تقویت اعتماد به نفس در کودکان باعث تقویت روابط اجتماعی و احساس رضایت و آرامش خاطر بیشتر وی می شود و در زندگی اجتماعی وی نقش موثری خواهد داشت.
به گزارش وب دا، عضو مرکز تحقيقات روانپزشکي و علوم رفتاري دانشگاه علوم پزشکي مشهد در اين زمينه مي گويد: بسیاری از والدین نمی دانند که آموزش این مهارت ها از نخستین سال های زندگی با اتخاذ شیوه صحیح تربیتی آغاز می شود و تعلل برای بزرگ تر شدن کودک و آشنایی با خلق و خوی او فقط فرصت ها را از بین می برد. بنابراین بهتر است والدین قدر سال های حساس کودکی را بدانند و از همین روزها و ساعات برای تربیت فرزندی سالم و تکامل یافته استفاده کنند.
دکتر پيمان هاشميان خاطر نشان کرد: تمام کودکان طی مراحل رشد و تکامل خود از دوران شیرخوارگی که دوران کسب اعتماد از جهان و محیط پیرامون است تا مرحله ای که به استقلال دست پیدا می کند با چالش ها و موانع زیادی رو به رو هستند. نه گفتن کودک در حدود ۲ سالگی در واقع تلاش برای کسب هویت از جانب اوست و گام های بعدی وی در واکنش به والدین و محیط پیرامون برای کسب عزت نفس و اعتماد به نفس است، ابراز وجود یکی از نیازهای اساسی کودک است.
اين فوق تخصص روان پزشکی کودک افزود: کودک نیاز دارد در مراحل رشد و تکامل خود رفتارهای جرات مندانه را بیاموزد. رفتارهایی که به او انگیزه کامل بدهد و بتواند براساس واکنش اطرافیان توانایی های خود را شناسایی کند. این نیاز کودک براساس روش تربیتی که خانواده، اتخاذ کرده، ممکن است برآورده شود یا نشود.
وي در ادامه تصريح کرد: شیوه های تربیتی چند دسته است گاه ممکن است خانواده اقتدار زیادی داشته باشد و محبت کمی بروز دهد. این خانواده ها، استبدادی هستند. کودکانی که در این خانواده ها رشد می کنند یا پرخاشگر هستند یا منفعل. در مقابل خانواده هایی هستند که محبت زیادی نثار کودک می کنند و کنترل کمی دارند. در این حالت کودک در می یابد که می تواند متوقع باشد و خانواده تحت هر شرایطی آن را برآورده می کند. دسته دیگری از خانواده ها محبت کمی نشان می دهند و کنترلی هم روی کودک ندارند. این والدین که به والدین سهل انگار معروف هستند، در واقع اهمیتی به تربیت کودک خود نمی دهند و کودک نیز محیط مناسبی برای رشد ندارد زیرا نیازهایش به طور دایم توسط والدین نادیده گرفته می شود.
عضو مرکز تحقيقات روانپزشکي و علوم رفتاري دانشگاه علوم پزشکي مشهد خاطر نشان کرد: بهترین مدل فرزندپروری وقتی است که والدین اقتدار خود را حفظ می کنند و در کنار آن به میزان کافی به کودک محبت نشان می دهند. محبت کم یا زیاد هر دو به شخصیت کودک آسیب می رساند. او باید دلیل محبت والدین را بداند زیرا محبت بی دلیل به ثبات شخصیت کودک لطمه می زند
یکی از مهم ترین مهارت ها در بحث مهارت های زندگی، آموزش روش های ارتباطی است که انواع رفتارهای پرخاشگرانه، با قاطعیت و جرات مندانه شامل آن می شود.
رفتار جرات مندانه رفتاری است که طی آن فرد به باورهایی می رسد که برای حقوق خویش و دیگران ارزش قائل است و فرد با رفتاری توام با احترام و بدون زیرپا گذاشتن حقوق دیگران به خواسته هایش می رسد و موقعیت ها را به بهترین و کارآمدترین شکل اداره می کند.
اما وقتی فرد یاد نداشته باشد ضمن رعایت حقوق دیگران به خواسته اش برسد به رفتار پرخاشگرانه دست می زند. گاهی هم فرد از حق خودش می گذرد و در واقع می ترسد که حقش را طلب کند. آموزش رفتار جرات مندانه در واقع آموزش روش ارتباطی است که کودک طی آن یاد می گیرد با رعایت حقوق دیگران می تواند حقش را بگیرد.
دکتر هاشمیان با ذکر مثالی توضیح می دهد: اگر کسی وسیله کودک را برداشت باید به او آموزش داد که به بزرگ تر اعلام کند. خودش را درگیر نکند، کتک کاری نکند، حرف زشت نزند بلکه به صورت مسالمت آمیز حقش را بخواهد. هم چنین باید به کودک آموزش داد که در هنگام ضرورت "نه "بگوید. ممکن است کودک به دلیل نداشتن آمادگی، راضی نگه داشتن دیگران، نشان دادن لیاقت و کارآمدی و مورد قبول قرار گرفتن از سوی جمع، احساس اجبار و نداشتن حقوق شخصی نتواند «نه »بگوید. برای داشتن این مهارت باید به وی آموزش داد که قرار نیست همیشه دیگران از ما راضی باشند و گاهی لازم است دلیل انتظار و توقع دیگران را بدانیم. هم چنین باید یاد بگیرد که با آرامش خاطر و بدون احساس گناه و با ابراز دلیل «نه» بگوید.
سرشت کودکان و عزت نفس
البته نباید فراموش کرد که توجه به سرشت کودکان در آموزش این مهارت ها بسیار ضروری است، به عنوان مثال کودکان دشوار کودکانی هستند که الگوی تربیتی صحیح و قاطعی را می طلبند و والدین آسان گیر و یا مستبد در تربیت آن ها به طور جدی با مشکل رو به رو می شوند، این دسته از کودکان جرات را با پرخاشگری اشتباه و تصور می کنند ابراز رفتارهای پرخاشگرانه،دعوا، ناسزاگویی و کتک کاری جرات مندی است. در صورتی که شیوه تربیتی والدین باعث شده است آن ها چنین تصوری پیدا کنند.
این فوق تخصص روان پزشکی کودک و نوجوان در تعریف عزت نفس به زبان ساده می گوید: کودکی که خود را دوست دارد و از خودش راضی است، عزت نفس دارد. او برای خودش احترام قائل است و وقتی کودکی می گوید می توانم فلان کار را انجام دهم یعنی اعتماد به نفس دارد. بنابراین دقت کنید اگر کودکی می خواهد خودش کارهایش را انجام دهد یا می گوید من می توانم این کار را انجام بدهم در واقع اعتماد به نفس کافی دارد و این نشانه مثبتی است.
والدین باید بدانند که چند راهکار اساسی برای آموزش رفتارهای جرات مندانه و سپس افزایش اعتماد به نفس وجود دارد. برقراری ارتباط صحیح با کودک و دادن آرامش به وی، فراهم کردن محیط شاد و پرنشاط برای برون ریزی هیجانات و ایجاد تفکر خلاقانه، برقراری ارتباط با همسالان، همکاری و کمک به کودک، داشتن توقع بجا و متناسب با قدرت تمرکز کودک، درک ارتباط هوش شناختی و هیجانی کودک و ارتباط آن با فعالیت های اجتماعی کودک و اصلاح توقع والدین از خود از مهم ترین این اقدامات است.
دکتر هاشمیان با اشاره به این که شبکه دوستان و همسالان نیز به افزایش اعتماد به نفس کودک کمک می کند، تاکید کرد:خانواده در دوست یابی کودک نقش مهمی ایفا می کند و استفاده از برنامه ها و فیلم های آموزشی هم می تواند مفید باشد.
پیام القا شده از این فیلم ها که جذابیت بصری زیادی برای کودکان دارد، با ارائه قهرمان جذاب و موردپسند کودک به افزایش اعتماد به نفس کودک منجر می شود.
کودکی که قادر است با دیگران تماس چشمی برقرار کند، سوالات خوبی را درباره محیط پیرامونش مطرح می کند، سعی می کند همکاری دیگران را جلب کند، هیجاناتش را می شناسد و آن ها را تنظیم می کند کودکی است که اعتماد به نفس دارد و خانواده ها با این چند ملاک ساده می توانند سطح اعتماد به نفس کودک را ارزیابی کنند.
