عضو هیات علمی گروه طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد، موضوع افزایش تاب آوری روانی در بحرانها را از جمله مباحث مهم در آموزه های طب چینی برشمرد و گفت: انجام " تمرینات تنفسی عمیق"، " تحریک نقاط طب فشاری" و " حرکات ورزشی " برخی از راهکارهایی است که جهت ارتقاء تاب آوری روانی در طب چینی مورد اشاره قرار گرفته است.

دکتر حمیدرضا بهرامی طاقانکی، در گفتگو با وب دا، پیرامون چرایی پرداختن طب چینی به موضوع تاب آوری روانی در بحران ها گفت: براساس آموزه های طب چینی، استرس شدید می تواند عملکرد اصلی اعضا و ارگانهای بدن را مختل و باعث عدم توانایی بدن جهت کنترل رادیکالهای آزاد در طی فعالیتهای بیولوژیک داخلی بدن در شرایط استرس اکسیداتیو گردد. بر همین اساس در طب چینی راهکارهایی برای این مقوله توصیه شده، که نخستین مورد آن انجام تمرینات تنفسی عمیق (تنفس دیافراگمی) است.

وی در توضیح بیشتر این راهکار گفت: در طب چینی، نفس کشیدن مستقیما با انرژی حیاتی و عملکرد ریه ها مرتبط است و تنفس سطحی و سریع (مثل زمان استرس) جریان و حرکت این انرژی حیاتی را ضعیف می نماید. لذا با تنفس عمیق، این انرژی حیاتی را تقویت نموده و با ورود آن به بدن مواد آنتی اکسیدان به چرخه فعالیتهای بیولوژیک در بدن افزوده می شود و در نهایت براساس مبانی طب چینی می گوئیم که ( یین یا همان استرس اکسیداتیو یا) رادیکال های آزاد فعال شده توسط مواد آنتی اکسیدانی وارد چرخه شده تغذیه کنترلی گردیده و سیستم عصبی آرام می گردد.

وی در خصوص چگونگی انجام این تنفس هم گفت: ابتدا باید دستها را روی شکم بگذارید و به آرامی از طریق بینی نفس بکشید و احساس نمایید که شکمتان مثل بادکنک بالا می آید (از 1 تا 4 بشمارید در حین انجام این دم)، سپس نفس را برای 3 ثانیه حبس نمایید و به آرامی و کامل از طریق دهان یا بینی نفس را به بیرون دهید (از 1 تا 7 بشمارید در حین این بازدم) و در هر نوبت این چرخه را 5 تا 10 بار تکرار نمایید.

ارتقاء تاب آوری روانی، از طریق تحریک نقاط طب فشاری

دکتر بهرامی طاقانکی، راهکار دوم ارتقاء تاب آوری روانی را تحریک نقاط طب فشاری برشمرد و گفت: یکی از روشهای درمانی طب چینی طب فشاری (وارد نمودن فشار از طریق انگشتان دست بر نقاط خاصی از بدن که نقطه طب سوزنی یا acupoint نامیده می شوند) است که براساس اصول این کار، برای هرگونه اختلالی از ترکیبی از نقاط خاص و حتی در قالب خوددرمانی(یعنی آموزش عمومی به مردم و انجامش توسط خود فرد) قابل اجرا است.

وی در ادامه، سه نقطه موثر در کنترل خشم و استرس را که در زمان بحرانها در افراد ایجاد می گردد مورد اشاره قرار داد و گفت: نقطه LR-3 یا Tai chong اولین محل فشاری است که روی پا (یعنی پشت پا)، بین انگشت شست پا و انگشت دوم، در شیار مابین استخوان متاتارس 1 و 2 قبل از اتصال این دو استخوان به هم وجود دارد و مالش این نقطه، کبد فانکشنال طب چینی را آرام می نماید و جریان انرژی حیاتی و خون را تنظیم و استرس و خشم را کاهش می دهد.

دکتر بهرامی طاقانکی در رابطه با روش اجرای فشار بر روی این نقطه گفت: با انگشت شست (به آرامی و اما محکم) فشار دایره وار یا ثابت به طرف پایین به مدت 1 تا 2 دقیقه بر روی هر پا انجام می دهیم.

استاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد، اقدام بعدی را فشار بر نقطه PC-6 یا Nei guan در سمت داخل و پایین ساعد دست عنوان و در توضیح آن گفت: به طول سه انگشت اشاره، میانی و حلقه به هم چسبیده تان بالاتر از خط پایینی مفصل مچ دست و بین دو تاندونی که در این ناحیه بصورت سیمی کشیده شده را مالش دهید، مالش این نقطه قلب را آرام می کند و باعث تثبیت آرامش و کنترل اضطراب و تهوع (که به دنبال اضطراب می آید) می گردد. روش اجرای فشار بر روی این نقطه بصورت  فشار ثابت و محکم به طرف پایین یا مالش دوار با انگشت شست بر روی این نقطه خواهد بود.

استاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد در رابطه با فشار بر نقطه EX-HN3 یا Yin Tang یا چشم سوم هم گفت: بین دو ابرو درست بالای پل بینی، محل دقیق نقطه فشار است که انجام آن ذهن را آرام و اضطراب را کاهش و به رهایی از افکار مشوش کمک می نماید. روش اجرای فشار بر روی این نقطه به اینصورت است که فشار ملایم و ثابت با نوک انگشت اشاره به طرف استخوان پیشانی به مدت 1 دقیقه و هم زمان با تنفس عمیق انجام می شود.

انجام حرکات ورزشی تای-جی و چی گونگ

دکتر بهرامی طاقانکی در ادامه اهمیت برخی حرکات ورزشی را در افزایش تاب آوری مورد اشاره قرار داد و گفت: حرکات ساده تای-چی (Tai chi) و چی-گونگ (Qi-gong) که نیاز به فضاها و تجهیزات تخصصی ندارند، برای افزایش تاب آوری روانی در بحرانها بسیار مفید می باشند و سه حرکت بسیار ساده و موثر که  برای آموزش عمومی جامعه مناسب هستند، شامل موارد زیر می باشد؛

1. حرکت نگه داشتن ماه یا /Holding the Moon: این حرکت نماد تعادل نیروهای متضاد (یین و یانگ) در بدن هستند و حس در آغوش گرفتن آرامش را ایجاد، ذهن را متمرکز و تنش شانه ها را برطرف می نماید. برای انجام این حرکت بایستید یا بنشینید (حتی روی زمین) و در حالت ایستاده پاها را به عرض شانه ها از هم باز نمایید، دستها را آرام از دو طرف بالا بیاورید (مثل اینکه کره ای نورانی را از پهلو به آغوش گرفته اید (کف دستها رو به بدن و نوک انگشتان بطرف هم)، آرنج ها کمی خم، شانه ها رها کنید وهمزمان با دم، دستها را به آرامی بالابیاورید (تا سطح سینه) و همزمان با بازدم، دستها را پایین آورده و کره (یا همان توپ بزرگ تجسم شده ) را رها نمایید (کف دستها رو به پایین). در هر نوبت 5 تا 7 بار تکرار نمایید.
2. حرکت پاروزدن در آب آرام: در این حرکت جریان آرام دستها همانند ابر آسمانی، عضو فانکشنال طب چینی کبد که مرتبط با خشم و استرس در طب چینی است را تنظیم نموده و کارکرد کل فعالیتها را همانند یک انرژی یکپارچه در بدن تنظیم می نماید، برای انجام این حرکت پاها کمی خم، و وزن بدن روی هردو پا باشد، دستها را روی شکم نگه دارید (کف دستها رو به بدن، دست چپ روی سمت راست بدن و برعکس دست راست روی سمت چپ بدن قرار گیرد) و با دم دستها را به آرامی به چپ ببرید (بدن به تبع آن می چرخد اما لگن ثابت است)، با بازدم، دستها را دایره وار به راست برگردانید (مثل پارو زدن در آب) و این کار را 5 بار به چپ و 5 بار به راست ادامه دهید.

3- حرکت بالابردن دستها و رهاسازی زمین: این حرکت مستقیما انرژی حیاتی را به عضو فانکشنال کلیه براساس مبانی طب چینی می برد و اضطراب را کاهش می دهد... برای انجام آن ابتدا بایستید یا بنشینید و دست ها دو طرف بدن قرار گیرند، با دم دستها را از جلو آرام بالا بیاورید (کف دستها رو به زمین، و تاسطح شانه دست ها را بالا بیاورید) و با بازدم دستها را از پهلو پایین آورده، کف دستها رو به زمین فشار ملایمی وارد کنید (مثل رها کردن انرژی به خاک)، این کار 5 تا 7 بار تکرار شود.