دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد یکی از مجموعه های پویا و برخوردار از سوابق آموزشی- پژوهشی برجسته، در سال های اخیر است که بر اساس مقالات علمی-پژوهشی چاپ شده و منعکس در سامانه های علم سنجی، توانسته جایگاه خود را در بین 40 دانشکده در سطح کشور ، از رتبه 17 در سال 1390 به رتبه 3 در سال جاری ارتقاء دهد و در حوزه ارتباط با صنعت که یکی از الزامات و شاخص های دانشگاه های نسل 3 و 4 است، عملکردی قابل تحسین داشته باشد.

 دکتر مهدی قلیان اول، که بیش از یک دهه از عمر کاری خود را در این مجموعه سپری کرده و هم اکنون به عنوان رئیس دانشکده بهداشت مشغول به خدمت در دانشگاه علوم پزشکی مشهد است، در گفتگو با وبدا به معرفی این دانشکده و رشته ها، فعالیت های علمی - پژوهشی و همچنین دستاوردهای آن پرداخته است که در ادامه می خوانید: " در حال حاضر دانشکده بهداشت، با داشتن 7 گروه آموزشی جزء آخرین دانشکده هایی هست که در سال 1388 توسط هیات رئیسه وقت و با همت دکتر رضا خانی جزنی با حداقل امکانات از بدنه دانشکده پیراپزشکی و علوم بهداشت جدا شد و با یک هویت مستقل در دانشگاه افتتاح و راه اندازی گردید. از آن زمان اهداف و برنامه ریزی های انجام شده با همت روسای قبلی دانشکده دکتررضا خانی جزنی، دکتر علی تقی پور و دکترمحمد صفریان روند رو به رشد در زمینه آموزش و پژوهش داشته است".

وی با اشاره به همراهی گروه های مختلف دانشکده بهداشت در ایجاد زمینه های پیشرفت این مجموعه می افزاید: خوشبختانه با همت معاونین و اساتید محترم و جذب دانشجویان در رشته های تحصیلات تکمیلی این روند رو به پیشرفت سیر صعودی به خود گرفته و در حال حاضر گروه های آموزشی مختلفی در دانشکده اعم از گروه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، گروه علوم مدیریت و اقتصاد سلامت(خدمات بهداشتی و درمانی)، گروه بهداشت محیط، گروه بهداشت حرفه ای و ایمنی کار، گروه آمار زیستی، گروه اپیدمیولوژی و گروه سلامت، ایمنی و محیط زیست( HSE) مشغول به فعالیت می باشند.

رئیس دانشکده بهداشت در خصوص تغییرات ساختاری گروه های آموزشی این دانشکده نیز می گوید: در طول یک سال ونیم گذشته، دو گروه بهداشت حرفه ای و گروه hsc دانشکده بر اساس مصوبه شورای دانشگاه، هویت پیدا کردند و دارای مدیرگروه مستقل شدند. در حال حاضر تعداد دانشجویان دانشکده بین 580 تا 590 نفر می باشد که بین 260 تا 270 نفر از این دانشجویان در مقطع تحصیلات تکمیلی هستند و معمولا تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی نسبت به دانشجویان کارشناسی بیشتر است. بر همین اساس نیاز به امکانات بیشتر و کارگاههای آموزشی و آزمایشگاهای تخصصی دارند؛ هر چند که تا توانستیم از امکانات موجود استفاده بهینه را داشته باشیم . در طی دو دوره گذشته ( که من ریاست دانشکده را بر عهده داشته ام) با همت ریاست های گذشته دانشگاه درخصوص جذب و تهیه تجهیزات آزمایشگاهی کمک هایی انجام شده، اما هنوز نیاز به حمایت های بیشتر جهت بروز رسانی تجهیزات آزمایشگاهی و تجهیزات کارگاهی در حد دانشجویان تحصیلات تکمیلی هستیم".

دکتر قلیان اول به پیشرفت های علمی و پژوهشی مجموعه تحت سرپرستی خود نیز اشاره داشته و می گوید: " در ابتدای حضور من در دانشکده بهداشت، رتبه پژوهشی این دانشکده در بین 40 دانشکده بهداشت کل کشور، تقریبا رتبه 16 یا 17 بود و اکنون که در سال 1402 (2024) قرار داریم، بر اساس مقالاتی که از ابتدای سال میلادی در مقاطع مختلف پذیرش، ثبت و چاپ شده و از سامانه های علم سنجی دریافت شده است، به رتبه 3 در میان دانشکده های بهداشت سطح کشور رسیده ایم و این نشان دهنده همت فراوان و والای اساتید ما در طول 2 سال گذشته در مقطع تحصیلات تکمیلی و پژوهش است. ضمن اینکه ما روند پژوهش مان بر اساس سامانه های علم سنجی در طول سال گذشته سیر صعودی‌اش را حفظ کرده است".

رئیس دانشکده بهداشت در رابطه با اعضای هیات علمی این دانشکده و رشته های افزوده شده به ساختار آموزشی آن نیز اظهار می کند: " تعداد اعضای هیات علمی این دانشکده در حال حاضر 48 نفر می باشد که نسبت به خیلی از دانشکده ها کمتر هست. دانشکده بهداشت رتبه دوم پژوهش را در سطح دانشگاه علوم پزشکی، بعد از دانشکده داروسازی دارد( به ازای سرانه مقاله تولیدی به ازای هر فرد عضو هیات علمی). از نظر توسعه رشته ها در طول دو سال گذشته، در مقطع تحصیلات تکمیلی، دکترای اقتصاد سلامت را مصوب و امسال دانشجو پذیرش کردیم.

همچنین رشته کارشناسی بهداشت مدارس را در دانشکده بهداشت راه اندازی کردیم و امسال، دومین دوره پذیرش دانشجویان این رشته را در مهرماه داشتیم. با توجه به راه اندازی رشته های جدید و جذب دانشجو، نیاز است که بسیاری از مسائل اداری و سازمانی جهت رفاه دانشجویان و اعضای هیات علمی و پرسنلی بروز رسانی شود.

دکتر قلیان اول، در خصوص میزان مقالات و پژوهش های علمی این دانشکده که در نشریات بین المللی کار شده نیز عنوان می کند: " تا سال جاری میلادی (2024 ) بر اساس پایگاه های علم سنجی و چاپ مقالات ISI و مقالاتی که جایگاه علمی در سطح کشور و دنیا دارند، خوشبختانه سیر رو به رشد مقالات کاربردی را شاهد هستیم و با توجه به رسالتی که دانشگاههای نسل 3 و 4 در باب ارتباط با صنعت دارند و همچنین نسبت تعداد اعضای هیات علمی ما، تقریبا حرف اول را در دانشگاه می زنیم؛ یعنی قراردادهایی که گروه بهداشت محیط و بهداشت حرفه ای و ایمنی کار ما و برخی دیگر از گروه های آموزشی مثل آموزش بهداشت و گروه HSE به طور ویژه با علم صنعت بستند، این ارتباط با صنعت در جهت امیدآفرینی به نسل جدید و دانشجویانی که در قسمت تحصیلات کارشناسی و تحصیلات تکمیلی درس می خوانند، بسیار موثر است؛ اینکه امید به کار و نقش آفرینی در کشور را در ذهن داشته باشند و منشاء خیر باشند.

در حال حاضر با همت اساتید و دانشجویان و مساعدت های معاونت پژوهشی دانشگاه، امید داریم که در ارتباط با صنعت، تحقیقات و پژوهش های ما کاربردی تر شود و به سمتی برود که دغدغه ها و نیازهای جامعه را بر طرف کند و تنها تولید صرف مقاله نباشیم. به این ترتیب به عنوان یک دانشگاه نسل 3 و4  بیشتر نقش آفرینی خواهیم کرد و امیدواریم که این بخش کار پررنگ تر شود تا بتوانیم امید آفرینی را بیشتر کنیم و باعث ماندگاری اساتید و پژوهشگران و فارغ التحصیلان در کشور باشیم که این امر در نهایت می تواند باعث ارتقای و سلامت جامعه و دانشگاههای کشور شود.

رئیس دانشکده بهداشت در خصوص ارتباط این مجموعه با صنعت و قراردادهایی که با صنعت منعقد شده بیان میکند:  بحمدلله اساتید ما در این زمینه خیلی خوب فعالیت کردند، مثل قرارداد با پالایشگاه گاز سرخس که نماینده گروه آموزشی بهداشت محیط و بهداشت حرفه ای و ایمنی کار ما حضور داشتند و راهکارهای خوبی بیان کردند. برخی از اساتید ما در مناقصاتی که برگزار می شود به عنوان برنامه های پژوهشی و مداخله در ارتباط با صنعت هم موفق بوده اند مثل خانم دکتر سرخوش که یک قراردادی را قریب به یک میلیارد تومان با شرکت پتروشیمی در منطقه عسلویه با موضوع آلایندگی ها منعقد کردند که قابل تقدیر است. همچنین 3 طرح مهم را به صورت آماده از گروه بهداشت محیط، 3 عنوان را از گروه بهداشت حرفه ای و ایمنی کار و 1 عنوان را از گروه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت در زمینه فرزندآوری و تغییر نگرش پرسنل آن فرستادیم که به عقد تفاهم نامه منجر شد و خوشبختانه این روال باعث می شود که اساتید ما در کنار کار علمی خود، در عرصه صنعت هم وارد شوند و گره گشا در این حوزه باشند. ضمن اینکه از حق الزحمه ای برای خودشان  و همچنین دانشجویانی که در این طرح مشارکت می کنند بهره مند شوند و این خود باعث پویایی و انگیزه در گروه های آموزشی شده است، امیدوارم که این روند صعودی با همت اساتید و دانشجویان ادامه پیدا کند.

دکتر قلیان اول در خصوص جذب دانشجویان بین الملل و ارتقای این حوزه نیز توضیحاتی را ارائه می کند: " بحمدلله در حوزه بین الملل بعضی از گروه های آموزشی دانشکده موفق عمل کرده اند مثل گروه مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی(آموزش بهداشت) و ارتقاء سلامت. ولی آنچنان که در سایر قسمت های دانشکده موفق بودیم در حوزه جذب دانشجوی بین الملل، موفقیت های ما کامل نبوده است، البته با شکل گیری معاونت بین الملل در سطح دانشگاه و اقدامات و سیاست گزاری های آن معاونت و تقویت کارشناس مسئول یا نماینده آنها در سطح دانشکده ( که یک عضو هیات علمی یا کارشناس هست) و نشست هایی که با گروه های آموزشی دانشکده برگزار می شود و همچنین مطالبه گری که از سوی دانشگاه می شود ما تلاش می کنیم برنامه ریزی بهتری جهت جذب دانشجو و ارتباطات فارغ از مرز ایران مثلا با افغانستان، تاجیکستان و ترکمنستان  که در مجاورت ما هستند، انجام بدهیم و برخی کشورها مثل عراق و لبنان در حوزه های بهداشت ممکن است متقاضی اعزام  دانشجو به این دانشکده با توجه به سیاست بومی گزینی جهت تربیت نیرو نباشند. زیرا با توجه به معضلات و مشکلات بومی هر کشوری، نحوه تربیت نیروی انسانی متفاوت است.  ان شاء الله با طرح ها، ایده ها، همفکری و همگرایی بیشتر با سایر مسئولین، معاونت ها، مدیران گروه ها و اساتید بتوانیم از فکر جمعی و مشارکت دوستان بصورت یک خانواده جهت ترسیم راه ی روشن استفاده کنیم".

دکتر قلیان اول در خصوص راه اندازی شورای راهبردی در دانشکده بهداشت و کارکردهای آن نیز می گوید: "  در نیمه دوم سال 1400 که من به دانشکده آمدم یک شورای راهبردی در دانشکده تشکیل دادیم، در این شورا هر گروه آموزشی، یک برنامه عملیاتی سالیانه برای خودش تدوین کرده و در پایان سال یک گزارشی از موفقیت ها و عدم موفقیت ها به شورا ارائه می دهد. دبیر شورا یکی از اساتید گروه سیاست گزاری سلامت است و ایشان به عنوان یک برنامه نویس در این قسمت، تمام برنامه های عملیاتی که گروه های آموزشی در ابتدای سال موظف به بارگزاری هستند را رصد می کند و یک نماینده از هر گروه نیز در آن قسمت وجود دارد که هر 3 ماه گزارش می دهد و عدم موفقیت ها را آسیب شناسی می کنند و در صورت نیاز به رفع مشکل حوزه مدیریت دانشکده ورود می کند تا برنامه عملیاتی تا حد امکان عملیاتی و اجرایی شود. بر اساس چشم انداز و رسالتی که در ابتدای افتتاح دانشکده انجام شده، چشم انداز واقعی را مشخص و در آن افق حرکت می کنیم، بر اساس برنامه استراتژیک و برنامه های راهبردی و عملیاتی سالیانه ای که می ریزیم. یکی از خصوصیات دانشکده بهداشت برنامه محور بودن آن است چون اساتیدی که ما اینجا داریم، خودشان اصول مدیریت تدریس می کنند. مزیت و برجستگی دانشکده بهداشت جهت کسب رتبه های برتر علمی بیشتر مربوط به ایجاد همگرایی در معاونت پژوهشی دانشکده بین اساتید و در حوزه معاونت آموزشی بحث تقویت تحصیلات تکمیلی است و تیم سازی یکی از ثمرات این همگرایی است که مطمئنا باعث موفقیت بیشتر می شود. من همیشه سعی کردم پشتیبان و دل گرمی برای دوستان باشم و آنجا که اساتید و گروه های آموزشی و دانشجویان ملاحظه کردند که با صداقت و پشتکار در تلاش برای حل مشکلات هستم و نهایت سعی خود را می کنم باعث همگرایی بیشتر شد و امیدواریم این روند در آینده رو به رشد و هر روز بهتر و بیشتر باشد.

وی ارتقاء و رسیدن به مدارج علمی و پژوهشی بالاتر را امری ممکن اما دشوار و زمانبر می داند و در رابطه با آن مثالی را عنوان می کند: " شما وقتی می خواهید نمره 12 را به 18 برسانید کار تقریبا راحتی است، اما اگر 18 را بخواهید به 19 برسانید کار خیلی سخت میشود و به راحتی محقق نمیشود. دانشکده های بهداشتِ دانشگاه تهران و دانشگاه ایران در حال حاضر بر ما مقدم  هستند و از نظر رشته ها و گروه های آموزشی که دارند، اصلا با ما قابل قیاس نیستند؛ یعنی در این قسمت ها جزو پیشکسوتان هستند. در عین حال دانشکده هایی که مثلا در سال 2023 از ما بالاتر بودند و اکنون پایین تر هستند هم وجود دارند و لذا ممکن است این آمار باز هم بالا و پایین بشود. حتی ممکن است ما یک رنگینک هم پایین بیاییم، ما در بحث گروه های آموزشی و جذب هیات علمی نسبت به آن دانشکده ها خیلی پایین تریم و چیزی که باعث موفقیت می شود علاوه بر همت اساتید و دانشجویان و پرسنل در یک محیط آموزش و پژوهش، توسعه رشته های آموزش هم هست. من با توجه به سابقه ای که در معاونت بهداشتی دانشگاه دارم، می دانم که راه توسعه و رشد برای دانشکده بهداشت در دومین کلان شهر کشور بیشتر از این باز است و می طلبد که از سطح دانشگاه و از سمت معاونت آموزشی دانشگاه و دبیرخانه کلان منطقه 9 آموزش؛ قیاسی  بین دانشکده بهداشت مشهد با دانشکده های پیرامونی و اقماری خراسان رضوی صورت نگیرد.

رئیس دانشکده بهداشت در پاسخ به این پرسش که چگونه می توانیم در بحث صنعت و از جمله صنایع غذایی جزو اولین ها باشیم می گوید: " ما جزو اولین ها در کشور هستیم و در بحث صنعت هم ممکن است جزو دومین یا سومین باشیم(البته آمار دقیقی ندارم) اما این اولین ها می طلبد که دانشکده آموزشی ( که  فیلد بسیار خوبی هم دارد ) دست و بالش بسته نشود، به عنوان مثال من نباید برای توسعه یک رشته آموزشی و جذب یک هیات علمی، 10 یا 20 صفحه بنویسم و توجیه کنم و بجنگم و بعد در قیاس با یک شهر کوچکتری مثلا 100 هزار نفر جمعیت در سطح خراسان رضوی ، دانشکده من قیاس بشود و در سند توسعه و توازن آموزشی بخواهد که مثلا مانع رشد این قسمت بشود. اینجا بحث آموزش کاربردی است؛ بحث اینکه زمینه آماده است و این زمینه آماده بودن نباید مانع از پیشرفت بشود مثل دونده ای که دست و بالش را ببندند و بعد بگویند مثلا با کودک خردسالی که دست و بالش باز است رقابت کن در دویدن. البته دیدگاههای خوبی نسبت به دانشکده بهداشت، از سوی معاونت آموزشی و پژوهشی دانشگاه اتفاق افتاده است ولی نیاز داریم توجه بیشتری بشود؛ دانشجوی تحصیلات تکمیلی نیاز به فضای بیشتر و مناسب دارد؛ نیاز به امکانات مناسب و بهتر. لذا شما چنانچه به محیط آموزشی و پژوهشی تحصیلات تکمیلی ما، نسبت به دانشکده های دیگر در مجتمع شهید خوارزمی مستقرهستند، نگاه کنید؛ کم است و این موضوعات نیاز به بازنگری دارد. بنده انتظار دارم که حمایت های بیشتر و بهتری صورت بگیرد؛ هر چند که هست ولی دوست داریم بیشتر شود و مورد توجه قرار بگیرد. کسب  جایگاه علمی با همت اساتید و دانشجویان و پیگیری های زیاد و موثر معاونت آموزشی دانشکده و تحصیلات تکمیلی صورت گرفته است، پس باید از اینها قدردانی کرد و با برگزاری نشست های صمیمانه از طرف معاونت آموزشی و پژوهشی دانشگاه با گروه های آموزشی و پژوهشی ما رقم بخورد تا انگیزه را برای ادامه رشد و توسعه دوچندان نماید و بتوانیم بهتر از قبل بدرخشیم. من از همه اساتید، مدیران گروه های آموزشی، دانشجویان عزیز و کارکنان خدوم که واقعا بی منت در کنار اساتید و گروه های آموزشی، زحمت می کشند چه در حوزه آموزش، چه در حوزه پژوهش و چه پشتیبانی؛ همه و همه تشکر می کنم. واقعا مساعدت های خوبی از طرف همه صورت گرفته، من شرمنده این عزیزان هستم و اگر نتوانستم حق آنها را به خوبی ادا کنم و یا کوتاهی صورت گرفته، بدون تعارف از همه اینها عذرخواهی می کنم. امیدوارم که بتوانم در ادامه مسیر با همراهی آنها این روند رو به رشد را که رقم زدند این عزیزان، پشتیبانی کنم و نقطه قوت و دلگرم کننده باشم برای ادامه کارشان و از دلسردی عزیزان جلوگیری کنم.