رئیس گروه پیشگیری و کاهش آسیب اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: مصرف دخانیات یکی از بزرگترین تهدیدکننده‌های سلامت عمومی بوده که نمام کشورهای دنیا با آن روبه‌رو هستند.
دکتر فاطمه کبیری در گفتگو با وب دا، اظهار کرد: مصرف و استعمال تنباکو و دخانیات در اشکال مختلف آن سالانه منجر به مرگ و میر میلیون‌ها نفر می‌شود و در کنار این معضل، صدها هزار مرگ غیرمستقیم، تنها به دلیل استنشاق دود سیگار افراد سیگاری اتفاق می‌اُفتد.
وی تصریح کرد: واقعیت‌هایی در مورد سیگاری‌ها وجود دارد و آن اینکه 40 درصد افراد سیگاری هر سال اقدام به ترک می‌کنند، اما تنها 30 درصد بیش از 2 روز در پرهیز می‌مانند و بدون کمک درمانی مؤفقیت یک ماهه 6 درصد و یکساله 2 درصد است و شیوع وابستگی به دخانیات در افراد زیر دیپلم بیشتر است.
رئیس گروه پیشگیری و کاهش آسیب اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه مصرف دخانیات با اختلالات روانپزشکی و همچنین اعتیاد به مواد و الکل همبودی (همزمانی هر دو بیماری) دارد، خاطرنشان کرد: تحقیقات صورت گرفته نشان می‌دهد 90 درصد افراد اسکیزوفرنیک و 70 درصد مبتلایان به اختلال دو قطبی و یا معتادان به مواد مخدر سیگاری هستند.
دکتر کبیری افزود: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از سال 1400 تاکنون در راستای سیاست‌های سازمان بهداشت جهانی بر مواردی همچون پشتیبانی و تقویت سیاست‌ها با هدف کاهش تقاضا و نیز افزایش تقاضای ترک، توسعه دسترسی به خدمات آموزشی و پیشگیرانه و برنامه‌های توانمندسازی از طریق ادغام در نظام سلامت و گسترش برنامه‌های مشاوره و ترک دخانیات در بخش دولتی و خصوصی، راه‌اندازی خط ملی تلفنی ترک دخانیات، ایجاد محیط‌های حمایت کننده عاری از دخانیات و اطلاع‌رسانی در جهت افزایش آگاهی از تاکتیک‌های صنعت دخانیات تأکید کرده است.
وی با تأکید بر اینکه خدمات پیشگیری، شناسایی، تشخیص، درمان و مراقبت از اختلالات مصرف دخانیات در قالب سایر برنامه‌های نظام سلامت و از طریق مراکز خدمات جامع سلامت ارائه می‌شود، گفت: برنامه‌های ما شامل موارد پیشگیرانه، تقویت بنیان خانواده، خانواده‌های توانا- آموزش مهارت‌های زندگی، آموزش مهارت‌های فرزند پروری، نشانگان اقدام به‌موقع، شناسایی زودهنگام علل زمینه‌ساز مصرف مواد الکل و دخانیات در بین کودکان و نوجوانان، شناسایی زودهنگام از طریق غربالگری اولیه، غربالگری تکمیلی و تشخیص و درمان اختلالات مصرف دخانیات بوده است.
رئیس گروه پیشگیری و کاهش آسیب اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: سبک زندگی، نوع تغذیه، قند خون، فشارخون و غیره از جمله اقداماتی بوده که در غربالگری اولیه صورت می‌پذیرد و پس از شناسایی و آموزش، این افراد جهت دریافت خدمات روانشناختی و دارویی ترغیب شده و به روانشناس و پزشک مرکز ارجاع می‌شوند و غربالگری تکمیلی هم برای کلیه افرادی که طی 3 ماهه اخیر اعلام نمایند هر شکلی از دخانیات را استفاده کرده‌اند خدمات روانشناسی توسط روانشناس انجام می‌شود؛ درجه و سطح خطر فرد در نتیجه حاصل از این ارزیابی تعیین کننده نوع مداخلات روانشناختی و مشاوره روانشناس و نیز انجام درمان توسط پزشک خواهد بود.
دکتر کبیری تصریح کرد: در نظام مراقبت‌های بهداشتی بر ای تشخیص اختلالات مصرف مواد، الکل و دخانیات از طبقه بندی‌هایی استفاده می‌شود و در این طبقه بندی دو تشخیص نمایانگر دو سطح درگیری با مصرف در نظر گرفته شده که یکی از آنها مصرف آسیب‌رسان و سطح خطر متوسط در غربالگری تکمیلی بوده و دیگری سندرم وابستگی سطح خطر بالا در غربالگری تکمیلی بوده است.
وی تأکید کرد: این تشخیص‌ها راهنماهای ارزشمندی برای تعیین نوع و جامعیت مراقبت مورد نیاز فرد بوده و نوع خدمت را برای ارائه دهندگان مراقبت سلامت تأمین می‌نماید؛ همچنین باید بگوییم که الگوی مشکل‌ساز مصرف دخانیات که منجر به ناراحتی یا اختلال قابل توجه بالینی می‌شود شامل حداقل 2 علامت از علائم 10 گانه استفاده دخانیات بیش از یا طولانی‌تر از مقادیر مورد نظر، وجود میل دائمی یا تلاش نامؤفق برای قطع مصرف یا کنترل آن، صرف زمانی زیاد جهت تهیه، مصرف یا بهبودی از عوارض استفاده از دخانیات، وسوسه یا میل شدید به مصرف، مصرف مکرر دخانیات منع کننده انجام وظایف عمده زندگی در محل کار، تحصیل یا منزل، ادامه مصرف دخانیات با وجود مشکلات پایدار یا مکرر فردی و اجتماعی، تعطیلی و تعلیق فعالیت‌های مهم اجتماعی، شغلی یا تفریحی به خاطر مصرف دخانیات، استفاده مکرر از دخانیات در شرایط فیزیکی خطرناک و استمرار مصرف دخانیات با وجود آگاهی به وجود مشکلات پایدار یا مکرر در یک دوره یکساله بوده است.
رئیس گروه پیشگیری و کاهش آسیب اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص مداخله مختصر، گفت: مداخله مختصر یک مداخله روان شناختی مبتنی بر اصول مصاحبه انگیزشی است که در زمان کوتاه 15 تا 20 دقیقه و در قالب تعداد جلسات محدود (2 جلسه) به منظور کمک به تغییر رفتار مثبت در کسانی که دخانیات مصرف می‌کنند توسط کارشناس سلامت روان صورت می‌پذیرد.
دکتر کبیری تأکید کرد: مداخلات گسترش یافته شامل 4 جلسه روانشناختی به فاصله یک هفته و هر جلسه به مدت 45 دقیقه بوده که به این کار منظور کمک به ترک دخانیات و ماندگاری در ترک انجام می‌شود.
وی در رابطه با مداخلات درمانی توسط پزشک، بیان کرد: توصیه مختصر توسط پزشک میزان موفقیت ترک به مدت 6 ماه یا بیشتر را در مقایسه با گروه کنترل که تنها از مر اقبت‌های معمول برخوردار شده بودند، به میزان 2 درصد افزایش می‌دهد، اگر این مدت را به 15 دقیقه برسانیم 3 درصد دیگر به میزان ترک مؤفق افزوده می‌شود.
