دکتر محمد عباسی تشنیزی، متولد ۱۳۴۶ در شهر مسجد سلیمان و فوق تخصص جراحی قلب ، یکی از مجّرب ترین اساتید دانشگاه علوم پزشکی مشهد در حوزه‌ی بیماری های قلب و عروق کرونر است که هم اکنون به عنوان رئیس بخش و رئیس تیم پیوند قلب بیمارستان امام رضا (ع) مشغول به خدمت رسانی به بیماران مبتلا به نارسایی و مشکلات حاد قلبی است. انجام 110 عمل پیوند قلب با 98 درصد موفقیت در طول یک دهه‌ی اخیر، از جمله افتخارات شاخص این استاد حاذق به همراه تیم درمانی است که علاوه بر بیماران سطح استان خراسان رضوی، شامل بیماران سایر مناطق شرق کشور نیز می شود.
دکتر عباسی که سال های کودکی و نوجوانی را به دلیل شرایط کار پدر ( و اشتغال ایشان در وزارت نفت)، در شهرهای مسجد سلیمان و اهواز گذرانده، با اتمام دوران مدرسه و پذیرش در دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال 66 به شهر مقدس مشهد عزیمت می کند و از این پس فرایند جدیدی در زندگی وی آغاز میشود که شرح آن را در گفتگو با وبدا بیان می کند: " در سال های 66 تا 74 دوره پزشکی عمومی را در دانشکده پزشکی مشهد با موفقیت طی کردم و به دلیل کسب رتبه سوم در امتحان پره انترنی، از این امتیاز برخوردار بودم که استریت در رشته مورد علاقه خود یعنی رشته جراحی شرکت کنم. دوره تخصص هم در سال ۷۸ به پایان رسید و من مشغول گذراندن طرح دو ساله شدم، شرکت در آزمون رشته جراحی قلب گام بعدی در پیشرفت های تحصیلی من بود که به لطف خداوند و با کسب رتبه اول کشوری در سال ۸۳ به پایان رسید. پس از آن، دوره‌های تکمیلی را در رابطه با موضوع پیوند قلب، طی چندین سفر خارجی گذراندم و در نهایت در سال ۸۳ در دانشگاه علوم پزشکی مشهد مشغول به فعالیت شدم که این فعالیت ها تا هم اکنون ادامه دارد".
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص تاریخچه راه اندازی بخش جراحی قلب در دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز می گوید: " در سال ۱۳۶۷ به همت اساتید بزرگواری از جمله آقایان دکتر بلوریان و دکتر میرزایی این بخش تاسیس شد و خوشبختانه به لحاظ عملکردی، همواره در حال شکوفایی و رو به جلو بوده است؛ تا جایی که به خاطر دارم در سال ۷۹ اولین دانشجوی پزشکی در این مرکز پذیرفته شد و اکنون سالانه ۲ تا ۳ نفر دانشجو برای آموزش هم از دانشجویان ایرانی و هم دانشجویان غیر ایرانی پذیرش داریم".
دکتر عباسی یکی از ویژگی های بارز و مثبت عمل های جراحی قلب در دانشگاه علوم پزشکی مشهد را آف پمپ بودن یا بدون پمپ بودن آن عنوان می کند که در توضیح بیشتر این مطلب می گوید: " در مراکز درمانی جهان معمولاً ۲۰ درصد از بیماران به صورت عمل آف پمپ (بدون پمپ) و ۸۰ درصد آنها بصورت آن پمپ ( با استفاده از پمپ) هستند اما خوشبختانه در مشهد و در بیمارستان امام رضا(ع) این موضوع برعکس است و بیش از ۸۰ درصد بیماران بصورت آف پمپ یا بدون پمپ هستند. خصوصیاتی که آف پمپ دارد اولاً بحث اقتصادی آن است که بار هزینه ای را کم می کند و ثانیاً بیمار مجبور نیست عوارض پمپ را تحمل کند و بهبودی او سریعتر اتفاق می‌افتد.
وی به تاریخچه‌ی عمل پیوند قلب که یکی از برجسته ترین و در عین حال سخت ترین اعمال جراحی در دنیا و به طبع در دانشگاه علوم پزشکی مشهد است هم اشاره و اظهار می کند: " عمل های پیوند قلب در بیمارستان امام رضا (ع) از سال 91 ، همزمان با افتتاح مرکز پیوند قلب و ریه آغاز شد و تاکنون ۱۱۰ پیوند قلب با بیش از ۹۸ درصد موفقیت در این مرکز انجام و نتایج بسیار خوبی حاصل شده است. این افتخار ماست که دانشگاه علوم پزشکی مشهد هم اکنون قطب پیوند قلب در شرق کشور و مورد توجه وزارتخانه است و کلیه بیمارانی که نارسایی قلبی و احتیاج به پیوند قلب دارند به مراکز ما مراجعه می‌کنند. انجام عمل‌هایی با کوچک‌ترین برش‌ها که امروزه در دنیا رایج شده، از دیگر ویژگی های برجسته‌ی عمل های جراحی در بیمارستان امام رضا (ع) است که امیدواریم در آینده با پیشرفت در انجام این نوع اعمال جراحی جزو مراکز ارجاعی در این زمینه باشیم. انجام عمل تاوی؛ یعنی تعویض دریچه آئورت و دریچه میترال و دریچه پولمونر بدون عمل جراحی که خوشبختانه از ۱۰ سال گذشته با همراهی همکاران بخش قلب خصوصاً استاد شبستری کلید خورد و امروزه خیلی راحت این عمل‌ها را انجام می‌دهیم و بسیار روش پیشرفته‌ای است، از دیگر اقدامات درمانی برای بیماران قلبی است. شاید بتوان گفت که پس از تهران ما بیشترین عمل تاوی را انجام می‌دهیم و بیمارانی که دچار بیماری تنگی دریچه آئورت در سنین بالا هستند یا عوارضی دارند که عمل برای آنها مشکل است ما این موارد را بدون عمل جراحی و صرفاً از طریق کشاله ران دریچه‌هایی بیولوژیک را که خیلی پیشرفته است بر روی دریچه آئورت آنها جای گذاری می کنیم و بیمار فردای آن روز بدون درد و به راحتی به فعالیت‌های زندگی خود باز می‌گردد. این دو اقدام در دانشگاه مشهد در واقع انقلابی در حوزه درمان بیماری های قلب بوده است.
دکتر عباسی از یک اتفاق خوب و جدید که قطعا بر امیدواری بیماران نارسایی قلبی به داشتن آینده و زندگی بهتر می افزاید هم اشاره می کند: " اقدام دیگری که در حال حاضر مشغول انجام آن هستیم و طی دو سه ماه آینده اجرایی خواهد شد، گذاشتن قلب مصنوعی یا کمک قلب‌های RVAD,LVAD و اکمو برای کسانی است که از نارسایی قلبی رنج می‌برند، همین طور دستگاهی که اخیرا برای نارسایی قلب استفاده میشود به نام هارد میت یا کمک قلبی و یا به طور عامیانه قلب‌های مصنوعی که با توجه به محدودیت های موجود در پیوند قلب می توانند ابزارهای خوبی برای استفاده این دسته از بیماران قلبی باشد. در واقع ما نمی‌توانیم همه بیماران را پیوند قلب کنیم چون پیوند قلب متاسفانه نیازمند این است که یک نفر مرگ مغزی شود و ما این امکان را داشته باشیم که قلب او را برای بیمار نارسایی قلبی استفاده کنیم و از آنجا که تقاضا برای این امر همیشه بیشتر از تعداد دهنده‌ی قلب است، ناگزیر باید این قلب‌های مصنوعی را استفاده کنیم که انشاالله تا حدود ۲ یا ۳ ماه آینده اولین قلب مصنوعی را در مشهد به کار خواهیم گرفت و امیدواریم این روند هم به حدی تسهیل شود که به صورت یک عمل روتین در بیاید.
انجام عمل بیماریهای مادرزادی قلب در بیمارستان امام رضا (ع)، اتفاق خوب دیگری است که دکتر عباسی از آن یاد می کند: " پیش از این بیماران مادرزادی قلب در 70 درصد موارد به تهران ارجاع داده می‌شدند که این امر هزینه هنگفتی را به خانواده و سیستم درمانی تحمیل می‌کرد. اما اکنون ما پیچیده‌ترین بیماریهای مادرزادی قلب را در بیمارستان هستند انجام می‌دهیم و این یک پیشرفت خیلی بزرگ در بحث جراحی قلب است. حتی یک درصد این بیماران به جای دیگری ارجاع داده نمی‌شوند و تمام کار درمان آنها با بهترین کیفیت در دانشگاه مشهد انجام میشود، البته جراحی قلب نسبت به سایر رشته‌ها یک رشته نوپا است و امکانات خیلی بیشتری می‌خواهد و ما این شانس را داشتیم که در دوره اول ریاست آقای دکتر شبستری حمایت هایی را در این خصوص دریافت کنیم و از نظر تجهیزاتی پیشرفته‌تر شویم. اما اکنون هم امیدواریم که در دوره دوم ریاست ایشان جهشی داشته باشیم که این جهش باعث شود ما به مردم خوبمان خدمات بهتر و بیشتری را ارائه دهیم.
رئیس گروه پیوند قلب بیمارستان امام رضا (ع) از خدمات دهی این مجموعه درمانی به بیماران زوار و مسافران خارجی که به مشهد سفر می کنند نیز می گوید: " منحصر به فرد بودن شهر مشهد به این دلیل است که علاوه بر شهروندان، زوار محترمی که برای زیارت مشرف می‌شوند و مسافرانی که از کشورهای همسایه می آیند نیز از خدمات درمانی ما استفاده می کنند. در حال حاضر بیمارانی از کشورهای ازبکستان، ترکمنستان، تاجیکستان، افغانستان و حتی کشورهای عربی داریم که برای درمان به ما مراجعه می کنند و این اعتماد آنها، مسئولیت ما را در ارائه خدمات هر چه بهتر درمانی بیشتر می کند.
وی در خصوص هزینه جراحی های قلب بیمارستان امام رضا (ع) در مقایسه با سایر مراکز درمانی جهان نیز می گوید:" خوشبختانه هزینه‌های جراحی قلب در دانشگاه مشهد بسیار پایین‌تر از شهرها و حتی کشورهای دیگر است و بیماران پیوند قلب هم هیچگونه هزینه‌ای پرداخت نمی‌کنند. در حال حاضر یک پیوند قلب در آمریکا حدوداً یک میلیون دلار هزینه دارد و در اروپا بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار یورو اما در مشهد این پول را وزارتخانه می‌دهد و بیمار برای آن هزینه ای نمی پردازد . برای سایر عمل‌های جراحی قلب در بیمارستان امام رضا(ع) و پیچیده‌ترین عمل‌ها نیز با پوشش بیمه، حداکثر ۱۰ تا ۱۵ میلیون دریافت میشود که این مبلغ برای یک عمل قلب هزینه چندانی نیست. خوشبختانه این هزینه پایین سبب شده که بیماران بیشتری به این مرکز مراجعه کنند و در واقع این باعث افتخار ما است که درد و آلام مردم را کم کنیم .
دکتر عباسی، تاسیس مرکز تحقیقاتی پیوند قلب و ریه در دانشگاه علوم پزشکی مشهد را از دیگر دستاوردهای مهم این مجموعه می داند و در خصوص آن می گوید: " یکی از بزرگترین دستاوردهای ما در دانشگاه مشهد، تاسیس همین مرکز تحقیقاتی پیوند قلب و ریه است که البته تمرکز خود من بیشتر بر پیوند قلب است، چون علیرغم همه وسایلی که برای نارسایی قلب وجود دارد، باز هم بهترین و مطمئن ترین شیوه استاندارد، پیوند قلب خواهد بود. ما در مرکز تحقیقات کارهای بسیار خوبی را انجام می‌دهیم و همچنین توانسته ایم فاصله زمانی برداشتن قلب اهداکننده تا اصطلاحاً کاشتن آن در بدن گیرنده را به کمترین زمان برسانیم، در حال حاضر زمان حداکثری برای این کار 4 ساعت است و در صورتی که زمان بیشتری در این فاصله سپری شود قلب دچار نارسایی میشود و نمی توان آن را برای گیرنده‌ی قلب استفاده کرد، خوشبختانه ما این زمان را به یکساعت کاهش داده ایم و نتایج خیلی بهتری هم نسبت به سایر مراکز داشته ایم. نکته‌ی امیدبخش دیگر اینکه در این ۱۱۰ پیوند عملی که داشتیم هیچگونه عفونتی گزارش نشده و این نکته زمانی مهمتر خواهد بود که بدانیم بیماران پیوند قلب به دلیل مصرف داروهایی که به جهت جلوگیری از عدم پس زدگی قلب، قدرت سیستم ایمنی بدن را کاهش می دهند شدیداً در معرض خطر عفونت قرار دارند.
دکتر عباسی اما تعریف و تعبیر دیگری هم از کارکرد قلب دارد و با ذکر خاطراتی ماهیت پیوند قلب را با سایر پیوندهای عضو متفاوت عنوان میکند: " قلب ارگانی است که از قدیم تصور می شد مرکز تفکر و احساسات است و در حال حاضر هم چنین ذهنیتی وجود دارد و اینکه گفته می شود فلان شخص قلب مهربانی دارد یا اینکه شما در قلب من جا دارید و عباراتی اینچنینی، ناشی از همین باور است. بنابراین وقتی پیوند قلبی انجام میشود علاوه بر اینکه عمل جراحی انجام شده ما احساس می کنیم اتفاقات عاطفی هم رخ می‌دهد و بارها شاهد بودیم که پس از پیوند قلب خانواده اهدا کننده آمدند و فرد گیرنده قلب را مثل فرزند خودشان در آغوش کشیدند و با شنیدن صدای قلب او عنوان کردند که گویی فرزندشان زنده است و نفس می کشد. در مواردی بین دو خانواده رفت و آمدها و ارتباطات ادامه دار نیز شکل گرفته است. این موضوع معمولا با پیوند کلیه یا پیوند پوست، پیوند مغزستخوان اتفاق نمی افتد.
ضمن اینکه دیدن حال خوب این بیماران پس از عمل پیوند برای خود ما هم بسیار خوشایند است و حس بسیار خوبی از آن دریافت می کنیم. چون کسی که با نارسایی قلبی سراغ ما می‌آید بیماری است که آرزو میکند شب بتواند دراز بکشد و دو ساعت راحت بخوابد، ولی نمیتواند چون این نوع بیماران به محض اینکه دراز می‌کشند دچار تنگی نفس می‌شوند و ناچارند که بلند شوند و زمانی را تصور کنید که این فرد با پیوند قلب به زندگی عادی برمی‌گردد. یکی از خاطرات شیرین من در همین ارتباط مربوط به شخصی است که پیوند قلب شده بود و روزی در پارک ملت او را دیدم در حالی که داشت ورزش می کرد؛ بیماری که قبل از عمل حتی نمی‌توانست ساده‌ترین کارهای خود را انجام دهد اکنون می‌توانست برای ورزش کردن به پارک ملت و این حس بسیار خوبی به من داد.
دکتر عباسی مرکزیت احساسات و عواطف را در مغز می داند اما چرایی اینکه تصور میشود احساسات نشأت گرفته از قلب است را اینچنین تحلیل می کند: " هزاران سال تصور می شد که قلب محل احساسات است و وقتی هم یک صحنه وحشتناک را می‌بینیم یا هیجان زده می‌شویم حس میکنیم که قلب به شدت می‌زند، اما در واقع این قلب ما نیست که آن اتفاق را حس میکند بلکه مغز دریافت کننده آن است، اما چون مغز توسط اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک قلب را تحریک میکند، این قلب است که واکنش نشان می‌دهد. در واقع قلب فقط کارش پمپاژ است و نقش موتور را دارد و اگر چه بعدها مشخص شد که این احساس مربوط به مغز است و نه قلب، اما هنوز هم این عبارات را می‌شنویم که در قلب من جا داری، فلانی قلب مهربانی دارد و... خود لوگوی قلب هم نشانه عشق و احساس است. البته یک نکته خیلی مهم هم در اینجا وجود دارد و آن اینکه تا وقتی قلب بزند ما می‌گوییم فرد زنده است و زمانی که قلب از تپش بایستد آنجاست که می‌گویند فرد دیگر زنده نیست، اما در مورد هیچ عضو دیگری حتی مغز این اتفاق رخ نمی دهد. لذا تنها ارگان نشان دهنده حیات و ممات قلب است.
وی در خصوص حساسیت های کار خود نیز می گوید: " رشته جراحی قلب مانند کار خلبانی در هواپیمای جنگنده است که در آن زمان خیلی مهم و سرنوشت ساز است. چون قلب در یک فرد عادی اگر ۳ تا ۵ دقیقه نزند، حتی اگر بیمار به دنیا برگردد، باز هم دچار مرگ مغزی میشود و در نتیجه بیمارانی که قبل یا پس از عمل دچار مشکلات قلبی شده‌اند و قلب از کار ایستاده تا زمانی که آنها را به اتاق عمل برده‌ایم و یک زمان حدوداً ۲۰ تا ۴۰ دقیقه طول کشیده تا کارعمل انجام شود لحظاتی بسیار سخت و پر استرس بر ما گذشته است. من مریضی داشتم که تنگی دریچه آئورت داشت و زمانی که می‌خواستند به اتاق عمل بیاورند به دلیل اضطراب بالا ایست قلبی کرد، با مشورتی که با همکاران داشتیم و رضایت همراهی بیمار نهایتاً تصمیم گرفتیم که او را عمل کنیم و خوشبختانه روز بعد بیمار را در حالی ملاقات کردم که با حال خوب از ما می‌پرسید آیا می‌توانم چای بنوشم؟! در حالیکه نمی دانست شرایط بحرانی اش، چه میزان استرس و اضطراب را به ما وارد کرده است. البته موارد برعکس این قضیه هم اتفاق افتاده است و طبیعتاً به لحاظ عاطفی تاثیراتی هم بر ما داشته است. در واقع کار ما مانند صحنه تئاتری است که خنده و گریه همزمان در آن وجود دارد.
این استاد و پزشک مجرب به نخستین تجربه اش در زمینه عمل پیوند قلب در سال ۹۱ که در بیمارستان امام رضا (ع) و همراه با نتیجه ای مطلوب انجام شد هم اشاره دارد؛ موفقیتی که سبب شد عمل های پیوند بعدی با اراده و انگیزه بیشتری انجام شود: " اولین عمل پیوند قلب همزمان با روز میلاد امام سجاد (ع) و تولد پدرم در سال 91 انجام شد، که البته با ترس و تردیدهایی همراه بود، چون کار پیوند یک کار تیمی است و به شدت به همکاری و همدلی تیم بستگی دارد . در واقع کار ما مثل کار یک ارکستر است که اگرهر کسی ساز خود را بد بزند، نتیجه کار همه بد خواهد شد. خوشبختانه با عنایت خداوند و کمک ائمه اطهار این عمل با نتیجه خوبی همراه شد و اعتماد دانشگاه و جامعه را نسبت به کار ما جلب کرد و در حال حاضر به جرأت می توانم بگویم که عمل پیوند در بیمارستان امام رضا(ع) جزو ساده‌ترین عمل‌ها به شمار می‌رود .
دکتر عباسی و همکاران ایشان علیرغم همه اقدامات درمانی که برای بیماران قلبی تدارک دیدند، اما همچنان بحث پیشگیری از بیماریهای قلبی را بر درمان آنها مقدم می دانند و لذا در رابطه با این موضوع تاکید میکند: " اکنون شایع‌ترین علت مرگ و میرها، بیماری عروق کرونر قلب است و روز به روز هم بیشتر میشود. علت آن این است که سبک زندگی مردم عوض شده و فعالیت‌های بدنی کاهش یافته است. اگرافراد بتوانند روزی ۳۵ تا ۴۰ دقیقه پیاده‌روی ساده داشته باشند ۳۰ تا ۴۰ درصد بیماریهای قلبی کاهش پیدا میکند این نه امکاناتی می‌خواهد و نه فضای خیلی خاص. هر روز صبح یا بعد از ظهر کنار پارکی به صورت منظم ورزش کنید بخصوص ورزش‌های هوازی. البته دیابت و فشار خون هم ریسک بیماریهای قلبی را افزایش می‌دهد. این بیماران معمولاً مراجعه نمی‌کنند تا زمانی که دچار عوارض قلبی شوند. در صورتی که اگر در مراحل اولیه درمان شوند، ریسک بیماری قلبی هم کاهش پیدا میکند. موضوع بعدی سبک غذا خوردن است که از فست فودها غذاهای پرکالری، پرچربی و پرنمک استفاده میشود. این موارد ریسک بیماریهای قلبی را افزایش می‌دهد. بنابراین الگوی زندگی ما باید عوض شود، فعالیت را بیشتر کنیم غذای سالم‌تر بخوریم و چیزی که خیلی مهم است اینکه شما هرچه بیشتر بخندید و استرس را دفع کنید ریسک بیماریهای قلبی را کم می‌کنید.
استاد عباسی حرف دلی هم با دانشجویان خود و کسانی که در حوزه پزشکی فعالیت می کنند دارد: " پزشکی با جان مردم در ارتباط است و به همه بیماران باید حرمت گذاشت، چون هر یک از آنها عزیز یک خانواده هستند. استادی داشتیم که به ما می‌گفت هر وقت بیماری را به اتاق عمل می‌برید و می‌خواهید سینه او را بشکافید از مریض اجازه بگیرید و برای او حرمت بگذارید چون او عزیز یک خانواده است و تمام تلاش خود را بکنید که زنده بیرون بیاید و کمترین صدمه به بیمار وارد شود.
توصیه دیگر اینکه از جوانی خود و وقت تان خوب استفاده کنید، همگی توجه داشته باشیم که عناوین مهم نیست، بلکه مهم اثری است که هر یک از ما بر جامعه و دنیا می‌گذاریم، همه ما یک روز می‌آییم و روزی هم از دنیا می‌رویم و به نظر من موفق‌ترین انسان آن است که بیشترین اثر نیک و مثبت را با خاطرات خوبی از خود به جا بگذارد. وقتی بیماری به من می‌گوید آقای دکتر من وقت نماز شما را دعا می‌کنم این برای من افتخار بزرگی است و اثراتش را هم در زندگی دیده‌ام. خداوند ما را واسطه قرار داده تا سلامت را به جامعه برگردانیم و این نعمت بزرگ و توفیقی است که با هیچ چیز قابل تعویض نیست.
به جوانان و دانشجویانی که قصد مهاجرت دارند نیز می گویم که نام ایران یک نام بزرگ است و بین بیش از ۲۰۰ کشور شاید ۱۰ کشور باشند که تاریخ بیش از هزار ساله داشته باشند که یکی از آنها ایران است، لذا اینکه برخی جوانان می‌گویند ما می‌خواهیم مهاجرت کنیم، مهاجرت اشکالی ندارد اما با این شرایط که بروند، درس بخوانند و تجربیاتی کسب کنند و برگردند برای خدمت به ملتشان و قدر این مملکت و ملت و آب و خاک را بدانند.
