مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، شرکت‌های تولیدکننده محصولات دخانی، میلیاردها دلار صرف بازاریابی می‌کنند تا چهره‌ای فریبنده از محصولاتی مانند سیگار الکترونیک، ویپ، سیگارهای با طعم و حتی تنباکوهای بدون دود نشان دهند و هدف اصلی این تبلیغات، جوانان و نوجوانان‌اند؛ گروهی که نسبت به پیامدهای بلندمدت مصرف نیکوتین آسیب‌پذیرترند.
دکتر ندا اخروی در گفتگو با وب دا افزود: هدف شعار تعیین شده از سوی سازمان جهانی بهداشت برای کمپین سال ۲۰۲۵ با عنوان"پرده برداری و افشای تاکتیکهای صنعت دخانیات در مورد جذاب نمودن دخانیات و محصولات نیکوتینی"، آشکار کردن استراتژیهای صنایع دخانی و نیکوتین در جذاب جلوه دادن محصولات مضر خود به ویژه برای کودکان و جوانان است.
وی اظهار کرد: بر اساس تحقیقات انجام شده مغز نوجوانان به‌ویژه در سنین بلوغ نسبت به نیکوتین بسیار حساس است و مصرف زودهنگام، احتمال وابستگی شدید در بزرگسالی، بروز مشکلات خلقی، اختلالات تمرکز و حتی گرایش به سایر مواد را افزایش می‌دهد به طوری که نوجوانانی که از محصولات ویپ یا سیگار الکترونیک استفاده می‌کنند، در معرض خطر بالاتری برای مصرف سیگارهای سنتی در آینده قرار دارند.
دکتر اخروی ادامه داد: آگاهی‌بخشی مستمر، آموزش های فرزند پروری و مهارت های زندگی ، قوانین محدودکننده برای تبلیغات نیکوتینی در فضای مجازی و افشاگری درباره روش‌های فریبنده صنایع دخانی، اولین گام برای توانمندسازی نسل آینده است.
وی استفاده از اصطلاحات فریبنده مانند «کم‌ضرر»، «طبیعی» یا «فاقد نیکوتین»، تبلیغات فریبنده و جذاب، استفاده از طعم دهنده ها و افزودنی ها ، استفاده از رسانه‌های دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی را بخشی از این تکنیک ها را برشمرد و به شرح ذیل توضیح داد:
۱. استفاده از طعم‌دهنده‌ها و افزودنی‌ها
صنایع دخانی از بیش از 16هزار طعم‌دهنده برای محصولات خود استفاده می‌کنند. این افزودنی‌ها طعم و بوی محصولات را تغییر داده و تلخی آن‌ها را می‌پوشانند، که باعث می‌شود مصرف آن‌ها برای جوانان جذاب‌تر شود. این طعم‌دهنده‌ها یکی از دلایل اصلی شروع مصرف نیکوتین و دخانیات توسط نوجوانان هستند .صنایع دخانی از طعم‌دهنده‌هایی مانند انبه، سیب، آووکادو، بلوبری، نعناع، انگور و ... برای محصولات خود استفاده می‌کنند تا جذابیت بیشتری برای مصرف‌کنندگان ایجاد کنند. مثلاً «سیگارهای طعم‌دار» یا «قلیان‌های میوه‌ای» که در بسیاری از قلیانسراها و فروشگاه‌ها رایج است و جوانان را جذب می‌کند.
۲. طراحی و بسته‌بندی جذاب
طراحی‌های براق، رنگارنگ و بسته‌بندی‌های جذاب، محصولات دخانی را به‌گونه‌ای ارائه می‌دهند که گویی بی‌خطر هستند. این طراحی‌ها به‌ویژه در رسانه‌های دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی برای جذب جوانان استفاده می‌شوند.بسته‌بندی‌های رنگی و جلب توجه سیگار یا قلیان که با رنگ‌های شاد و طرح‌های چشم‌نواز عرضه می‌شوند.
۳. تبلیغات فریبنده
صنایع دخانی از تبلیغات در رسانه‌های دیجیتال، استفاده از اینفلوئنسرها و کمپین‌های جذاب برای ترویج محصولات خود استفاده می‌کنند. این تبلیغات به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که مصرف محصولات دخانی را بی‌خطر و حتی جذاب نشان دهند. به طور مثال اینفلوئنسرها و یا بازیگرانی که مصرف قلیان یا سیگار الکترونیکی را در کلیپ‌های خود ترویج می‌کنند.
۴. طراحی محصولات مشابه شیرینی‌ها و اسباب‌بازی‌ها
برخی از محصولات دخانی به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که شبیه شیرینی‌ها، آب‌نبات‌ها یا اسباب‌بازی‌ها به نظر برسند. این طراحی‌ها به‌ویژه برای جذب کودکان و نوجوانان هدف‌گذاری شده‌اند. برخی سیگارهای الکترونیکی کوچک و رنگارنگ که به شکل مدادی به بازار آمده و نوجوانان را وسوسه می‌کند.
۵. استفاده از اصطلاحات فریبنده
صنایع دخانی از اصطلاحاتی مانند «کم‌ضرر»، «طبیعی» یا «فاقد نیکوتین» برای کاهش نگرانی مصرف‌کنندگان استفاده می‌کنند. این اصطلاحات ممکن است مصرف‌کنندگان را به این باور برسانند که محصولات بی‌خطر هستند، در حالی که این‌گونه نیست. استفاده از کلماتی مثل «بدون دود» یا «کم‌ضرر» برای سیگارهای الکترونیکی باعث می‌شود برخی فکر کنند این محصولات بی‌خطر هستند.
۶. استفاده از رسانه‌های دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی
محتوای تبلیغاتی مربوط به محصولات نیکوتینی بیش از ۳.۴ میلیارد بار در شبکه‌های اجتماعی مشاهده شده است. این تبلیغات به‌ویژه در پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام و تیک‌تاک برای جذب جوانان استفاده می‌شوند.
