آسم یک بیماری التهابی مزمن و غیرواگیر ریه است. مزمن به این معنا که این بیماری حتی زمانی که بیمار احساس ناخوشی در خود نمی بیند، وجود دارد.

به گزارش وب دا؛ بر اساس اعلام مدیریت پیشگیری و مبارزه با بیماری های معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد؛ در این بیماری به دنبال واکنش راه های هوایی به عوامل محرک و حساسیت زا (آلرژیک) مشکلاتی از قبیل متورم و ملتهب شدن پوشش داخلی راه های هوایی، زیاد شدن ترشحات (موکوس) راه های هوایی و منقبض شدن عضلات اطراف راه های هوایی رخ می دهد.

مجموعه این وقایع انسداد راه های هوایی را به دنبال دارد و در نتیجه هوای کمتری از آن ها عبور و با سخت تر شدن عمل تنفس، علائم آسم به صورت سرفه، خس خس سینه و تنگی نفس بروز می کند.

علت اصلی و دقیق بیماری آسم هنوز مشخص نشده است؛ اما نشان داده شده؛ که اگر افراد خانواده سابقه انواع بیماری های آلرژیک (اگزما، آلرژی بینی، آلرژی غذایی و آسم) را داشته باشند احتمال بروز آسم در سایر افراد خانواده بیشتر می شود.

همچنین تماس با برخی از مواد حساسیت زا و محرک ممکن است سبب افزایش احتمال ابتلا به آسم گردد. برخی افراد نیز به دلیل تماس های شغلی(کارگران نانوایی، چوب بری، رنگ سازی و غیره) ممکن است دچار آسم شوند. در این میان بیماری آسم در افرادی که هیچ سابقه آلرژی نیز ندارند امکان بروز دارد.

از مهمترین عوامل محیطی که سبب بروز یا بدتر شدن آسم می گردد می توان به گرده های گل و گیاه، عوامل حساسیت زای حیوانات (پر، مو و یا پوست) قارچ ها و کپک، هیره (مایت) موجود در گرد و غبار خانه ها، سوسک و انواع حشرات، دود سیگار و سایر مواد دخانی مانند (قلیان، پیپ و غیره) اشاره کرد.

 در ادامه می توان به آلودگی و تغییرات آب و هوایی به خصوص در هوای سرد و خشک، بوهای تندی نظیر عطر و ادکلن،  آلاینده های شیمیایی نظیر شوینده ها و حشره کش ها، تغییرات هیجانی شدید (گریه کردن، خنده شدید و استرس)، عفونت های ویروسی نظیر (سرماخوردگی، آنفولانزا و غیره) اشاره کرد.

همچنین ورزش و فعالیت فیزیکی، داروها مانند آسپرین و برخی از دیگر مسکن ها، مواد افزودنی در غذاها، آلرژی های غذایی به ویژه در کودکان، عدم تغذیه با شیر مادر، کمبود ویتامین D و چاقی از دیگر این عوامل است.

شایع ترین علائم آسم عبارتند از سرفه، خس خس سینه و تنگی نفس. سرفه بیماران آسمی معمولا در شب و ابتدای صبح بدتر می شود و مانع از خواب راحت می گردد.  این سرفه ممکن است به صورت تک تک و در اکثر موارد به صورت طولانی مدت ادامه داشته باشد.

خس خس عود کننده نیز از علائمی است که فرد باید در صورت مشاهده، امکان ابتلا به آسم را در نظرداشته باشد. وجود تنگی نفس نیز به عنوان یکی از علائم مشکوک به آسم نیازمند ارزیابی بیشتر است.

 نکته قابل توجه این که  بیماران آسمی همه علائم فوق را در کنار هم ندارند و شدت و میزان علائم نیز در حالت های مختلف بیماری و در حمله آسم متفاوت است.

 همچنین ممکن است در بعضی از افراد، بیماری آسم همزمان با سایر اختلالات آلرژیک نظیر آلرژی بینی (عطسه مکرر، خارش، گرفتگی و آبریزش بینی) و یا اگزما (ضایعات پوستی و خارش دار) دیده شود.

هنگامی که شدت علائم آسم از حد معمول بیشتر شود به آن حمله آسم گفته می شود. این نوع از حملات شدت های متفاوتی دارد و بعضی از آن ها می تواند آن قدر شدید باشد که سبب مرگ گردد.

علائم آسم شدید عبارتند از تنگی نفس شدید، تنفس سریع، عرق سرد، خس خس پیشرونده، استفاده از عضلات فرعی تنفس به صورت داخل، کشیده شدن پوست قفسه سینه و عضلات بین دنده ای، ناتوانی در بیان حتی یک جمله و افت سطح هوشیاری.

آسم یک بیماری مزمن بوده و تا کنون راه حلی برای ریشه کنی این بیماری پیدا نشده است؛ اما این بیماری را می توان به شکلی درمان و کنترل کرد که از بروز علائم و حملات پیشگیری شود.

در صورت کنترل این بیماری می توان از زندگی مطلوبی برخوردار بود. باید دانست علاوه بر درمان دارویی؛ پرهیز از عوامل محرکی که سبب بدتر شدن آسم می شود نیز بسیار مهم است.

به منظور مقابله با هیره (مایت) موجود در گرد و خاک خانه ها باید تشک و بالش ها در پوشش غیر قابل نفوذ مانند پلاستیک پیچیده شوند و کلیه ملحفه ها  هفته ای یکبار در آب داغ با دمای 60 درجه سانتی گراد شسته و در آفتاب خشک گردند.

در صورت امکان از قالی به عنوان کف پوش خانه استفاده نشود، وسایلی مانند اسباب بازی، مبلمان و غیره در داخل اتاق کودک نگهداری نشود و سطح رطوبت خانه را کاهش داد.

از نگهداری حیوانات خانگی در منزل جلوگیری و به هیچ وجه اجازه ورود این حیوانات به رختخواب داده نشود.

 از به کار بردن بالش و تشک حاوی پر، پشم و کرک نیز اجتناب شود. با توجه به این که سوسک ها نیز از عوامل حساسیت زا هستند باید مراقبت کرد تا از وجود این حشرات در محل زندگی جلوگیری و با روش های مناسب این حشرات از محل زندگی دور شوند.

علاوه بر این که نباید اجازه داد تا در داخل خانه و فضاهای سربسته سیگار کشیده شود؛ از قرار گرفتن در معرض دود سیگار فرد سیگاری و یا استفاده از سیگار پرهیز شود.

به هنگام آلودگی شدید هوا باید از خروج از منزل به خصوص انجام ورزش در فضای باز اجتناب کرد. به منظور پیشگیری از آلودگی هوای داخل منزل از سوخت های بیولوژیک نظیر چوب، فضولات و زباله استفاده نشود.

تغذیه انحصاری با شیر مادر به خصوص در شش ماه ابتدایی زندگی نوزاد، خطر بروز آلرژی و آسم را کاهش می دهد؛ لذا جهت پیشگیری از آسم بهتر است نوزادان خود را با شیر مادر تغذیه کرده و از استفاده از شیر خشک پرهیز شود.

برخی بیماران مبتلا به آسم نسبت به بوهای تند مانند بوی رنگ، اسپری، مو، عطر، ادکلن، سفید کننده ها، جوهر نمک و غیره واکنش نشان می دهند؛ که باید از این عوامل محرک اجتناب شود.

گرده های گیاهی موجود در فضا اغلب سبب آسم و آلرژی های فصلی می شوند. درختانی مانند نارون، کاج، سپیدار و علوفه های هرز در فصول مختلف نیز در این خصوص مشکل ساز هستند. در فصل های گرده افشانی با بستن درب  و پنجره ها می توان از نفوذ گرده ها به اتاق جلوگیری کرد.

رطوبت و گرما سبب رشد قارچ ها و کپک ها می شود و از آن جایی که کپک ها و قارچ ها از عوامل آلرژی زا در فضاهای بسته به شمار می روند؛ لذا باید محل های مرطوب مانند حمام و زیر زمین مکررا تمیز شود.

در درمان  آسم دو دسته اصلی دارویی وجود دارد. داروهای سریع الاثر؛ این داروها باشل کردن انقباض عضلات راه های هوایی، سبب گشاد شدن این راه ها و در نتیجه کاهش یا رفع علائم آسم می شود.

زمان شروع اثر این داروها چند دقیقه است و در هنگام بروز اولین علائم تشدید بیماری باید به کار روند. معروف ترین داروی این گروه سالبوتامول می باشد.

 داروهای کنترل کننده به عنوان دسته دوم درمان دارویی بیماران آسمی دارای خاصیت مشترکی هستند؛ که اثرات ضد التهابی آن ها به شمار می رود.

این دسته دارویی باید روزانه به صورت منظم و برای طولانی مدت استفاده شوند که سردسته این گروه از داروها، استروئیدها هستند.