مدیر سلامت محیط و کار معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد ضمن هشدار درباره افزایش میزان آلودگی هوا و ضرورت رعایت توصیه‌های بهداشتی از سوی شهروندان، گفت: شاخص کیفیت هوا (AQI) معیاری است برای گزارش روزانه کیفیت هوا که با رنگ‌بندی‌های مشخص نشان می‌دهد هوای اطراف تا چه میزان آلوده است و این سطح آلودگی چه تأثیری بر سلامت انسان دارد.
دکتر فرشید وفا در گفتگو با وب دا افزود: شهروندان می‌توانند با مراجعه به سامانه پایش آلاینده‌های زیست‌محیطی به نشانی https://payesh.mashhad.ir/citizen از وضعیت هوای مشهد و میزان شاخص آلودگی مطلع شوند.
وی با اشاره به لزوم رعایت اصول بهداشتی در شرایط ناسالم اظهار داشت:در روزهایی که هوا ناسالم برای گروه‌های حساس (شاخص ۱۰۱ تا ۱۵۰ – رنگ زرد) است، باید زمان بازی کودکان در فضای باز و پارک‌ها به میزان زیادی کاهش یابد. همچنین سالمندان و بیماران دارای مشکلات تنفسی لازم است فعالیت‌های خود در فضای بیرون را محدود کنند.
وی ادامه داد: در شرایطی که شاخص هوا ناسالم برای همه گروه‌ها (۱۵۱ تا ۲۰۰ – رنگ قرمز) باشد، شهروندان باید از فعالیت‌های ورزشی در فضای باز، دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی طولانی‌مدت پرهیز کرده و فعالیت‌های بدنی خود را در محیط‌های سرپوشیده مانند باشگاه‌ها یا منازل انجام دهند.
دکتر وفا خاطرنشان کرد: در وضعیت بسیار ناسالم (۲۰۱ تا ۳۰۰ – رنگ بنفش)، افراد دارای بیماری‌های قلبی و تنفسی باید از هرگونه فعالیت در فضای باز خودداری کرده و از قرار گرفتن در مکان‌هایی که استعمال دخانیات صورت می‌گیرد، پرهیز کنند.
گروه‌های حساس در معرض خطر بیشتر
وی با تأکید بر اینکه برخی گروه‌ها بیش از سایرین از آلودگی هوا آسیب می‌بینند، گفت:کودکان، سالمندان، زنان باردار، بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی، آسم، دیابت، COPD، سرطان، کووید-۱۹ و همچنین افراد چاق، سیگاری و ساکنان مناطق پرترافیک در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
به گفته دکتر وفا، علائم اولیه مواجهه با آلودگی هوا شامل سوزش چشم، گلو، افزایش خلط، سرفه و تنگی نفس است.
وی هشدار داد: در بیماران قلبی، استنشاق ذرات آلاینده می‌تواند موجب حمله قلبی شود. چنانچه فردی دچار درد قفسه سینه، تنگی نفس یا تپش قلب غیرعادی شد، باید فوراً با پزشک یا اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرد.
مدیر سلامت محیط و کار تأکید کرد: در شرایط آلودگی هوا، ماندن در منزل بهترین اقدام پیشگیرانه برای افرادی است که ضرورتی برای خروج ندارند.
او توصیه کرد: درب و پنجره‌ها را ببندید و در صورت استفاده از دستگاه تهویه، آن را در حالت بازچرخش (recirculate) قرار دهید تا از ورود هوای آلوده به داخل جلوگیری شود.
حفظ رطوبت و کیفیت هوای داخل خانه
وی افزود: نوشیدن آب کافی، استفاده از دستگاه‌های بخور برای حفظ رطوبت محیط و پرهیز از کشیدن سیگار در منزل به کاهش تحریک سیستم تنفسی کمک می‌کند.همچنین استفاده از گل‌ها و گیاهان آپارتمانی و دستگاه‌های تصفیه هوای دارای فیلتر HEPA می‌تواند در بهبود کیفیت هوای داخل خانه مؤثر باشد.
دکتر وفا اظهار کرد: ورزش در روزهای آلوده نه‌تنها سودی ندارد، بلکه به علت افزایش تعداد تنفس، خطر جذب بیشتر آلاینده‌ها را در پی دارد. بنابراین توصیه می‌شود فعالیت‌های ورزشی در فضای سرپوشیده انجام و مدت آن کاهش یابد.
وی خاطرنشان کرد: در شرایط آلودگی هوا، استفاده از ماسک‌های استاندارد نظیر N95 (NIOSH-42CFR84)، KN95 (GB2626-2006) و FFP2 (EN149-2001) ضروری است، زیرا این ماسک‌ها قادر به فیلتر کردن حدود ۹۵ درصد ذرات معلق زیر ۲.۵ میکرون هستند.افراد مشکوک به کووید-۱۹ باید از نوع بدون دریچه استفاده کنند و بیماران قلبی و زنان باردار نیز پیش از استفاده از این ماسک‌ها با پزشک خود مشورت نمایند.
مراقبت از سالمندان و بیماران در روزهای آلوده
مدیر سلامت محیط و کار گفت: آلودگی هوا می‌تواند موجب تشدید بیماری‌های قلبی و مغزی شود. در روزهای آلوده باید از احوال سالمندان و بیماران قلبی‌ـ‌ریوی اطراف خود باخبر باشیم، زیرا اقدامات سریع در مواقع خطر می‌تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند.وی افزود: بیماران مبتلا به آسم باید اسپری‌های تنفسی خود را همیشه همراه داشته باشند.
دکتر وفا با اشاره به اهمیت تغذیه مناسب در روزهای آلوده اظهار داشت:مصرف مواد غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان مانند میوه‌ها و سبزیجات تازه، مرکبات، انار، گوجه‌فرنگی، فلفل سبز، بروکلی، هویج، سیر، بادام و ماهی می‌تواند از سلول‌های بدن در برابر آسیب ناشی از آلاینده‌ها محافظت کند.
لزوم تغییر سبک زندگی برای کاهش آلودگی هوا
وی تصریح کرد: آلودگی هوا پدیده‌ای است که همه افراد جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد و کیفیت هوایی که تنفس می‌کنیم به سبک زندگی و انتخاب‌های روزمره ما بستگی دارد.
به گفته او، کاهش استفاده از خودروهای شخصی، پرهیز از سوزاندن زباله و برگ درختان، استفاده از حمل‌ونقل عمومی و خدمات الکترونیکی و مدیریت مصرف انرژی می‌تواند نقش مؤثری در بهبود کیفیت هوا داشته باشد.
دکتر وفا با اشاره به افزایش مصرف سوخت در فصل سرد سال گفت:مدیریت مصرف انرژی در منازل نه‌تنها موجب صرفه‌جویی اقتصادی می‌شود، بلکه از استفاده نیروگاه‌ها از سوخت‌های آلاینده‌ای مانند مازوت جلوگیری می‌کند.
وی توصیه کرد: استفاده از لامپ‌های کم‌مصرف، ترموستات‌های هوشمند، تنظیم دمای خانه بین ۲۱ تا ۲۴ درجه سانتی‌گراد، پوشیدن لباس مناسب و عایق‌کاری ساختمان از اقدامات مؤثر در این زمینه است.
مدیر سلامت محیط و کار خاطرنشان کرد: استفاده از خودروها و موتورسیکلت‌های دارای معاینه فنی استاندارد، خاموش کردن خودرو هنگام توقف طولانی و خودداری از روشن نگه‌داشتن موتور در فضاهای بسته از جمله اقدامات مهم برای کاهش آلاینده‌های شهری است.
وی تأکید کرد: مراجعه دوره‌ای به مراکز معاینه فنی و پرهیز از استفاده از وسایل نقلیه دودزا، به‌ویژه موتورسیکلت‌های دو زمانه، در بهبود هوای شهر مؤثر است.
در پایان، دکتر فرشید وفا ضمن تأکید بر نقش هر شهروند در کنترل آلودگی هوا اظهار داشت:آلودگی هوا سلامت همه ما را تهدید می‌کند و تنها با رعایت توصیه‌های بهداشتی و همکاری همگانی می‌توانیم به داشتن هوایی سالم و پاک دست یابیم.