محققان دانشگاه علوم پزشکی مشهد موفق به تولید حسگری آزمایشگاهی شده اندکه می‌توان با استفاده از آن مقادیر جزئی یک نوع داروی آنتی‌بیوتیک را در خون و فراورده های دامی شناسایی کرد. از این حسگر می‌توان در پزشکی و دامپزشکی به‌منظور اندازه‌گیری کمی یک نوع داروی آنتی‌بیوتیک در سرم خون و فراورد های دامی مانند شیر استفاده کرد.
استاد دانشگاه عوم پزشکی مشهد در گفتگو با وب دا اظهار کرد: آنتی‌بیوتیک فراورده یا ماده ای است که از یک میکروارگانیسم گرفته می‌شود و میکروارگانیسم‌های دیگر را از بین می‌برد یا از رشد آن‌ها جلوگیری می‌کند. داروی کانامایسین یک آنتی‌بیوتیک پرکاربرد است که به‌منظور درمان برخی عفونت‌ها در انسان و حیوان استفاده می‌شود. دوزهای بالای این دارو می‌تواند سبب عوارض جانبی شدیدی مانند مسمومیت‌های شنوایی و کلیوی گردد؛ بنابراین تعیین مقادیر این دارو در خون به‌منظور جلوگیری از بروز عوارض جانبی ضروری به نظر می‌رسد. تاکنون روش‌های متعددی جهت شناسایی و اندازه‌گیری داروی مذکور معرفی شده است.
دکتر سید محمد تقدیسی حیدریان با تأکید بر معایب روش‌های مرسوم تشخیص و تعیین غلظت داروی کاتامایسین، هدف از اجرای این طرح را بدین‌صورت عنوان کرد: "به‌طورکلی روش‌های مرسوم مورد استفاده در تشخیص داروی کانامایسین وقت‌گیر و گران هستند. به‌علاوه به نیروی متخصص برای کار با تجهیزات نیاز است. ازاین‌رو در این پژوهش به تولید یک حسگر فلورسانس دقیق و سریع جهت تعیین مقادیر جزئی داروی مذکور در خون و شیر پرداخته شده است."
به گفته‌ی این محقق، حسگر طراحی شده در این پژوهش که کارایی آن به‌وسیله‌ی فرایند Rolling circle replication (RCR) بهینه شده است می‌تواند حضور داروی کانامایسین را با انتخاب‌گری بالایی شناسایی کند. همچنین حساسیت تشخیص این حسگر نسبت به روش‌های تشخیصی مشابه بالاتر است.
هنگامی‌که به یک مولکول از طریق نور انرژی داده شود، مولکول برانگیخته شده و تمایل دارد مجدداً به حالت پایدار بازگردد. این مولکول هنگام بازگشت به حالت پایدار از خود نور منتشر می‌کند. این پدیده به فلورسانس معروف است. در پژوهش حاضر، یک حسگر فلورسانس بر مبنای آپتامر، فرایند RCA و سایبرگرین طراحی شده است که غلظت‌های بسیار اندک داروی کانامایسین را در سرم خون و شیر شناسایی می‌کند.
دکتر تقدیسی در خصوص مراحل انجام طرح و روند ارزیابی این حسگر گفت: "ابتدا حسگر مورد نظر به‌صورت تئوری طراحی شد. در ادامه فرایند RCA و مواد مورد استفاده در آن بهینه شد. سپس رشته مکمل آپتامر (Padlock probe) متصل به بیدهای مغناطیسی تهیه شده و در نهایت ارزیابی‌های مربوط به حد تشخیص و انتخاب‌گری صورت گرفت."
حسگر تولید شده در این طرح قادر است داروی کانامایسین موجود در سرم خون و شیر را با حد تشخیص 1.93 نانومولار و با انتخاب‌گری بالایی شناسایی کند.
این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر سید محمد تقدیسی حیدریان ، دکتر خلیل آبنوس، دکتر مونا علی بلندی و دکتر محمد رمضانی – اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد- و دکتر زهرا سیروسی و دکتر زهرا خوش بین – دانشجویان این دانشگاه- است. نتایج این کار در مجله‌یTalanta (2024;266:125014) به چاپ رسیده است.
