درمان بیماری‌ها یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ ی انسان از ابتدای پیدایش زندگی بشر بوده است و امروزه یکی از مشکلات جسمی شایع در بین افراد جامعه دردهای مفصلی و پوکی استخوان  می باشد که با افزایش سن در برخی از افراد بروز می کند، در بیشتر موارد برای پیگشیری از پوکی استخوان به نوشیدن شیر از دوران خردسالی توصیه می شود، یکی از موضوعاتی که در طب الائمه(ع) مورد اشاره قرار گرفته و از راه‌های تقویت و استحکام استخوان‌های بدن است.

به منظور اطلاع از علل ابتلا به پوکی استخوان راهکارهای درمانی و پیشگیری از این بیماری، گروه خبری وب دا گفتگویی را با دکتر زهرا میرفیض عضو هیأت علمی روماتولوژی دانشگاه علوم پزشکی مشهد انجام داده است.

هر 20 ثانیه یک شکستگی در دنیا اتفاق می افتد

به گفته دکتر زهرا میر فیض، پوکی استخوان" یا "استئوپروز" مشکلی است که بر اثر تحلیل توده استخوانی ایجاد شده و باعث شکستگی، می شود در بیشتر موارد، استخوان ها به دلیل کمبود کلسیم، فسفر و دیگر مواد معدنی ضعیف می شوند پوکی استخوان را نمی توان یک بیماری تلقی کرد بلکه روند طبیعی است که در بیشتر موارد با افزایش سن بروز می کند.

آمارها نشان می دهد 40درصد خانم های بالای 50 سال و 14درصد مردان در این سن تا پیش از فوت خود تجربه تلخ شکستگی ناشی از پوکی استخوان را دارند، این آمار می تواند به دلیل افزایش امید به زندگی تا 50 سال آینده دو برابر شود شمار خانم های مبتلا به پوکی استخوان در 65 سالگی، 39درصد است که با رسیدن به سن 80 سالگی، 70درصد خواهد بود در این راستا باید گفت در هر 20 ثانیه یک مورد شکستگی در دنیا ثبت می شود که معادل یک میلیون و 600 هزار مورد شکستگی ران در سال است.

بیشتر شکستگی های استخوان ناشی از پوکی استخوان است

عضو هیات علمی  دانشگاه علوم پزشکی مشهد تصریح کرد: استحکام استخوان به دو عامل اصلی از جمله مقدار توده استخوان ( تراکم استخوان) و کیفیت استخوان بستگی دارد، مهم ترین علت شکستگی های استخوانی در سنین بعد از یائسگی در زنان و افراد مسن، پوکی استخوان است.

شکستگی های استخوان ناشی از پوکی استخوان غالبا در استخوان ران، مهره های ستون فقرات و مچ دست اتفاق می افتد، ولی هر استخوانی ممکن است در اثر پوکی استخوان بشکند بعضی ازشکستگی های استخوان به ویژه استخوان ران، می توانند باعث معلولیت دائمی فرد شوند.

به پوکی استخوان " بیماری خاموش" نیز اطلاق می شود، زیرا معمولا بدون علامت به پیشرفت خود ادامه می دهد تا موقعی که یک استخوان دراز، مثل استخوان ران بشکند، یا اینکه یک یا چند مهره ستون فقرات بر اثر شکستگی دچار فشردگی شوند، بسیاری از عموم مردم تصور می کنند که پوکی استخوان یک فرآیند طبیعی وغیرقابل اجتناب است که مربوط به پیری می باشد.،اما امروزه متخصصین معتقدند که پوکی استخوان تا اندازه زیادی قابل پیشگیری است.

تراکم استخوان افراد سالم در ایران، از ژاپنی ها بیشتر و از آمریکائی ها کمتر است 

دکتر زهرا میر فیض اظهار داشت: پوکی استخوان، بسیار شایع تر از آن است که در گذشته تصور می شد شیوع این بیماری از کشوری به کشور دیگریا حتی مناطق مختلف داخل یک کشورمتفاوت است بعنوان مثال در سال 2010، درآمریکا بیش از 10 میلیون نفر مبتلا به پوکی استخوان بوده و حدود 18 میلیون نفر هم کاهش تراکم استخوان داشتند که آنها را در معرض پوکی استخوان قرار داد، پوکی استخوان، علت یک میلیون و 500 هزار شکستگی استخوان در سال در آمریکا می باشد.

درایران، مطالعات محدودی که تا کنون انجام شده، نشان می دهد که مقدار متوسط تراکم استخوان افراد سالم در ایران، از ژاپنی ها بیشتر و از آمریکائی ها کمتر است  هم چنین در یک مطالعه که در چند استان کشورانجام شده، نشان داده است که 47 در صد زنان و 44 درصد مردان مسن تر از 50 سال دچار کمبود تراکم استخوان هستند.

پوکی استخوان صرفا یک ناراحتی زنانه نیست!

بر خلاف تصور آقایان نیز در هر سنی به خصوص دوران سالمندی در معرض ابتلا به آن هستند اما خانم ها پس از دوران یائسگی که تولید هورمون های استروژن قطع می شود، بیشتر در معرض تحلیل توده استخوانی هستند این هورمون ها نقش مهمی در حفظ استحکام اسکلت زنانه دارند گرچه گفته می شود توده استخوانی خانم ها 30درصد ضعیف تر از آقایان است و همین مسئله می تواند عامل مساعدی برای پوکی استخوان باشد اما در سنین 65 تا 70 سالگی، تحلیل استخوانی در مردان نیز شایع می باشد.

پوکی استخوان در خانم های بالاتر از 70 سال دو برابر مردان در این گروه سنی است

استخوان اساسا از مواد معدنی مانند کلسیم ساخته شده و ساختار استخوانی به طور مداوم در حالت تغییر و جایگزینی با بافت های جدید استخوانی است، این روند بازسازی استخوانی حدود 100 روز طول می کشد و تحت تاثیر هورمون های ترشح در بدن مانند استروژن در خانم ها و همچنین میزان ویتامین D و کلسیم خواهد بود، پوکی استخوان زمانی بروز می کند که تحلیل بافت استخوانی و مواد معدنی بسیار سریع تر از شکل گیری مجدد توده استخوانی باشد.

به طور کلی پوکی استخوان به دو نوع پوکی استخوان اولیه و ثانویه تقسیم می شود، که در توضیح آن باید گفت، پوکی استخوان اولیه در بیشتر موارد خانم های پس از دوران یائسگی را در برمی گیرد به علاوه، پوکی استخوان در خانم های بالاتر از 70 سال دو برابر مردان در این گروه سنی است، اما پوکی استخوان ثانویه حتی ممکن است در سنین جوانی و میانسالی نیز بروز کند که منشا آن می تواند مصرف داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها، بیماری های مزمن از جمله بی اشتهایی ذهنی ( نوعی اختلال تغذیه زمینه ساز سوء تغذیه)، ورزش های بیش از حد شدید در خانم ها که می تواند منجر به قطع یا کاهش ترشح استروژن شود از مهم ترین علل این نوع پوکی استخوان هستند.

سبک زندگی موثر در بروز و یا پیشگیری از پوکی استخوان

بعضی از اصول نادرست سبک زندگی مانند استعمال دخانیات، افراط در مصرف الکل، مصرف برخی داروها مانند کورتیکواستروئیدها، بعضی اختلالات پزشکی از جمله بیماری کرون یا سلیاک که در جذب ریزمغذی ها اختلال ایجاد می کند و آرتریت روماتوئید می توانند در تحلیل توده استخوانی نقش داشته باشند.

استخوان ها نیاز دارند تا روزانه به کار واداشته شوند تا سلامت آنها حفظ گردد از همین رو افرادی که از لحاظ جسمی فعال هستند کمتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند زیرا استخوان های آنها محکم تر بوده و مقاومت بهتری در برابر تاثیرات سالمندی دارد، اما توده استخوانی افرادی که مدت بسیار طولانی بی تحرک یا بستری هستند بسیار سریعتر کاهش یافته و خطر پوکی استخوان بیشتر می شود.

در تغذیه کودکان، نوجوانان و بزرگسالان باید مقدار توصیه شده ویتامین ها و مواد معدنی جای داشته باشد کلسیم و ویتامین D نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت و استحکام استخوان ها در تمام طول زندگی دارد و البته از بروز پوکی استخوان نیز پیشگیری می کند.

شکستگی استخوان با کمترین فشار و ضربه از علام ابتلا به پوکی استخوان است

پوکی استخوان یک بیماری خاموش است که در دوران کهنسالی با کمترين فشار استخوان دچار شکستگی می شود این نوع شکستگی غالبا در گردن، استخوان ران به خصوص پس از 75 سال، ستون مهره ها و مچ دست اتفاق می افتد بعضی از شکستگی های قابل استناد به پوکی استخوان مانند ترک خوردگی ستون فقرات ممکن است با درد خفیف یا بدون درد باشد و تنها در صورت عکسبرداری مشخص می شود حال آنکه شکستگی های مهره ای ناشی از تحلیل یا سایش مهره ها بسیار دردناک بوده و می تواند حالت غیرعادی نیز در فرد ایجاد کند.

پوکی استخوان همچنین می تواند باعث دردهای مزمن شود و حتی ممکن است کوچکترین حرکات به خصوص فعالیت های روزانه منزل، سرفه، قهقهه و عطسه نیز آن را تشدید کند گاه نیز فرد در حالت ایستاده و بدون هیچ حرکتی درد را احساس می کند.

زمینه خانوادگی یکی از عوامل زمینه ساز پوکی استخوان است

سابقه شکستگی ستون مهره ها، زمینه خانوادگی، یائسگی زود هنگام پیش از 45 سالگی، ابتلا به بیماری هایی مانند کرون که با اختلال در جذب کلسیم در روده ها همراه است، آمنوره ( قطع قاعدگی به جز دوران بارداری و شیردهی) به مدت بیش از 6 ماه، کاهش وزن جدی با وزن کمتر از 60 کیلوگرم و افرادی که داروهای کورتیکواستروئید خوراکی، هپارین و ضد تشنج را بیش از 3 ماه مصرف می کنند در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند، آرتریت روماتوئید(يك نوع بيماری روماتيسم مفصلی) و پرکاری تیروئید نیز می تواند زمینه ساز باشد، بعضی از متخصصان نیز بر این باورند که مصرف زیاد کافئین به خصوص در دوران سالمندی می تواند دفع کلسیم از ادرار را افزایش دهد و از همین رو توصیه می کنند روزانه بیش از سه فنجان قهوه نوشیده نشود.

نوشتن دیدگاه