این روزها بیشتر از سرطان می‌شنویم. گویی با افزایش میانگین سنی ایرانی‌ها و تغییر سبک زندگی سرطان‌ها نیز شیوع بیشتری پیدا کرده‌اند. اما مردم عادی و حتی مبتلایان به این بیماری اطلاعات درستی از سرطان ندارند. بیشتر اوقات پای صحبت مردم اعم از تحصیل‌کرده و عامی که می‌نشینی، حتی از نام سرطان هم فرار می‌کنند. متاسفانه‌ مردم ما در اغلب موارد سرطان را مساوی با ترس و مرگ می‌دانند؛ این در حالیست که سرطان واقعیتی غیر قابل‌انکار است؛ واقعیتی که ممکن است هر کدام از ما را درگیر خود کند.

دکتر حمیدرضا هاشمی‌فرد، متخصص کلینیکال انکولوژی در این خصوص می گوید: آموزش در پیشگیری و درمان سرطان نقش بزرگی برعهده دارد.

وجود همراه لازم است

این عضو انجمن کلینیکال انکولوژی ایران می‌افزاید: متاسفانه ما چه در بعد آموزش‌های مرتبط با پیشگیری از بروز سرطان و چه در خصوص آموزش به بیماران سرطانی دچار ضعف هستیم. وی با اشاره به اینکه در تمام دنیا درمان بیماران سرطانی یک درمان تیمی است، می‌گوید: ما هنوز نتوانستیم به یک سیستم درمانی جامعِ گروهی برای درمان سرطان برسیم. از اینرو بیماران سرطانی معمولا به دلایل مختلف از جمله پراکندگی خدمات درمانی‌ای که دریافت می کنند، ترس از بیماری و... کمتر از بیماری خود و روند درمانشان اطلاع دارند که این باعث بروز عدم همکاری بیمار در طی روند درمان می شود.

وی می‌افزاید: بیمار باید از طریق تیم پزشکی و پرستاری اطلاعات  مناسبی از نوع سرطان خود، مرحله پیشرفت بیماری، روند درمان، کارهایی را که باید در راستای انجام بهتر درمان انجام دهد و... داشته باشد. همچنین توصیه می‌شود بیمار در طی مسیر درمانی خود از وجود یک همراه بهره ببرد. این همراه نیزکه معمولا از خانواده بیمار خواهد بود، باید تحت آموزش‌های لازم قرار بگیرد. در این رابطه علاوه بر پزشکان، نقش پرستاران نیز بسیار مهم است. بخش زیادی از اطلاعاتی که باید در اختیار بیمار یا همراه او قرار گیرد باید از طریق تیم پرستاری که ارتباط بیشتری با بیمار دارد در اختیار فرد و خانواده اش قرار گیرد.

آموزش ضعیف و ناامیدی بیمار

دکتر هاشمی فرد می گوید: بیمارانی هستند که به دلیل عدم اطلاع کافی از مرحله‌ درمانی خود، گاه در مراحل پایانی نزدیک به غلبه بر سرطان خسته شده، امید خود را از دست می‌دهند و درمان را ناتمام رها می کنند. بیمارانی هستند که که حتی به خاطر ترس از نام سرطان و اطلاعات کمی که دارند اصلا به درمان فکر نمی کنند و این در حالیست که دو سوم سرطان ها درمان‌پذیرند اگر به موقع شناسایی شوند.

وی با اشاره به سرطان های کولورکتال که در ایران طی سال‌های اخیر شیوع بیشتری پیدا کرده، بیان می‌کند: خوشبختانه سرطان کولورکتال جزو دسته سرطان هایی است که آزمایشات غربالگری مشخصی دارد و در صورت تشخیص به موقع، این نوع سرطان پیش‌آگهی خوبی دارد. این سرطان با تشخیص بهنگام کاملا درمان‌پذیر است و جزو سرطان هایی است که معمولا با تشخیص به موقع درمان قطعی خواهد شد.

این متخصص کلینیکال انکولوژی  به روش‌های درمانی سرطان‌های کولورکتال که شامل ِ جراحی، رادیوتراپی و شیمی‌درمانی است، اشاره کرده ومی‌گوید: هر کدام از این روش ها در کنار منافعی که به دنبال دارد، عوارضی نیز دارد و اینجاست که نقش آموزش به بیمار پررنگ می شود. تیم درمانی باید از همان ابتدا در این زمینه با برنامه وارد عمل شود؛ چگونگی بیان مطالب به بیمار، انتخاب کلمات، لحن بیان و حتی رفتارهای عملی ما در مواجهه با بیمار می‌تواند در روند درمان وی موثر باشد. بیمار باید در خصوص عوارض جانبیِ روش‌های درمانی خود اطلاع داشته باشد. شرایط اورژانسی در مورد خود را بشناسد، از نحوه تماس با تیم پزشکی آگاهی یابد تا در نهایت بتواند بهترین هماهنگی و همکاری را با تیم پزشکی و پرستاری داشته باشد.

باید برای تغذیه هم آموزش داد

دکتر هاشمی‌فرد در خصوص وجود مشاور تغذیه در تیم درمانی و آموزشی به بیمار اظهار می‌دارد: بخشی از مواردی که باید به بیمار آموزش داده شود مربوط به تغذیه اوست. بیمار در طی روند درمان خود حتما باید از آموزش‌های مرتبط با نوع تغذیه خود، زمان بندی تغذیه و مصرف دارو، نحوه برخورد با بی اشتهایی و... بهره‌مند شود.

وی شاه‌کلید غلبه بر سرطان را تشخیص بهنگام و همکاری بیمار دانسته و می گوید: در تشخیص بهنگام، نقش آموزش های عمومی از طریق رسانه‌ها بسیار پر اهمیت است. مجلات، نشریات، رادیو و تلویزیون باید مردم را با روش‌های پیشگیری و غربالگری سرطان آشنا کنند و در بحث همکاری بیمار هم باید بگویم که آموزش به بیمار بسیار مهم است.

وی که در سمینار علمی «سرطان‌های کولورکتال از شواهد علمی تا بالین» موضوع اصول آموزش به بیماران مبتلا به سرطان را ارائه می کند، می‌گوید: برگزاری این سمینارها کمک شایانی به بهبود خدمات درمانی ارائه شده به بیماران سرطانی و همین‌طور آگاهی عمومی در خصوص پیشگیری و غربالگری سرطان خواهد کرد.

گفتنی است سمینار علمی «سرطان‌های کولورکتال از شواهد علمی تا بالین» به همت دانشگاه علوم پزشکي مشهد، پنجم آذر ماه جاری با حضور اساتید برجسته متخصص کلینیکال انکولوژی، رادیولوژی، روانپزشکی، پرستاری و ... در محل هتل هما2 مشهد برگزار خواهد شد.

در حاشیه این سمینار  دو کارگاه تخصصی با عناوین «ملاحظات پرستاری در شیمی‌درمانی و رادیوتراپی بیماران مبتلا به سرطان کولورکتال» و «شیمی‌درمانی در شرایط بالینی خاص» برگزار و طی سمینار نیز تازه‌های تشخیص، درمان، آسیب‌شناسی، جراحی، رادیوتراپی و شیمی‌درمانی ارائه خواهد شد.