رئیس مرکز تحقیقات فارماکولوژیک گیاهان دارویی دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار کرد: در حال حاضر 15 طرح تحقیقاتی با محوریت گیاهان دارویی در مرحله کارآزمایی بالینی با همکاری سایر محققان بالینی و دانشگاه‌های دیگر در این مرکز در دست اجرا است.
مرکز تحقیقات فارماکولوژیک گیاهان دارویی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال ۱۳۸۳ تأسیس شد و به تصویب وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی رسید و انجام پژوهش‌های کاربردی در زمینه گیاهان دارویی با هدف تولید محصولات دارویی در درمان بیماری‌ها به عنوان یکی از مهمترین مأموریت‌های این مرکز به شمار می‌رود.
انجام پژوهش‌های علمی و بنیادی در زمینه گیاهان دارویی به‌منظور درک صحیح از خصوصیات فارماکولوژیک و مکانیسم اثر آنها، پژوهش‌های کاربردی در زمینه گیاهان دارویی با هدف تولید محصولات دارویی در درمان بیماری‌ها و گسترش فعالیت‌های تحقیقاتی فارماکولوژیک در جهت ارتقاء آموزش‌های تخصصی علوم پزشکی از جمله مأموریت‌های شاخص مرکز تحقیقات فارماکولوژیک گیاهان دارویی دانشگاه علوم پزشکی مشهد است.
از دیگر زمینه‌های فعالیت مرکز تحقیقات فارماکولوژیک گیاهان دارویی دانشگاه علوم پزشکی مشهد می‌توان به تهیه عصاره‌های گیاهی و فراکسیون‌های آنها متناسب با نوع گیاه و مواد موثره آن، تهیه فرمولاسیون‌های داروئی از عصاره‌ها و مواد گیاهی، بررسی آثار فارماکولوژیک گیاهان دارویی بر سیستم قلب و عروق، جزایر لانگرهانس، سیستم عصبی، بررسی سمیت عصاره‌ها و فرآورده‌های گیاهی در شرایط درون تنی و برون تنی و مطالعات فارماکولوژیک بالینی با همکاری بخش‌های بیمارستانی و همکاران بالینی اشاره کرد.
گسترش تحقیقات و فعالیت‌های پژوهشی کاربردی فارماکولوژیک با محوریت گیاهان در راستای ساماندهی کاربرد گیاهان دارویی در دارو درمانی و ایجاد قطب و الگوی مناسب تحقیقات فارماکولوژیک کشور در دانشگاه علوم پزشکی مشهد از چشم‌اندازهای مرکز تحقیقات فارماکولوژیک گیاهان دارویی دانشگاه علوم پزشکی مشهد است که با تلاش گسترده محققان این مرکز روزبه‌روز در حال نزدیک‌شدن در مسیر تحقق اهداف ترسیم‌شده هستیم.
در جهت آشنایی بیشتر و بهتر با فعالیت‌های مرکز تحقیقات فارماکولوژیک گیاهان دارویی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت‌وگویی را با دکتر حسن رخشنده عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و رییس این مرکز تحقیقاتی صورت داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید؛
دکتر رخشنده گفت: در مراکز تحقیقاتی فارماکولوژی گیاهان دارویی سعی بر آن است که طرح‌هایی کاربردی جهت رفع مشکل و محصول محور تصویب نماییم.
وی افزود: از سیاست‌های کلی اعضای این مرکز می‌توان به تصویب طرح‌هایی در ارتباط با سایر مراکز تحقیقاتی دانشگاه‌ها در داخل و خارج و برگزاری گردهمایی‌های مختلف بالینی اشاره کرد.
رئیس مرکز تحقیقات فارماکولوژیک گیاهان دارویی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه این مرکز محصولی به نام شیاف فیتوواژکس دارد و بیش از 6 سال است که این محصول تولید می‌شود، خاطرنشان کرد: شیاف فیتوواژکس سالانه حدود 6 الی 10 میلیارد تومان فروش دارد که حدود 2 درصد از این فروش سهم مرکز می‌شود؛ این محصول از صفر تا 100 توسط مرکز با همکاری سایر همکاران دانشگاه تهیه شده است و می‌توان گفت اولین محصولی در دنیا بود که از سیاه‌دانه برای کاربرد خاص و اخذ مجوز وارد بازار شده، محصولی که کاملاً بومی است.
دکتر رخشنده اضافه کرد: این یک نمونه موفق از همکاری بین بخشی است که متأسفانه این نوع همکاری‌ها تا حدودی بین محققان کم شده است، اما اگر بنا باشد مشکلات درمانی با تحقیق حل شود، بایستی حتماً همکاری بین بخشی وجود داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه اعضای مرکز تحقیقات فارماکولوژیک گیاهان دارویی این همکاری فی‌مابین و اثربخش را باور دارند، تأکید کرد: در حال حاضر بیش از 15 طرح تحقیقاتی کلینیکال تریال در دست اجرا داریم که با همکاری سایر محققان بالینی مشهد و دانشگاه‌های دیگر در دست اجرا است، به عنوان مثال 3 طرح بررسی خواب‌آوری کپسول گیاهان خرفه، گوجه فرنگی و ریحان در حال اجرا بوده که کپسول خرفه با همکاری دانشگاه بیرجند است.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: همچنین طرح کرم باقلا برای موهای زائد با همکاری دکتر ملکی در دست اجرا است ، ضمن اینکه طرح بررسی شربت انار در سیروز کبد با همکاری دکتر بهشتی فوق تخصص کبد در حال اجرا است و چندین طرح کلینیکال تریال هم با همکاری سایر دانشکده‌ها خصوصاً دانشکده پرستاری در حال اجرا است که مرکز تحقیقات فارماکولوژیک گیاهان دارویی به عنوان همکار می‌باشد و امیدواریم از این موارد بتوانیم محصول با کیفیت و اثربخشی بسازیم.
دکتر رخشنده در خصوص همکاری مرکز تحقیقات فارماکولوژیک گیاهان دارویی با سایر مراکز، گفت: این مرکز با مرکز تحقیقات جهادکشاورزی طرح مشترکی در حال اجرا دارد که با اعتبار 18 میلیون تومان (50 درصد از اعتبار مرکز و 50 درصد از اعتبار مرکز تحقیقات جهادکشاورزی) در مرکز تصویب شده است که تولید گندم فاقد گلوتن به‌صورت طبیعی برای بیماران سلیاک می‌باشد که امسال گندم در مرکز تحقیقات کشاورزی کشت شد و بیش از 80 درصد گندم فاقد گلوتن تولید شد.
وی با ذکر این نکته که در نظر داریم در آینده‌ای نزدیک با همکاری مرکز تحقیقات جهادکشاورزی نان حجیم فاقد گلوتن تهیه شود تا بیماران سلیاک بتوانند از آن استفاده کنند، افزود: همچنین طرح دیگری با همکاری دکتر عزیزی همکار دانشکده کشاورزی مبنی بر کشت لوبیا خاص که حاوی ال دوپا داشتیم که مرکز، لوبیا را از هند وارد کرد و در دانشکده کشاورزی برای اولین بار در ایران کشت شد که خوشبختانه موفق شدیم و لوبیای تولید شده بیش از 20 درصد ال دوپا داشت و قرار است قرص ال دوپا با منشأ طبیعی برای بیماران پارکینسونی تهیه کنیم.
رئیس مرکز تحقیقات فارماکولوژیک گیاهان دارویی تأکید کرد: این مرکز با مراکز دانشگاهی خارج از کشور هم چند قرارداد همکاری منعقد کرده است که به عنوان مثال در سال 96 حدود یک میلیارد تومان گرنت جذب کرد و در سال‌های 97 تا 99جمعاً 300 میلیون تومان گرنت جذب کرد، البته این مبالغ براساس قیمت ارز همان سال بیان شده است.
وی در پایان با ذکر این نکته که اگرموفقیتی حاصل شده است به‌دلیل همکاری خوب بین‌بخشی بوده است، خاطرنشان کرد: جا دارد که از حمایت خیلی خوب و بی‌دریغ دکتر تفقدی و دکتر اسلامی و سایر مسئولان حوزه معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در مسیر افتخارات و دستاوردهای مرکز تحقیقات فارماکولوژیک گیاهان دارویی تقدیر و تشکر نماییم.
