رئیس دپارتمان علوم اعصاب و استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اینکه فضای مجازی وسیله كارآمدي برای برقراری ارتباط و ابراز عقاید فراهم كرده است، گفت: در اغلب موارد ارتباطات فاقد هدف و برنامه در فضای مجازی منجر به آسیب به سلامت روانی فرد می‌شود.
پرفسور علی گرجی در گفتگو با وب دا با اشاره به اینکه مطالعات وسيعي در دنیا بر روی اثرات منفی فضای مجازی انجام شده است، ابراز کرد: مطالعه‌ای در کشور آمریکا نشان داده است كه به طور متوسط از هر ده نفر که وارد فضای مجازی می‌شوند بين 7-6 نفر به اشكال متفاوتی دچار مشکلات سلامت روان هستند که شایع‌ترین آنها تنش، اضطراب، افسردگی، احساس تنهایی و ناهنجاري‌هاي روان-تني است.
پروفسور گرجی با بیان اینکه در مطالعات مختلف نیز بالغ بر 70 درصد از کسانی که سلامت روانشان در اثر استفاده از فضای مجازی دچار مشکل شده است، معتقد بودند که عامل اصلی این تاثیر اطلاعات غلط و گمراه کننده‌ای است که فضای مجازی وارد زندگی و فکر این افراد کرده است.
وي ابراز کرد: تحقیقات متعدد نشان داده هر چه زمان صرف شده در فضای مجازی بیشتر باشد، به همان نسبت نیز احساسات منفی ایجاد شده بیشتر خواهد شد. براساس يك تحقیق در ايالات متحده مشخص شده است که افرادی که بيشتر از 4 ساعت در فضای مجازی بودند در مقايسه با افرادی که زیر 4 ساعت از این فضا استفاده مي‌كرده‌اند. دچار مشکلات بیشتری در حوزه سلامت روان بوده‌اند. يك تحقیق ديگر در دانشگاه پنسیلوانیا روی افرادی که سلامت روانشان مختل شده بود مشخص کرد كه هر چه زمان حضور فرد در فضای مجازی کاهش پبدا کند، شانس بهبودي سلامت روان وي بیشتر است.
مردان و نوجوانان بیشتر در معرض آسیب‌های روانی فضای مجازی قرار دارند
رئیس دپارتمان علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اینکه براساس تحقیقات مردان بیشتر از خانم‌ها در معرض آسیب سلامت روان براساس استفاده از فضای مجازی هستند، گفت: در بین مقاطع سنی نیز نوجوانان و جوانان بیش از سایرین از آسیب‌های روانی فضای مجازی صدمه می‌بینند.
وی با بیان اینکه تحقیقات نشان داده است که پلتفرم‌های اینستاگرام و فیسبوک بیشترین تاثیر منفی را در سلامت روان باقی می‌گذارند، گفت: در مرحله بعد پلتفرم توئیتر و تیک‌تاک بیشترین آسیب را وارد می‌کنند.
ضرورت ارائه آموزش نحوه استفاده و فعالیت در فضای مجازی
دکتر گرجی با اشاره در‌حالي كه جوانان براي كسب مهارت‌هاي متفاوت زندگي آموزش مي بينند ولي در فضای مجازی بدون هیچ گونه آموزشی رها مي شوند، عنوان کرد: ارائه آموزش‌های صحیح و کاربردی به فرد برای ورود به محیط پر مخاطرة فضاي مجازی یک ضرورت اساسی است. از همین رو باید این آموزش‌ها در سطح جامعه فراگیر شود تا فرد در این فضا براساس عقل و اندیشه فعالیت کند و نسبت به رفتار خود در این فضا متعهد و مسئول باشد. وي با بیان اینکه هر فرد در این محیط باید بداند که از چه مسیر و چرا فعالیت می‌کند و اعتبار مسیر، فرد و گروه‌هایی که با آنها در ارتباط است را به خوبی تشخیص دهد، اظهار کرد: هر فعالیتی در فضای مجازی باید هدفمند و آگاهانه بوده و فرد پس از گذراندن زمانی در این فضا بداند که به چه نتيجه ارزشمندی دست یافته است و بلاتکلیف و بی‌هدف در این فضا سیر نکند. وی با تاکید براینکه هر گونه حرکتی در فضای مجازی اعم از پسنديدن (لایک)، نظر دادن (کامنت) و بارگذاری پست باید مسئولانه انجام شود، ابراز کرد: پس از سیر در فضای مجازی به اینکه چه چیزی آموختيم، فکر کنیم و از اعتبار مطالب كسب شده از فضای مجازی اطمينان بيابيم.
چگونه از ذهن انديشه خود در مقابل تعرضات فضاي مجازي محافظت كنيم
وي با اشاره با اينكه قبل از ورود به فضاي مجازي بايد از صحت اعتبار مطالب و منبع آن مطمئن گرديم. تا اطلاعات نادرست بر روي ذهن ما تاثير منفي نگذارد، ابراز کرد: نباید اجازه بدهیم هر کسی به اندیشه و فکر ما تعرض کند. گفت: همانطور که بر روی تعرض بدنی حساسیت وجود دارد، باید بر روی تعرض ذهني و رواني نیز حساس بود و از ورود هر گونه اطلاعات و اخبار کذب و نادرست به ذهن جلوگیری كرد. پروفسور گرجي با بیان اینکه همانطور که تغذیه و سلامت جسم مهم است باید به سلامت ذهن و روان هم اهمیت دهيم، گفت: باید در زمان ورود به فضای مجازی، اقدام به هرس کردن و چیدن علف‌های هرز این فضا کرد تا دچار تنش، اضطراب و افسردگي نشويم. وی با اشاره به اینکه در برخی از مواقع، اخبار و رخداد‌های با بار هیجان منفی با برهم زدن آرامش ما باعث افزایش تنش و نگراني می‌شوند، گفت: باید مراقب بود که فضای مجازی جایگزین زندگی واقعی ما نشود زیرا در این صورت مهار ذهن به دست فضای مجازی سپرده می‌شود که می‌توان آثار این رخداد را در رفتارهاي نابه هنجار و غير متعارف به خصوص در جوانان مشاهده كرد.
پاك سازي فضای مجازی
وي با بیان اینکه باید با برنامه ريزي، زمانی را برای پاك سازي ذهن و روان از اثرات فضای مجازی در نظر گرفت، گفت: بهتر است زمان استفاده از فضای مجازی کوتاه باشد به طور مثال با خودمان قرار بگذاريم كه نصف روز يا يك روز وارد اين فضا نشويم و حتما توجه كنيم اطلاعات و مطالب شاد و امیدواركننده انتخاب شود. ايشان با اشاره به اینکه برخی از شبکه‌ها و پلتفورم‌هاي مجازی به جای شادی، موجب استرس و به جای امید، ناامیدی را ترویج می‌کنند، ابراز کرد: این شبکه‌ها فرد را به فضاي غير واقعي می‌برند و در فضاي جدید ذهن فرد نسبت به خوبی‌ها کور مي‌شود و بر اين اساس رفتارهایی را بروز می‌دهد كه نامناسب و نابهنجار مي‌باشد. با اشاره به اینکه ما مسئول رفتارمان در فضای مجازی هستیم عضويت، پسنديدن (لایک کردن) و ساير فعاليت‌هايمان باید براساس منطق باشد.
آموزش صحيح استفاده از فضاي مجازي به فرزندان
وي با بیان اینکه والدین باید الگوی رفتاری درست در فضای مجازی را به فرزندان خود بیاموزند، ابراز کرد: اگر والدین ساعات طولانی در فضای مجازی باشند نمي‌توانند الگوي خوبي براي آموزش صحيح براي فرزندان خود باشند. وی با اشاره به اینکه کنترل زمان و محتوای مورد استفاده فرزندان در فضای مجازی نباید به حالت پلیسی باشد، گفت: فرزندان نباید احساس کنند تحت کنترل مستقیم هستند، اما ناخودآگاه باید حس مسئولیت‌پذیری را در کودک و نوجوان خود ایجاد كنند. والدين بايد آگاهي كامل از فعاليت هاي فرزندان در فضاي مجازي داشته باشند. رفتارهای دیکتاتوری در مواجهه با افکار و رفتار مخالف مسیر تفکر ما ناشی از عدم دریافت آموزش‌های صحیح در این حوزه است. با استفاده از روش هاي متفاوت اعم از شخصي سازي اطلاعات استفاده از برنامه هاي كنترل كننده و غیره مي توانيم امنيت كودكان را در فضاي مجازي بالا ببريم.
دکتر گرجی با بیان اینکه یکسری فعالیت‌های مشترک بین والدین و فرزندان در فضای مجازی، نقش مهمی در سلامت روان فرزندان دارد، عنوان کرد: پویش محیط زیست و سایت‌های کتابخواني می‌توانند زمینه خوبی برای فعالیت مشترك خانوادگی در فضای مجازی باشد. با آموزش صحيح مي توانيم حداكثر استفاده مفيد از فضاي مجازي را با حداقل خطر ابتلا به نا هنجاري هاي سلامت ذهن و روان را به دست آوريم.
راستی آزمایی محتوای فضای مجازی
وی با اشاره به اینکه مهم‌ترین اصل در آموزش، يادگيري روش بررسي تاييد صحت مطالب در فضاي مجازي است، عنوان کرد: برای دسترسی به اطلاعات صحيح و مفيد باید به پايگاه هاي دارای صلاحیت در فضاي مجازي مراجعه کرد. بايستي ياد بگيريم كه براي هر مطلب يا خبري پرسش‌گر منبع و مرجع معتبر براي آن باشيم.
