، در مسیر فکر آسیب به خود  تا اقدام به آن، نشانه های خطر کلامی یا رفتاریِ را دارند، این نشانه های خطر اغلب در طول هفتۀ قبل از اقدام نشان داده می شوند و هدف بتا آن است که برنامه این سفر وحشتناک را به هم بریزد.

وی در عین حال گفت: قبل از اینکه بتوانید بتا (بپرس، ترغیب کن، ارجاع بده) را به کار ببرید، ابتدا باید علایم هشدار بحران احتمالی آسیب به خود  را که می تواند در قالب کلام مستقیم یا غیر مستقیم ( رمزی )، رفتاری یا موقعیتی باشد را تشخیص دهید.

دکتر صمدی در رابطه با سرنخ ها و علائم هشدار در افراد مذکور نیز گفت: سرنخهای کلامی مستقیم همچون؛ " تصمیم دارم خودم را بکشم، ای کاش مرده بودم، میخواهم آسیب به خود  کنم، میخواهم همه چیز را تمام کنم، اگر فلان و فلان اتفاق نیفتد، خودم را خواهم کشت" و همین طور سرنخهای کلامی غیرمستقیم یا رمزی مانند: " فقط میخواهم بروم، تو بدون من بهتری، من آن آدم سابق نیستم، دیگر نباید مراقب من باشید، به زودی دیگر مجبور نیستید نگران من باشید، روزگارم گاهی خوب بود، اما همۀ ما بالاخره باید خداحافظی کنیم، اگر به طور ناگهانی بمیرید، کلیه هایتان را چطور برای پیوند نگه میدارند؟ و... می تواند نشانه هایی مستقیم یا غیر مستقیم از تمایل فرد برای آسیب رساندن به خود باشد.

وی اضافه کرد: سرنخ های رفتاری همچون؛ اهداء بدن به دانشکده پزشکی، تهیۀ اسلحه، جمع کردن قرص، تعیین تکلیف امور شخصی و مالی برای بعد از مرگ، نوشتن یا بازنویسی وصیتنامه، برنامه ریزی برای مراسم تدفین، بخشش پول یا دارایی های ارزشمند، تغییرات رفتاری به ویژه فریاد زدن و پرت کردن اشیا یا عدم همراهی با خانواده، آشفتگی عمومی یا ناتوانی در درک، قضاوت یا حافظه، عود مصرف مواد مخدر یا الکل بعد از یک دوره بهبودی، و همچنین سرنخ های موقعیتی مانند: طرد شدن ناگهانی از سوی یکی از عزیزان ) یا جدایی و طلاق ناخواسته، نقل مکان به ویژه نقل مکان های ناخواسته، فوت همسر، فرزند، دوست به ویژه اگر با آسیب به خود  یا تصادف اتفاق افتاده باشد، تشخیص یک بیماری کشنده، پرخاشگری ومشاجره با دوستان یا اقوام بدون هیچ دلیل مشخصی، دستگیر شدن و زندان رفتن، پیشبینی از دست دادن امنیت مالی، از دست دادن مشاور یا درمانگر محبوب می تواند نشانه های دیگری از تصمیم فرد برای آسیب رساندن به خود باشد.

گام اول پروتکل بتا؛ پرسیدن همراه با سعه صدر

دکتر صمدی در خصوص مراحل اجرای پروتکل پیشگیری از آسیب به خود ( بتا ) گفت: برای کمک به فردی که قصد آسیب زدن به خود را دارد، در گام اول  باید زمان و مکانی برای پرسیدن سؤال "درباره آسیب به خود" مشخص کرده و سعی کنید با فرد، تنها یا در جایی خصوصی قرار داشته باشید، مداخلۀ بتا ممکن است یک ساعت زمان ببرد؛ پس عجله نکنید و حوصله به خرج دهید.

وی تاکید کرد: مهمترین گام در پروتکل بتا پرسیدن سؤال است و این سخت ترین اما مفیدترین مرحله برای کمک به فردی است که در معرض خطر آسیب به خود قرار دارد. در واقع وقتی از کسی می پرسیم که آیا افکار آسیب به خود  دارد و او می گوید "بله"، باید فوراً کاری انجام دهیم. ما اکنون تعهدی داریم که چند لحظه قبل نداشته ایم. این اتفاق خوب است، نه بد! .بیشتر افرادی که به آسیب به خود  فکر می کنند، وقتی این سؤال از آنها پرسیده می شود، میخواهند صحبت کنند. اکنون زمان استفاده از گام دوم است: ترغیب کن!

گام دوم پروتکل بتا؛ ترغیب کردن

دکترای تخصصی مشاوره و روانشناسی، ضمن یادآورشدن این نکته که گوش کردن می تواند عالی ترین هدیه‌ی یک انسان به انسان دیگر باشد گفت: نصیحت کردن کاری آسان، فوری و بعضاً بی ارزش و اشتباه است و در مقابل گوش دادن نیازمند صرف زمان، صبر و شجاعت بوده و در عین حال همیشه کار درستی است، پس برای اینکه شنوندۀ خوبی باشید باید مجهز به ابزارهای گوش دادن باشید؛ یعنی " سپردن تمام توجهتان به فرد، پرهیز از قطع کردن صحبت های فرد مقابل و نیمه تمام گذاشتن آن، عجله نکردن برای قضاوت یا محکوم کردن، آرام کردن ترس خودتان به طوری که بتوانید روی شخص مقابل تمرکز کنید و در ادامه پاسخ بله، به هر یک از سؤالات زیر نشان می دهد که شما موفق شده اید:

"آیا همراه من برای ملاقات با یک مشاور می آیید؟ (یا روحانی، استاد، روانشناس یا هر شخص متخصصی که مایل است او را ملاقات کند.)؟

آیا به من اجازه میدهید یک قرار ملاقات با......هماهنگ کنم؟"  آیا به من قول می دهید که .....؟"

دکتر صمدی ادامه داد: گاهی افراد مایل به آسیب زدن به خود، با دریافت کمک موافقت میکنند اما اقدامی انجام نمیدهند. لذا قول گرفتن برای عدم آسیب رسانی یا کشتن خود و ادامه دادن به زندگی تا زمان دریافت کمک، روش رایجی برای تسکین و موافقت برای زنده ماندن است.

گام سوم پروتکل بتا؛ ارجاع بده

دکتر صمدی از " ارجاع "  به عنوان آخرین گام پروتکل بتا نام برد و افزود: بهترین ارجاع حالتی است که شما شخصاً فردی را که نگرانش هستید پیش یک متخصص سلامت روان یا سایر متخصصانِ مرتبط ببرید و دومین ارجاعِ مناسب حالتی است که شخص موافقت میکند که پیش متخصص برود و شما می دانید که واقعاً قرار ملاقاتی ترتیب میدهد، سومین ارجاعِ مناسب هم، جلب موافقت شخص برای قبول کمک حتی در آینده است.

وی تصریح کرد؛ بیشتر افراد مایل به آسیب رساندن به خود، که با دریافت کمک موافقت می کنند، با صداقت شایسته ای عمل خواهند کرد و کمکی که نیاز دارند را میگیرند. اگرچه، ممکن است برخی افراد به خاطر انگ یا برچسبی که مشاوره گرفتن یا کمک حرفه ای برای درمان اختلال روانی و هیجانی دارد، پیگیری نکنند و پیش متخصص نروند. بنابراین اگر شک دارید برای دانشجویی که نمیدانید فکر آسیب به خود  دارد یا نه، از پروتکل بتا استفاده کرده و با شماره خطوط هات لاین که 24 ساعته و رایگان در مرکز مشاوره دانشگاه علوم پزشکی مشهد فعال است، برای مشورت و راهنمایی تماس بگیرید.

آنکال آقایان: 09157158307

آنکال بانوان: 09157158306