آسیبهای اسکلتی عضلانی و شکستگی‌ها یکی از شایع‌ترین علل مراجعه به کلینیک‌ها و درمانگاه‌های ارتوپدی و اورژانس‌ها در روزهاي پاياني سال به شمار مي رود.
به گزارش وب دا، اين آسيب ها بيشتر به دليل رعايت نکردن اصول صحيح در خانه تکاني و جابه جايي وسايل ايجاد مي شود؛در حالی که در خانه تکانی‌ها و جابه جایی‌ها اگر با «مراقبت از خود» انجام شود، چنین مشکلی را شاهد نخواهیم بود و هیچ خطری افراد درگير در امر خانه تکاني را تهدید نخواهد کرد.
دکتر مجید شهبازی دکترای تخصصی فیزیوتراپی دانشگاه علوم پزشکي مشهد در خصوص مهمترین عواملی که موجب آسیب ديدگي در هنگام خانه تکانی و کارهایی از این قبیل می‌شوند، می گوید: بیشتر آسیبهای اسکلتی- عضلانی به خاطر این است که هنوز بدنمان آماده کارکردن نیست، شروع به فعالیتهای سخت و سنگین به مدت طولانی و ادامه آن باعث می‌شود تا آسیب ببینیم و با درد روبه‌رو شویم.
در حالی که ابتدا بدن باید گرم و آماده شود، سپس کارها را شروع کنیم. درست مثل دو ماراتن که باید با نرمش بدن را گرم کنیم، در انجام فعالیتهای سنگین مثل خانه تکانی و اغلب کارهای منزل نیز همین روش را باید به کار گیریم.
وی با بیان این مطلب که تغییر دکوراسیون و جابه جایی اشیای سنگین و شست و شوی البسه فراوان و ملحفه و غیره از جمله کارهایی است که بدن به آن عادت ندارد، خاطرنشان می‌کند: برای انجام این قبیل کارها ابتدا باید از قبل بدن گرم و آماده شود و توصيه ديگر اين که همه کارها را با هم انجام ندهیم. به طور مثال برای جابه‌جایی وسایل یا حمل بار و یا انجام کارهایی مثل باز کردن پرده‌ها، جابه جایی کمد و مبل و میز و صندلی و... حتی شست و شوی کاشی و سرامیک و غیره تنوع در کارمان داشته باشیم و مدت طولانی به یک کار سرگرم نشویم.
به گفته وی در انجام خانه تکاني باید به چند نکته نیز توجه شود تا با مشکلی روبه‌رو نشویم، زیرا اگر این نوع فعالیتها طبق اصول صحیح و ارگونومیک صورت نگیرد ستون مهره‌ها تحت فشار خارجی قرار گرفته و به وارد شدن صدمه و آسیب بویژه در ناحیه کمر منجر خواهد شد.
متأسفانه امروز «کمردرد» یکی از شایع‌ترین آسیبهای اسکلتی- عضلانی و دومین علت شایع در بروز غیبت‌های ناشی از کار محسوب می‌شود.
اصول کلی حمل صحیح بار و جابه‌جایی
- سعی کنید برای بلند کردن و جابه جایی بار از تجهیزات مکانیکی مثل چرخ دستی و... استفاده کنید و حتی الامکان از بلند کردن دستی بار اجتناب کنید.
- زمانی که بار ثابت است آن را جابه جا کنید مثل تنگ آب، آکواریوم، کمد لباس و کتابخانه و... ابتدا آن را خالی و سبک کنید، سپس آن را جابه جا کنيد.
- هیچ گاه برای بلند کردن بار کمرتان را خم نکنید، بلکه با خم کردن زانو و به کمک زانوها بار را بلند کنید.
- تا جایی که ممکن است وسیله را به بدن خود نزدیک کنید و آن را بین بازو و شانه قرار دهید تا عضلات بتوانند نیروی کافی تولید و از بدن محافظت کنند.
- سعی کنید هنگام بلند کردن اشیا از انجام حرکات جانبی (حرکت به طرفین) و انجام حرکات چرخشی اجتناب کنید. چون بیشترین آسیب به دیسک در چرخش‌های کمری است.
- در بین کارها به بدنتان استراحت بدهید تا بافتها و مفاصل فرصت ریکاوری و بازسازی پیدا کنند.
- کارها را تقسیم کنید و در طول چند روز به انجام آن بپردازید. (دیر رسیدن بهتر از نرسیدن است)
- هنگام کار کردن، به بدن و شکل بدن تنوع بدهید، یعنی اگر زمین را می‌شویید نیمی از آن را در حال نشسته و نیمی را در حال خمیده یا ایستاده انجام دهید، یا اگر پرده را باز می‌کنید یا می‌خواهید آن را نصب کنید یکسره این کار را انجام ندهید و در بین آن کار دیگری را دنبال کنید.
- برای جابه جایی کمد و وسایل سنگین ابتدا مسیر را شناسایی و بسنجید و سر راه را قبلاً باز کنید یا جایی که قرار است آن را بگذارید تعیین کنید تا مدت زمانی که فشار روی بدن است کمتر شود.
- از جابه جایی‌های اضافی خودداری کنید و اگر ضرورت ندارد چیزی را جابه جا نکنید.
- ابزارها و وسایلی که لازم دارید (زودپز، آبمیوه گیری، آسیاب، پلوپز و...) دم دست بگذارید تا برای برداشتن آن از بالا یا داخل کابینت دستتان را بلند نکنید تا به اسکلت و عضلات شما فشار وارد نشود.
- برای برداشتن اشیاء از بالای کمد و کابینت احتیاط کنید، زیرا یکی از دلایل آسیب این است که در دامنه‌های انتهایی مفاصل فشار بیش از حد وارد می‌شود. (مثلا دست تا انتها بالا کشیده شود، کمتر تا انتها خم شود)
- در ارتفاع و بلندی ایمنی و تعادل خود را در نظر بگیرید، زیرا در غیر این صورت سقوط از بلندی و عوارض خطرناک اتفاق خواهد افتاد.
- برای بلند کردن وسایل از دو دست استفاده کنید (هنگام خرید و حمل ساک و غیره)
سلامتی مهمتر از خانه تکانی
مجيد شهبازی به قوانین کلی و شرایط ایده آل در جابه‌جایی بار و اجسام و اشیای منزل و کارهای سنگین اشاره کرده، و تصریح می‌کند: یادمان باشد «سلامتی» از هر چیزی مهمتر است، از این رو:
- هر نوع بار و وسیله‌ای را آهسته جابه جا کنید.
- اگر وسایل سنگین و سبک را باید جابه جا کنید تنوع در میزان بار بدهید و اگر یک بار سنگین را حمل می‌کنید بعد نوبت را به بار سبک بدهید.
- دقت کنید مدت زمان فشار روی بدن در مجموع یکساعت بیشتر نباشد و در یک دقیقه نیز دو تا بار یا وسیله بیشتر جابه جا نشود.
- تا جایی که ممکن است به جای حمل کردن از سر دادن، هل دادن یا غلتاندن استفاده کنید.
- مسافت جابه جایی را به حداقل برسانید.
- اگر حتی کار نشسته انجام می‌دهید، پس از ۲۰ دقیقه حتماً دو دقیقه راه بروید تا فشار روی عضلات کم شود.
- از حرکات تکراری خیلی زیاد جلوگیری کنید.
- از حرکات مداوم و طولانی بخصوص در دامنه انتهای مفاصل خودداری کنید.
- وضعیت نشستن و قرار گرفتن وسایل را تغییر دهید به طور مثال میز کامپیوتری که پشت آن می‌نشینید پس از یکماه جابه جا کنید، وضعیت صندلی خود را تغییر دهید و حتی «پد» زیر دستتان را جابه جا کنید و بدنتان را در یک وضعیت تکراری قرار ندهید، چون تغذیه بافتهای بدن دچار مشکل می‌گردد و اگر فشار ثابت باشد و تغییر نکند برای «غضروف» مشکل تغذیه‌ای ایجاد می‌شود.
- خریدها را در طول هفته تقسیم کنید تا جابه جایی به بدن آسیب نرساند.
- بدن خود را بشناسید و وقتی عادت به کاری ندارید اصرار به انجام آن کار نداشته باشید.
- بدن را به کارهای آهسته و آرام عادت دهید.
- هنگام جابه جایی وسایل از کفش مناسب استفاده کنید که سر نباشد و به اندازه کافی نرم باشد تا فشار روی بدن را جذب کند.
** و سرانجام باور کنیم که عید نوروز، خانه، مبلمان زیبا و... همه و همه در صورتی قابل استفاده خواهد بود که از «نعمت سلامتی» برخوردار باشیم و برای حفظ این نعمت باارزش «بدن» خود را بشناسیم، به صدای او گوش کنیم و بیشتر مراقبش باشیم.
نکته مهم
درد اگر بیشتر از ۴۸ ساعت طول بکشد باید به فکر دردمان باشیم و نگذاریم به مرحله «مزمن» برسد.
بخصوص اگر «گزگز... «مور مور»، «بی حسي» و دردهایی که به اعصاب مربوط می‌شود داشته باشیم، باید همراه با درمان ،شرایط کاری و زندگیمان را تغییر دهیم.
