در طب سنتی ایران پاکسازی بدن از موائد زائد از اصول مهم حفظ سلامتی محسوب میشود یکی از روشهای دفع مواد زائد از بدن حجامت است که به عنوان راهکاری برای پیشگیری و درمان برخی بیماریها در نظر گرفته میشود.
تشخیص نیاز به انجام حجامت با نظر متخصصین طب ایرانی یا پزشکان خبره است که پس از اخذ شرح حال کامل و انجام معاینه دقیق، تصمیم تخصصی جهت نیاز به حجامت اتخاذ میگردد در این راستا دکتر ملیحه متوسلیان، متخصص طب سنتی ایرانی و عضو هیات علمی گروه طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص بایدها و نبایدهای حجامت مطالبی را بیان می کنند؛
حجامت انواع مختلفی دارد که شایعترین آنها حجامت تر (با خونگیری) و حجامت خشک (بدون خونگیری) یا بادکش درمانی است البته در عرف رایج منظور از حجامت، نوع توأم با خونگیری است که در مناطق مختلفی از بدن بسته به نیاز فرد قابل انجام می باشد.
جایگاه حجامت در منابع علمی جدید
بررسیهای انجام شده در منابع اطلاعاتی جدید نشان میدهند که امروزه حجامت یا بادکش به عنوان یک درمان کمکی و مکمل در طیف وسیعی از بیماریها مانند برخی بیماریهای عفونی، ارتوپدی، پوست، زنان و... مؤثر است که احتمالاً این اثرات با بهبود وضعیت جریان خون و لنف در ناحیه حجامت حاصل میشود.
شرایط انجام حجامت
بر اساس نظر مسئولین وزارت بهداشت ضروری است حجامت تنها در مراکز دارای مجوز شامل مراکز دانشگاهی، سلامتکدههای طب ایرانی یا مراکز درمانی تحت نظارت پزشکان دوره دیده طب سنتی انجام شود در این صورت هر فردی که برای حجامت مراجعه میکند ابتدا باید ویزیت تخصصی شده و ضرورت و زمان انجام حجامت ایشان توسط متخصص طب سنتی تعیین شود.
امروزه جلوگیری از حجامتهای فاقد ضرورت و پیشگیری از عوارض آنها در جامعه و همچنین نظارت بر به کار بردن اصول بهداشتی صحیح حین حجامت مساله ای بسیار مهم است که همت بیشتر مسئولین بهداشت و درمان کشور را میطلبد.
حجامت برای چه افرادی مناسب است؟
در طب سنّتی ایران حجامت برای دو گروه توصیه شده است: گروه اول افرادی که در معرض غلبه خون در بدن میباشند و حجامت در آنها به عنوان راهکار پیشگیری از بیماریهای مرتبط توصیه می شود و گروه دوم بیمارانی که به علت تجمع ماده تباه در یکی از اعضای خود نیاز به خارج کردن خون از بدن دارند تا طبیعت بدن بتواند بر بیماری غلبه کند در این موارد ابتدا اصول درمان طب سنتی بر مبنای تغییرات اصلاحی سبک زندگی خصوصاً تغذیه به افراد توصیه میشود و در مرحله بعد با استفاده از داروهایی خون تباه شده آماده برای خروج شده و در نهایت حجامت انجام میگیرد.
در چه کسانی حجامت توصیه نمی شود؟
حجامت در اطفال زیر سه سال، بانوان در دوران بارداری، شیردهی و ایام ماهانه، زنان و مردان بالای 60 سال محدودیتهای زیادی دارد و فقط در موارد اورژانسی با نظر پزشک انجام میشود حجامت برای افراد مبتلا به کم خونی، ضعف عمومی، افت فشار خون و مبتلایان به نقایص انعقاد خون مثل هموفیلی و مصرف کنندگان داروهای ضد انعقاد مناسب نیست.
لازم به ذکر است که در بسیاری از موارد مانند یبوست، افزایش سردی و تری بدن، افراد چاق یا لاغر زیاد، افراد دارای رقت خون یا غلظت خون، افراد دارای ضعف قلب، معده و کبد، حجامت تنها در صورت دوره ای تدبیر غذا و دارو قابل انجام است.
زمان مناسب برای انجام حجامت
اگر نیت پیشگیری است بهار و پاییز برای حجامت مناسب می باشد اما در مقاصد درمانی هر زمان و با هر فاصله ای با تشخیص پزشک انجام می شود روزهای 16 و 17 ماه قمری بهترین زمان انجام حجامت برای خروج اخلاط غلیظ و سنگین است در اوقات بسیار گرم و بسیار سرد سال نیز حجامت توصیه نمیشود.
حجامت مکرر
نکته آخر در ارتباط با حجامت اینکه در کنار فوائد پرشمار، افراط و زیاده روی در آن مانند اغلب اقدامات درمانی میتواند عوارض نامطلوب و زیانباری از جمله ضعف معده، زردی رنگ، سردی و ضعف کبد، اشکالات حسی حرکتی در اندامها، ورم بدن، مشکلات قلبی، اختلالات رنگدانه های پوست، آسیب به قوت جنسی و تاری دید به همراه داشته باشد.
مجددا تأکید می شود به خاطر اهمیت سلامت و تبعات بعضاً جبران ناپذیر انجام نسنجیده و بی مورد حجامت، ضروری است از مراجعه به افراد ناآگاه و فاقد مدرک معتبر اجتناب و به پزشکان متخصص و خبره مراجعه شود.
