نورولوژیست و فلوشیپ پزشکی خواب در دانشگاه علوم پزشکی مشهد، به مناسبت روز جهانی پارکینسون گفت: بیماری پارکینسون یک بیماری نورودژنراتیو (تحلیل‌برنده اعصاب) است که عمدتاً به دلیل کاهش تولید دوپامین در قسمت فوقانی ساقه مغز (mid brain) ایجاد و تشخیص آن، مبتنی بر ارزیابی بالینی توسط متخصص مغز و اعصاب است.
دکتر هادی اسدپور، در گفتگو با وبدا، از فرایند کاهش تولید دوپامین در قسمت فوقانی ساقه مغز (mid brain)به عنوان علت اصلی بروز پارکینسون یاد کرد و افزود: در این حالت سلول های تولید کننده دوپامین به کمتر از دو درصد طبیعی کاهش یافته و نشانه های اولیه همچون؛ لرزش خفیف (معمولاً در یک دست و در حالت استراحت)، کندی حرکات (Bradykinesia)، سفتی عضلات (Rigidity)، مشکلات تعادل و وضعیت بدنی، کاهش حالت‌های چهره یا کاهش پلک زدن (چهره ماسکه) و تکرر ادرار ( در حالی که ممکن است در آقایان حتی بزرگی پروستات نداشته باشند) بروز می کند. همچنین گاهی علائم غیرحرکتی مانند: افسردگی، اضطراب، اختلال خواب، و کاهش حس بویایی پیش از علائم حرکتی ظاهر می‌شوند.
عللی که میتواند در بروز بیماری پارکینسون دخیل باشد
وی، در خصوص علل بروز این بیماری هم گفت: علت دقیق بیماری پارکینسون هنوز به‌طور کامل شناخته نشده ، اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی می توانند در ایجاد آن دخیل باشند و در همین راستا برخی از عوامل مؤثر بیماری پارکینسون و پارکینسونیسم را می توان " سن بالا (بیشتر از 60 سال)، مواجهه با سموم (مثل آفت‌کش‌ها، فلزات سنگین)، آسیب‌های مغزی یا ضربه‌های مکرر به سر، استرس اکسیداتیو و التهاب مزمن در مغز، بیماری عروقی و داروها مانند داروهای رولنپزشکی مثل داروهای نورولپتیک و آنتی سایکوتیک نسل قدیم مانند هالوپریدول " برشمرد.
نورولوژیست و فلوشیپ پزشکی خواب در رابطه با نقش وراثت در ایجاد بیماری پارکینسون نیز گفت: در اغلب موارد، پارکینسون به‌صورت اسپورادیک (غیروراثتی) رخ می‌دهد، اما در حدود 10–15درصد از بیماران، عوامل ژنتیکی نقش دارند و ژن‌هایی مانند LRRK2، PARK7، PINK1، SNCA و DJ-1 با افزایش خطر ابتلا به پارکینسون مرتبط هستند. لذا سابقه خانوادگی بیماری میتواند احتمال ابتلا را افزایش دهد، اما الزاماً به معنی انتقال بیماری به نسل بعد نیست.
وی نحوه تشخیص بیماری پارکینسون را مبتنی بر ارزیابی بالینی توسط متخصص مغز و اعصاب دانست و افزود: آزمایش خون یا تصویربرداری خاصی برای تشخیص قطعی وجود ندارد اما در عین حال، مواردی مثل؛ شرح حال و علائم بالینی، پاسخ مثبت به داروی لوودوپا، اسکن‌های تصویربرداری مانند DaT scan برای بررسی عملکرد دوپامین و حذف سایر بیماری‌های مشابه (مثل پارکینسونیسم ناشی از دارو یا سکته) می تواند در این امر مؤثر باشد.
درمان قطعی برای پارکینسون وجود ندارد
دکتر اسدپور در ادامه، پیرامون راهکارهای درمانی این بیماری بیان داشت: درمان قطعی برای پارکینسون وجود ندارد اما درمانهای متعددی برای کنترل علائم ارائه شده که شامل درمانهای دارویی و غیر دارویی است. در همین راستا می توان به درمان های دارویی همچون؛ لوودوپا/کاربی‌دوپا (متداول‌ترین دارو) و لودوپا / بنزرازید، آگونیست‌های دوپامین (مانند پرامی‌پکسول، روپینیرول) و MAO-B و COMT( مهار کننده ها ) اشاره کرد. همچنین درمان های غیر دارویی مثل؛ تحریک مغز عمیق (Deep Brain Stimulation, DBS) در موارد پیشرفته و فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی میتواند برای این بیماران اثرات مثبتی داشته باشد.
نورولوژیست و فلوشیپ پزشکی خواب در دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در رابطه با چگونگی اتخاذ راهکارهای حمایتی نسبت به این بیماران هم گفت: حمایت روانی و اجتماعی، اصلاح محیط زندگی برای ایمنی و راحتی بیشتر، تغذیه سالم و متعادل، برنامه‌ریزی برای فعالیت بدنی منظم و پیگیری مداوم درمان توسط تیم درمانی چندتخصصی می تواند در وضعیت این بیماران اثرگذار باشد و مطالعات هم نشان داده که سبک زندگی سالم همچون؛ ورزش منظم (خصوصاً تمرینات تعادلی و هوازی)، تغذیه سالم (رژیم مدیترانه‌ای یا رژیم ضدالتهابی حاوی آنتی اکسیدانت ها مانند میوه های قرمز مثل گیلاس و توت فرنگی)، کنترل ریسک فاکتورهای بیماری های عروقی مانند دیابت و پرفشاری ، مدیریت استرس از طریق مدیتیشن، یوگا و مشاوره و خواب کافی و باکیفیت میتواند روند پیشرفت بیماری را کند و کیفیت زندگی را بهبود بخشد.
وی خاطرنشان کرد؛ با توجه به شواهد بالینی، بیماران پارکینسون نیازمند مراقبت جامع، صبر و آموزش مداوم هستند و بسیاری از بیماران با وجود علائم چالش‌برانگیز، با حمایت خانواده و درمان مناسب، زندگی نسبتاً فعال و رضایت‌بخشی دارند. ضمن اینکه تجربه نشان داده امید، انگیزه و مشارکت در گروه‌های حمایتی تأثیر مثبت زیادی در سازگاری با بیماری دارد و مشاهده شده که سال ها قبل از این که افراد به بیماری پارکینسون مبتلا شوند، اختلال رفتاری حین خواب رم (REM sleep Behavior Disorder = RBD)) دارند و این امر می تواند پیشگویی کننده ابتلای فرد به این بیماری باشد.
نقش مؤثر خانواده و اطرافیان در کمک به بیماران پارکینسون
دکتر اسدپور بر نقش مؤثر خانواده و اطرافیان در کمک به بیماران پارکینسون هم تأکید کرد و افزود: آموزش در مورد بیماری برای درک بهتر علائم و نحوه تعامل، حمایت روانی مداوم و پرهیز از سرزنش بیمار، ایجاد محیطی ایمن و قابل پیش‌بینی، تشویق بیمار به فعالیت بدنی و اجتماعی ، همکاری با تیم درمانی و شرکت در جلسات مشاوره خانوادگی در صورت نیاز می تواند یاری گر بیماران پارکینسون باشد.
نورولوژیست و فلوشیپ پزشکی خواب در دانشگاه علوم پزشکی مشهد، به این مطلب نوید بخش هم اشاره کرد که چندین حوزه‌ی نوآورانه در تحقیقات پارکینسون در حال پیشرفت هستند و اضافه کرد: از جمله‌ی این حوزه ها می توان به " درمانهای ژنی (مانند GDNF برای تقویت نورون‌های دوپامینی)، ایمونوتراپی برای حذف آلفا-سینوکلئین، پروتئینی که در پاتولوژی پارکینسون نقش دارد، سلول‌درمانی با سلول‌های بنیادی، پیشرفت در تحریک مغزی هدفمند با فناوری‌های هوشمند و استفاده از هوش مصنوعی برای پیش‌بینی پیشرفت بیماری و شخصی‌سازی درمان اشاره کرد.