روانپزشک و استاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه شروع فصل سرما احتمال افسردگی های فصلی را افزایش می دهد، بر مصرف مکمل های ویتامین دی و قرار گرفتن افراد در معرض نور خورشید در ساعات مشخصی از روز به عنوان عوامل پیشگیرنده تأکید کرد.
دکتر نسرین چالاکی نیا در گفتگو با وب دا، بیماری " افسردگی فصلی " و نشانه های آن را مورد بحث قرارداد و گفت: برخی از افراد با تغییر فصل اختلالاتی را در خلق و خوی خود احساس می کنند که از آن به " افسردگی فصلی" تعبیر می شود.علائم این بیماری هم در فصل زمستان و هم تابستان می تواند بروز کند؛ لذا می توان گفت که دو نوع افسردگی فصلی وجود دارد.
وی ادامه داد: اکنون که در آستانه فصل زمستان هستیم و روزها به سمت کوتاه شدن می رود، افرادی را می بینیم که اصطلاحا دچار اندوه زمستان شده و خلق آنها تنگ می شود .تکیه کلام های آنها هم غالبا این است که " دلم گرفته، حوصله هیچ کسی و هیچ کاری را ندارم"، این حالت در واقع تغییری است که بدن فرد باید به خود بدهد و با فصل سرما تطابق پیدا کند.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد تصریح کرد: البته بحث تغییر خلق و خو در ابتدای هر فصل برای بسیاری از ما اتفاق می افتد و ممکن است دو تا سه هفته طول بکشد تا هورمون های بدن مان که تنظیم کننده خلق و خو هستند بتوانند با شرایط محیطی تطابق یابند. اما این پدیده ی معمول ممکن است برای برخی افراد آنقدر شدید شود که عملکردشان را مختل کند و حالت های افسردگی در آنها افزایش یابد.در چنین شرایطی فرد عنوان می کند که " بدنم خسته و کوفته است و حوصله هیچ کاری را ندارم."
دکتر چالاکی نیا همچنین گفت: نکته جالب درمورد افسردگی فصلی آن است که برخلاف دیگر انواع افسردگی ها فرد اشتهای زیادی بویژه در خوردن شیرینی جات دارد و خواب او نیز زیاد می شود. اگر خانه دار است حوصله ای برای رسیدگی به خانواده ندارد و در بحث روابط بین فردی ترجیح می دهد که بیشتر در خانه بماند.
وی اضافه کرد: دلایل این نوع رفتارها معمولا مختلف است اما از آنجا که نور آفتاب در تنظیم هورمون های بدن مؤثر است و به تبع این هورمون ها در تنظیم خواب و خوراک ما نقش دارند چنانچه نور کافی به بدن نرسد میزان ترشح هورمون هایی مثل سروتونین که نشاط را در بدن ایجاد می کنند و یا هورمون ملاتونین که تنظیم کننده چرخه خواب ما هستند با اختلال روبرو می شود. در افسردگی فصلی در واقع هورمون ملاتونین کاهش می یابد و همین امر خواب فرد را دچار اختلال می کند، همچنین کمبود ویتامین دی از دیگر عوامل افسردگی فصلی می تواند به شمار رود که با توجه به نقش نور آفتاب در تأمین این ویتامین در فصل سرد این ویتامین بویژه در بدن بانوان که جذب کمتری از ویتامین دی دارند کاهش یافته و علائم این کمبود به صورت افسردگی فصلی بروز می کند.
دکتر چالاکی خاطر نشان کرد: موضوع ژنتیک و وراثت از دیگر فاکتورهای اثرگذار در میزان ابتلای افراد به افسردگی فصلی است مثلا فردی عنوان می کند که حالت های خلق تنگ من در فصل سرد را مادرم هم در سال های متمادی داشته است. این سابقه بیماری در اطرافیان فرد، این پیام را برای او دارد که در معرض ابتلا به افسردگی فصلی است و باید قبل از شروع دوره بیماری اقدامات پیشگیرنده را آغاز کند.نکته مهم در تشخیص و درمان افسردگی فصلی آن است که فرد باید در طی چند سال متوالی علائمی از اختلالات خلقی را در یک فصل خاص تجربه کرده باشد به طوری که با گلایه عنوان می‌کند که « باز زمستان شد و من دوباره بی‌حوصله و کم انرژی وغمگین شدم ».در این افراد مصرف ویتامین دی و نور خورشید بسیار می‌تواند کمک‌کننده باشد، البته زمانی که فرد به عنوان بیمار افسرده شناخته می‌شود باید دوز بالاتری از نور را دریافت کند که اصطلاحاً نورتراپی گفته می شود.
دکتر چالاکی نیا افزود: هم اکنون دستگاهی در مراکز درمانی دنیا و از جمله کشور ما وجود دارد که فرد بیمار را در مدت زمانی مشخص مثلاً نیم ساعت در طول ۱۰ روز زیر نور دستگاه قرار می‌دهند و با تابش نوری که خاصیت و ویژگی‌های نور خورشید را دارد و البته فاقد اشعه‌های زیان آور خورشید است فرد را نوردرمانی می کنند در این بین ممکن است که بیمار نیاز به دارو هم داشته باشد.
وی در بحث پیشگیری نیز گفت:، افراد چنانچه پیش بینی این را دارند که با تغییر فصل اختلالات خلقی پیدا می‌کنند می‌توانند تحت نظر پزشک مصرف ویتامین دی و نور درمانی را پیش از آغاز بیماری داشته باشند تا بیماری آنها به مراحل پیشرفته‌تر نرسد .
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد تصریح کرد: معمولاً افرادی که به افسردگی فصلی دچار می‌شوند در رفتار آنان یک سیکل معیوب ایجاد می‌شود یعنی فرد ضمن اینکه حال و حس خوبی نسبت به شرایط خود ندارد و رفتار خوبی نیز با اطرافیان نمی‌تواند داشته باشد اما از آنچه که از او سر می‌زند و دیگران را رنجیده خاطر می‌کند خود او نیز دچار عذاب وجدان می‌شود و ممکن است که خود را سرزنش کند و این موضوع حال بد او را بدتر خواهد کرد.
وی گفت: یکی از داروهای مؤثر و تقریباً بدون عارضه در درمان افسردگی فصلی که استفاده آن برای افراد مختلف بی‌خطر است، داروی بوپروپیون است، این دارو ضمن اثرات مطلوب، هیچ تأثیر منفی بر روی چرخه خواب فرد خوراک و میل جنسی او ندارد.
دکتر چالاکی نیا در خصوص اهمیت سبک زندگی در بروز افسردگی هم گفت: رابطه الگوی زیستی افراد با بیماری افسردگی یک رابطه کاملاً مستقیم است. مثلاً فردی که در میزان و ساعات خواب خود نظمی ندارد، معمولاً دچار اختلالات خلقی می‌شود چون در هنگام خواب هورمون‌های بدن تنظیم می‌شوند و چنانچه این موضوع دچار بی‌نظمی شود میزان ترشح هورمون‌ها هم تغییر می‌کند.در بحث تغذیه نیز این افراد باید از مصرف زیاد شیرینی جات پرهیز کنند، حتی مصرف میوه نیز در شب توصیه نمی‌شود وافراد بیشتر می‌توانند به عنوان یک میان وعده از آن در بین صبح تا ظهر استفاده کنند. ورزش و تحرک داشتن نیز باید در برنامه زندگی این افراد وجود داشته باشد به خصوص ورزش‌هایی مثل یوگا و پیلاتس که جزو ورزش‌های تنش زا و آرامبخش هستند.
