محققان دانشگاه علوم پزشکی مشهد موفق به تولید حسگری آزمایشگاهی شده اندکه می‌توان با استفاده از آن مقادیر بسیار کم PSA را در خون شناسایی کنند.
استاد دانشگاه عوم پزشکی مشهد در گفتگو با وب دا اظهار کرد: سرطان پروستات یکی از شایع ترین سرطان ها در میان مردان می باشد و یکی ازعلت های اصلی مرگ ناشی از سرطان در میان مردان به شمار می رود، PSA یک گلیکوپروتئین می باشد که به عنوان یک مارکر ارزشمند در تشخیص سرطان پروستات و ارزیابی پاسخ شیمی درمانی در کلینیک استفاده می شود. لذا شناسایی دقیق PSA جهت غربالگری سرطان پروستات و ارزیابی پیشرفت آن ضروری می باشد.
دکتر سید محمد تقدیسی حیدریان با تأکید بر معایب روش‌های مرسوم تشخیص و تعیین غلظت PSAخاطر نشان کرد: "به‌طورکلی روش‌های مرسوم مورد استفاده در تشخیص PSA وقت‌گیر و گران هستند. به‌علاوه به نیروی متخصص برای کار با تجهیزات نیاز است. ازاین‌رو در این پژوهش به تولید یک حسگر فلورسانس دقیق و سریع جهت تعیین مقادیر PSA در خون پرداخته شده است."
به گفته‌ی این محقق، حسگر طراحی شده در این پژوهش که کارایی آن به‌وسیله‌ی فرایند CRISPR-Cas12a بهینه شده است می‌تواند حضور PSA را با انتخاب‌گری بالایی شناسایی کند. همچنین حساسیت تشخیص این حسگر نسبت به روش‌های تشخیصی مشابه بالاتر است.
این دانشمند یک درصد برتر جهان دانشگاه علوم پزشکی مشهد تصریح کرد: بتازگی سیستم CRISPR-Cas برای تشخیص و درمان مولکولی معرفی شده است. پروتئین Cas12 بطور اختصاصی به DNA هدف مکمل از طریق CRISPR RNA (crRNA) متصل می شود. بواسطه فعال سازی Cas12 از طریق اتصال به DNA هدف، DNA های تک رشته ای موجود در محیط را تجزیه می کند (، این خاصیت علاوه بر خصوصیت cis-cleavage مربوط به Cas12 فعال شده است.
دکتر تقدیسی در خصوص این حسگر گفت: آپتاسنسور فلورسانس طراحی شده در این طرح بر مبنای استفاده از سیستم CRISPR-Cas، پیکوگرین و DNA structure (متشکل از 4 رشته) جهت شناسایی PSA می باشد.
عضو هیأت علمی گروه بیوتکنولوژی دارویی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد افزود:حسگر تولید شده در این طرح قادر است PSA موجود در سرم خون را با حد تشخیص 4 pg/mL و با انتخاب‌گری بالایی شناسایی کند.
این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر سید محمد تقدیسی حیدریان ، دکتر خلیل آبنوس، دکتر مونا علی بلندی، دکتر محمد رمضانی و دکتر نورمحمد دانش – اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد- و آقای مرتضی علی نژاد و دکتر زهرا خادمی – دانشجویان این دانشگاه- است. نتایج این کار در مجله‌ی Analytica Chimica Acta (2022;1219:340031) به چاپ رسیده است.
