کم خونی بیماری و علامت شایعی از ساير بيماري ها است که در بسیاری از افراد دیده  و باعث خستگی زود رس و ضعف و ... می‌گردد.

به گزارش وب دا؛ بیماری کم خونی باید شناسایی شود تا با پيشگيري و درمان به موقع، مانع از ابتلای افراد به عوارض و پيشرفت این بیماری شد. بر این اساس دکتر زهرا مذهب فوق تخصص هماتولوژی و آنکولوژی بالغین و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در گفتگو با وب دا، در خصوص کم خونی و علل ابتلا به آن اطلاعاتی را در اختیار مخاطبان خود قرار داده است.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اینکه کم خونی زمانی ایجاد می‌شود که میزان هموگلوبین خون کاهش پیدا ‌کند اظهار داشت: این کاهش در ظاهر بیمار خود را همراه با رنگ پریدگی و دیگر علائم از جمله خستگي، تنگي نفس و تپش قلب نشان می‌دهد و در نهايت با انجام آزمایشات متوجه کم خونی بیمار می‌شویم.

دکتر زهرا مذهب با تاکید بر اهمیت کم خونی در افراد مختلف، بیان داشت: هموگلوبین پروتئینی است؛ که در داخل گلوبول‌های قرمز خون وجود دارد كه با اکسیژن پيوند می‌شود و کار اصلی آن اکسیژن رسانی به اعضای مختلف بدن است.

دکتر مذهب ابراز داشت: مسلما اگر مقدار هموگولبین خون در گلوبول‌های قرمز و یا تعداد گلوبول‌های قرمز بدن کم باشد؛ اکسیژن رسانی کم و این شرایط موجب بروز علائم در بیمار می شود.

وی با بیان اینکه کم خونی بر اعضای داخلی بدن تاثیر گذار است بیان داشت: از جمله در سیستم اعصاب مرکزی ، قلب، ریه و پوست، که ممکن است بیمار از سردرد، خستگی زودرس، تپش قلب، درد قفسه سینه در سنین بالا پس از کمی راه رفتن، لنگش متناوب به دلیل خون رسانی نامناسب به اندام های تحتانی و ...گلایه داشته باشد.

فوق تخصص هماتولوژی و آنکولوژی بالغین دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان این که همه این مشکلات به علت کمبود هموگلوبین رخ می‌دهد، ابراز داشت: در حقیقت کمخونی دلایل مختلفی دارد که مهمترين آنها به دلیل مشکلات تغذیه‌ای و يا از دست دادن خون است.

دکتر مذهب بیماری‌های سیستمیک را از دیگر دلایل کم خونی‌ها دانست و افزود: می‌توان گفت به دنبال هر بیماری سیستمیکی کم خونی نیز ایجاد می‌شود و پس از آن می‌توان به بیماری‌های تاثیر گذار بر ایجاد بیماری مغز استخوان (سرطان، بیماری های عفونی و ...) که با درگیر کردن مغز استخوان و کم کار کردن آن، تولید گلبول قرمز را مختل و موجب کم خونی می‌شود اشاره کرد.

وی بیماری‌های ارثی را نیز در ایجاد کم خونی موثر دانست و اظهار داشت: این بیماری‌ها به صورت ژنتیکی از مادر به فرزند منتقل می‌شود؛ که بسیاری از آن‌ها تحت عنوان آنامی‌های همولتیک شناخته و موجب تخریب گلبول‌های قرمز به علت نقصی که در گلبول قرمز وجود دارد می‌شوند.

فوق تخصص هماتولوژی و آنکولوژی بالغین دانشگاه علوم پزشکی مشهد، خاطر نشان کرد: گاهی نیز این نقص در آنزیم‌های مسیر متابولیزم در داخل گلبول قرمز ایجاد می‌شود و منجر به تخریب گلبول می‌گردد، و گاهی نیز در زنجیره گلوبینی که ایجاد هموگلوبین می‌کند نقص وجود دارد و ایجاد انواع تالاسمی‌ها (آلفا و بتا) می‌کند.

دکتر مذهب تاکید کرد: بنابراين طیف وسیعی از علل آنمی وجود دارد؛ اما آن چه اکنون درعموم مردم بيشتر باعث نگراني شده  و قابل پیشگیری نيز هست کمبود آهن و یا آنمی فقر آهن در خانم‌ها و ساير گروههاي پر خطر است.

وی تصریح کرد: فقر آهن به خصوص در خانم‌ها در سنین باروری(آغاز عادت ماهانه تا یائسگی) دیده می‌شود و ممکن است کمبود آهن با و بدون کم خونی همراه باشد. ابتدا فقط كمبود ذخاير آهن بوجود آمده كه بتدريج بيمار علامت دار ودر نهايت دچار عوارض كم خوني مثل تغييرات مو ناخن و عوارض گوارشي ايجاد مي شود.

 دکتر مذهب بیان داشت: خوردن خاک، مهر، یخ و برنج خام از نشانه‌ها و عوارض فقر آهن خیلی شدید است؛ که این رفتارها در گذشته بیشتر دیده میشد؛ اما اکنون به جهت اصلاح وضع تغذیه و استفاده از مکمل‌ها کمتر دیده می‌شود.

 فوق تخصص هماتولوژی و آنکولوژی بالغین دانشگاه علوم پزشکی مشهد، بیان داشت: عادت ماهیانه ، زایمان‌ها (که در برخی موارد خون ریزی‌های غیر قابل انتظار در فرد ايجاد ميكند) و شکل تغذیه خانم ها موجب می‌شود که فقر آهن، بیشتر در زنان دیده شود.

دکتر مذهب بیان داشت: عدم آگاهي از استفاده مکمل‌ها در دوران باروري زنان از جمله مواردی است که فقر آهن را درآنها  تشدید می‌کند.

وی اهمیت دادن زنان به تغذیه خود را مهم دانست و گفت: زنان در گذشته بیشترین سهم از غذای خود را به به همسر و فرزندان داده و کمتر از غذای مقوی به دلیل عشق و مهر همسری و مادری استفاده می‌کردند.

فوق تخصص هماتولوژی و آنکولوژی بالغین دانشگاه علوم پزشکی مشهد، تاکید کرد: بر اساس توصیه های سازمان بهداشت جهانی خانم ها باید  حداقل هفته‌ای سه تا چهار قرص آهن در دوران باروری استفاده می‌شود.

دکتر مذهب بر پیشگیری در میان مادران باردار اشاره و ابراز داشت: مادر سالم فرزندی سالم به دنیا خواهد آورد؛ اما مادری که کم خون است عوارض بارداری و زايمان بيشتري خواهد داشت و ممکن است نوزاد و جنینی کم خون نيز داشته باشد.

وی افزود: اگر می خواهیم نسل سالمی داشته باشیم باید مادران سالمی داشته باشیم؛ اگر چه در حال حاضر آگاهی زیادی به دختران در مدارس و به خانم‌ها در خانه‌های بهداشت داده شده است؛ اما  همچنان تعداد افراد مبتلا به کم خونی زیاد دیده می‌شوند.

فوق تخصص هماتولوژی و آنکولوژی بالغین دانشگاه علوم پزشکی مشهد، تاکید داشت: کم خونی در موارد دیگر به علت سوء تغذیه‌ها برای افراد ایجاد بیماری می‌کند؛ افرادی که رژیم‌های غذایی خاص و يا بيماري خاص دارند( مثل افراد گياهخوار، افرادي كه مصرف الکل شدید دارند، افرادي كه بیماری های پوستی ریزی دهنده دارند و يا دیالیز می شوند) نیز در معرض کم خونی قرار دارند.

دکتر مذهب بیان داشت: به عنوان پیشگیری در افرادی که زیاد دیالیز می‌شوند و در معرض کمبود اسیدفولیک قرار دارند توصیه به دریافت اسیدفولیک می‌شود ؛ تا بیمار دچار به کم خونی نشوند.

وی یادآور شد: افرادی که رژیم‌های خاصی غذایی دارند، گیاه خوار هستند و از مواد غذایی حیوانی گوشت، مرغ، ماهی، لبنیات و تخم مرغ استفاده نمی‌کنند به کمبود ویتامین B12 مبتلا می‌شوند. این کمبود نیز فرد را به کمخونی مبتلا می‌کند که بسیار پر عارضه است.

فوق تخصص هماتولوژی و آنکولوژی بالغین دانشگاه علوم پزشکی مشهد، بیان داشت: برخی کم خونی‌ها مانند کم خونی‌های ارثی، مادرزادی، کم خونی به علت بیماری‌های سیستمیک (کلیوی، کبدی، روماتیسمی)، انواع سرطان‌ها و ... قابل پیشگیری نیستند؛ اما هنگامی که ایجاد می‌شوند در ابتدا تلاش در درمان بیماری زمینه‌ای خواهد بود كه باعث بهبود  کم خونی خواهد شد.

دکتر مذهب در پاسخ به این سئوال که تغذیه صحیح برای پیشگیری از کم خونی چیست؟ افزود: در سنین باروری علاوه بر مکمل‌ها داشتن رژیم غذایی مناسب دارای اهمیت بسیاری است. این رژیم برای خانم‌ها بیشتر استفاده از رژیم‌های غذایی حاوی گوشت است و گوشت هر اندازه قرمز تر باشد میزان آهن موجود در آن بیشتر است.

وی بیان داشت: جگر، گوشت گوساله، گوشت گوسفند، ماهی و مرغ به ترتیب بیشترین آهن را دارا هستند؛ اما مصرف جگر به دلیل آلودگی‌های احتمالی، مصرف آن در دوران بارداری توصیه نمی‌شود و بیشتر بر مصرف سایر گوشت‌ها تاکید است.

فوق تخصص هماتولوژی و آنکولوژی بالغین دانشگاه علوم پزشکی مشهد، افزود: اگر فرد به دلیل محدودیت نمی‌تواند گوشت قرمز مصرف كند بهتر است  از ماهی و يا مرغ استفاده نمايد..

دکتر مذهب به میزان آهن موجود در سبزیجات اشاره کرد و ابراز داشت: سبزیجات نیز آهن دارد؛ اما به خوبی جذب بدن نمی‌شود و تاثیر زیادی در درمان فقر آهن  ندارد.

وی به چند توصیه تغذیه‌ای اشاره کرد و ابراز داشت: بهتر است همراه با غذای گوشتی ماست میل نشود؛ زیرا کلسیمی که در ماست وجود دارد مانع از جذب آهن موجود در گوشت می‌شود. بلافاصله بعد از غذا نیز چای میل نشود و در صورت نوشیدن چای بهتر است رنگ چای کم باشد تا مانع از جذب آهن نشود.

فوق تخصص هماتولوژی و آنکولوژی بالغین دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ابراز داشت: اگر بیماری در لیست داروهای خود کلسیم و آهن را در کنار هم دارد این دو را با هم مصرف نکند و حداقل بیش از دو ساعت بین این دو فاصله بگذارد.

دکتر مذهب بیان داشت: استفاده از ویتامینC نیز جذب آهن را بالا می‌برد؛ که می توان این ویتامین را در مرکبات (پرتقال، لیمو، نارنگی و خربزه) پیدا کرد.

وی خاطر نشان کرد: بهتر است زنان برای استفاده از مکمل‌ها از مشورت پزشک خود بهره ببرند؛ زیرا برخی بیماران تالاسمیک ممکن است میزان آهن بالایی داشته باشند و بهتر است قرص آهن استفاده نکنند؛ تا از عوارض افزایش میزان آهن در امان باشند.

فوق تخصص همتالوژی و آنکولوژی بالغین دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص نحوه استفاده از گوشت‌ها، گفت: هر قدر جگر یا گوشت، خام تر مصرف شود میزان آهن بیشتری به به بدن می‌دهد و هر قدر زمان پخته شدن بيشتر باشد میزان آهن کمتر می‌شود. در هر صورت باید اندازه پخت با ذائقه فرد سازگاری داشته باشد.

دکتر مذهب تاکید کرد: برای اطفال توصیه‌های مکمل وجود دارد و تا دو سالگی قطره و مکمل آهن استفاده می‌شود و در ادامه رژیم غذایی مناسب می‌تواند مانع از داشتن کودکان با بیماری کم خونی شود.

وی افزود: فست فودها ترکیبات قابل قبولی برای جذب آهن ندارد و در عوض حاوی مواد چاق کننده هستند و می‌توانند سرطان زا باشند. باید تغذیه درست را به فرزندان خود آموخت و استفاده از غذاهای سرخ کردنی، سریع پز و عاري از مواد مغذی را محدود كرد.

فوق تخصص هماتولوژی و آنکولوژی بالغین دانشگاه علوم پزشکی مشهد، بیان داشت: کم خونی در مردان نیز دیده می‌شود؛ اما کم خونی زنان در سطح جامعه مشکل ساز است؛ در حالی که مردان بیشتر به شکل محدودتری به این بیماری دچار می‌شوند.

 دکتر مذهب متذکر شد: کم خونی از نوع فقر آهن در سنین بالا نیز دیده می‌شود؛ که علامت و نشانه مهم و زنگ خطری است که ما را به سمت شناسایی بیماری‌های مهم هدايت مي كند، به دیگر معنا ممکن است خانم یائسه و آقایی که در سنین بالا به کم خونی دچار می‌شوند ممکن است به بیماری مهم دیگری مانند سرطان روده یا زخم معده مبتلا شده باشد.

وی ابراز داشت: بروز کم خونی در  سنین بالا برای ما زنگ خطری است؛ و نباید ساده از کنارش گذشت و با بررسي  دستگاه گوارش فوقانی و تحتانی، دستگاه تناسلی و ادراری و هر قسمتی از بدن که خونریزی می‌کند از این خطر اطلاع پیدا کنیم.

فوق تخصص هماتولوژی و آنکولوژی بالغین دانشگاه علوم پزشکی مشهد به رفتار پسندیده اهدای خون اشاره کرد و بیان داشت: مردانی که به صورت مستمر در سال چهار نوبت خون اهدا می‌کنند گاها بعد از چند سال با فقر آهن به پزشک مراجعه می‌کنند؛ که توصیه ما به این عزیزان علاوه بر تاکید بر ادامه این رفتار خدا پسندانه استفاده از مکمل‌ آهن در سال دوم اهدای خون همراه با خوردن سه هفته قرص آهن قبل از اهدا و در صورت فراموشی بعد از اهدای خون از بروز كم خوني پيشگيري كرد.

فوق تخصص همتالوژی و آنکولوژی بالغین دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پایان اظهار داشت: شایعاتی مبنی بر استفاده از آهن تولید شده در صنعت برای رفع کمبود آهن وجود دارد؛ که اصلا توصیه نمی‌شود و این تبلیغات مفيدي برای سلامتی نیست؛ بلکه می‌تواند برای بدن سمی و با آزاد کردن رادیکال‌ها در ابتلا به دیگر بیماری‌ها سهیم باشد.

نوشتن دیدگاه