گزارش وبدا از بخش سوختگی و بانک پوست بیمارستان امام رضا (ع)
همه‌ی افراد با سنین مختلف از همه‌ی گروه‌های اجتماعی، دچار حادثه و سوختگی می‌شوند اما مراجعات بخش سوختگی بیمارستان امام رضا (ع)که مرکز خدمات تخصصی سوختگی در خراسان رضوی و در بین چندین استان مجاور می‌باشد نشان می‌دهد افرادی از طبقات متوسط و پایین اجتماعی هستند که بیشترین آمار قربانیان این حوادث را تشکیل می‌دهند و بیشترین خدمات را از بخش دولتی نیز همین گروه‌ها به خود اختصاص می‌دهند.
آن طور که جانشین ریاست دپارتمان سوختگی دانشگاه علوم پزشکی مشهد می‌گوید این بخش، تنها مرکز پذیرش بیماران سوختگی حاد و مزمن از سراسر استان و چندین استان شرق کشور است.
دکتر امید یازرلو می‌گوید: در هیچ نقطه‌ای از استان خراسان رضوی یا استان‌های مجاور و حتی در نیمه‌ی شرقی کشور، چنین مرکزی با این سطح از خدمات تخصصی و فوق تخصصی برای بیماران سوختگی، چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی، وجود ندارد.
وی ادامه می‌دهد: ما علاوه بر ارائه‌ی خدمت به بیماران سوختگی از شهرستان‌های استان، مرکز ارجاعی چندین استان مجاور نیز هستیم و این سطح از مراجعات، نشانگر تلاش و همت همکاران ما در این بخش می‌باشد که به بیماران این استان‌ها خدمات تخصصی و فوق تخصصی درمان سوختگی ارائه می‌دهند.
جانشین رئیس گروه جراحی پلاستیک و ترمیمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد اضافه می‌کند: 42 تخت بستری و 12 تخت آی‌سی‌یو در بخش سوختگی، تقریبا همیشه با حداکثر ظرفیت مشغول خدمت رسانی هستند و همکاران ما در بخش‌های مختلف اعم از کادر پزشکی، پرستاری، گروه‌های پیراپزشکی، بخش‌های خدماتی و سایر قسمت‌ها به صورت شبانه‌روزی در خدمت بیمارانی هستند که دچار سوختگی شده و از طریق مراکز درمانی شهرستان‌ها، خودروهای اورژانس سطح استان، مراکز درمانی سایر استان‌ها و نیز از نقاط مختلف شهرستان زیارتی و بزرگ مشهد به این بخش اعزام می‌شوند.
خدمات شبانه‌روزی تخصصی به بیماران
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد تأکید می‌کند: نیروهای تخصصی و بخصوص تیم جراحی بخش سوختگی که دارای مدارک تخصصی و فوق تخصصی در جراحی ترمیمی، سوختگی و پلاستیک می‌باشند و وضعیت بخش سوختگی به گونه‌ای است که این گروه‌ها در تمام شبانه‌روز به صورت مستقر یا آنکال در خدمت بیماران هستند.
وی خدمات این بخش را به دو سطح خدمات حاد (نجات‌بخشی) و مزمن (توانبخشی) تقسیم می‌کند و می‌گوید: در مرحله‌ی حاد، گروه‌های تخصصی اقدامات درمانی لازم برای نجات جان بیمار سوخته را انجام می‌دهند و بیمار طی چند ساعت یا چند روز که بستگی به نوع و میزان سوختگی دارد از بیمارستان مرخص می‌شود. اما مرحله‌ی بعدی خدمات، شامل سوختگی‌های مزمن است که خدمات تخصصی متنوع‌تر و پیچیده‌تری را طلب می‌کند. در این مرحله، بیمار ممکن است خودش یا با دستور پزشک بار دیگر به بیمارستان مراجعه کند تا خدمات توانبخشی و ترمیمی لازم برایش انجام شود و او بتواند به زندگی عادی بازگردد و عملکرد اجتماعی‌اش را از سر بگیرد.
دکتر یازرلو می‌گوید: یک بخش مهم خدمات سوختگی، در این مرحله است زیرا بیماری که سطوحی از سوختگی را دارد در بخش‌هایی از بدنش دچار آسیب‌های پوستی یا بافتی می‌شود که شکل ظاهری اندام و سر و صورتش را بشدت تحت تأثیر قرار می‌دهد به گونه‌ای که او حتی در میان اطرافیان و خانواده‌اش دچار مشکل می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: تیم تخصصی و فوق تخصصی جراحی ترمیمی، در این بخش، وارد عمل می‌شوند و در قسمت‌های آسیب‌دیده اعمال جراحی و درمان‌هایی را انجام می‌دهند که مشکلات ظاهری بیمار بخصوص در نواحی سر، دست‌ها و صورت مرتفع شده و او بتواند به زندگی عادی اجتماعی‌اش بازگردد.
وی اضافه می‌کند: با توجه به وجود بانک پوست در مجاورت بخش سوختگی که در دو سال اخیر در دانشگاه ایجاد شده، در بیشتر بیمارانی که سوختگی‌های شدیدتر دارند، عمل پیوند پوست بسرعت انجام می‌گیرد تا زمانی که مرحله‌ی حاد سوختگی سپری شده و بیمار آماده‌ی عملیات توانبخشی و بازتوانی اعضای سوخته و آسیب‌دیده گردد.
وی خاطر نشان می‌کند: با توجه به پیشرفت‌های علمی و تکنیکی، خوشبختانه اکنون مرگ و میر افرادی که دچار سوختگی می‌شوند کاهش یافته ولی بیمارانی که در مرحله‌ی مزمن سوختگی هستند رو به افزایش است و به همین جهت نیاز به اقدامات و برنامه‌هایی در این قسمت داریم.
اولین بانک پوست کشور در دانشگاه علوم پزشکی مشهد
مسئول بانک پوست دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز در خصوص خدمات پیوند پوست که برای بیماران دچار سوختگی انجام می‌گیرد می‌گوید: پیش از اینکه بانک پوست در دانشگاه علوم پزشکی مشهد تأسیس شود، هیچ دانشگاه دیگری این مجموعه را راه‌اندازی نکرده بود و لذا ما اولین بانک پوست کشور را در سال 95 تأسیس کردیم.
دکتر محمد وجدانی اضافه می‌کند: تا پیش از تأسیس این بانک، بیمارانی که نیاز به پیوند پوست داشتند یا باید پوست مورد نیاز را از تهران تهیه می‌کردند که هزینه‌های بالایی داشت و یا با اقدامات درمانی، بهبود نسبی می‌یافتند و بعضا به خاطر نبود امکانات و پوست مورد نیاز، به وضعیت خطرناکی دچار می‌شدند و حتی ممکن بود فوت کنند.
وی ادامه می‌دهد: ما در دپارتمان سوختگی، از ابتدا این نیاز را حس می‌کردیم و پیگیری‌های زیادی در دانشگاه علوم پزشکی مشهد و وزارت بهداشت انجام دادیم و احساس کردیم که این کار بدون وجود خیرین، امکان‌پذیر نیست. لذا از یکی از خیرین عزیزمان که از کشورهای همسایه بودند، کمک گرفتیم و در طبقه‌ی پایین بخش سوختگی بیمارستان امام رضا (ع)، بانک پوست را در سال 95 در فضای 60 متر مربع و با اعتباری نزدیک به 500 میلیون تومان راه‌اندازی کردیم که یک موفقیت بسیار بزرگ برای دانشگاه و برای بیمارستان امام رضا (ع) به حساب می‌آید.
دکتر وجدانی توضیح می‌دهد: این موفقیت از آن جهت مهم است که از آن روز تا امروز حدود 5 میلیارد تومان خدمات تهیه و پیوند پوست به صورت رایگان برای بیماران دچار سوختگی انجام شده که این امر یک افتخار برای مجموعه‌ی دانشگاه و برای مردم عزیزمان به حساب می‌آید. مردمی که گاها به خاطر وضعیت اقتصادی‌شان قادر به پرداخت هزینه‌های عادی بیمارستانی نیز نیستند چه برسد به آنکه بخواهند از یک منبع خارجی، پوست تهیه کنند.
خدمات بانک پوست به صورت رایگان به مردم ارائه می‌شود
مسئول بانک پوست بیمارستان امام رضا (ع) یادآور می‌شود: در حال حاضر قیمت هر سانتیمتر مربع پوست در سطح جهانی حدود یک دلار است و اگر قیمت دلار را در حال حاضر و در شرایط تحریم در نظر بگیریم و اینکه ارتباط با بانک‌های پوست اروپا و خدمات حمل و نقل فوری هم هزینه‌های زیادی دارد، تأمین یک قطعه پوست مورد نیاز بیماران به طور متوسط در شرایط فعلی، بین 5 تا 10 میلیون تومان برای بیمار هزینه دارد در حالی که به لطف و میمنت توجه حضرت امام هشتم(ع) و همکاری و همراهی مردم بافرهنگ و عزیزمان، این نیاز از طریق اهدای پوست بیماران مرگ مغزی تأمین می‌شود و کارهای برداشتن پوست، انتقال به مرکز، نگهداری و فرآوری در بانک پوست و کارگذاشتن آن در بدن بیمار توسط یک گروه کاری و تخصصی بزرگ در دانشگاه انجام می‌گیرد.
دکتر وجدانی می‌گوید: مجموعه‌ی گروه فراهم‌آوری اعضای پیوندی در بیمارستان منتصریه به سرپرستی آقای دکتر خالقی، تمام بیماران مشرف به مرگ مغزی در سراسر استان را رصد می‌کنند و به محض اینکه یک گزارش مرگ مغزی در استان دریافت می‌شود همکاران تخصصی در گروه‌های مختلف از جمله کبد، کلیه، قلب، ریه، چشم و دیگر اعضای قابل اهدا و نیز همکاران بنده از جمله آقای بهزادیان که کارشناس بانک پوست است به مرکز درمانی مورد نظر اعزام و همزمان با برداشتن دیگر اعضای اهدایی، پوستی که با رضایت اعضای خانواده‌ی بیمار مرگ مغزی اهدا شده، به سرعت و با ابزارهای علمی مجهز برداشته شده و در بهترین شرایط و کمترین زمان ممکن، به بانک پوست منتقل می‌گردد.
وی با تأکید بر اینکه مرحله‌ی اصلی خدمات درمانی در بخش سوختگی، مرحله‌ی توانبخشی در سوختگی‌های مزمن می‌باشد می‌گوید: بخش اعظم بیماران دچار سوختگی از قشر ضعیف و محروم جامعه هستند بنا بر این به خاطر بالا بودن هزینه‌های درمان، باید بیمه‌ها این قسمت از خدمات را مورد پوشش و حمایت قرار دهند.
بیمه‌ها به خدمات توانبخشی سوختگی به چشم زیبایی نگاه می‌کنند
دکتر یازرلو نیز در این زمینه می‌گوید: متأسفانه بیمه‌ها بعضا این خدمات را به چشم زیبایی نگاه می‌کنند و از این جهت، هزینه‌های جراحی ترمیمی را نمی‌پذیرند در حالی که این خدمات برای بیماری که دچار سوختگی شدید شده و آسیب‌هایی در اعضا و جوارح ظاهری بدن دارد یک خدمت توانبخشی و بازتوانی است که او بتواند به زندگی عادی در خانواده برگردد و با بهبود آسیب‌های ظاهری بدنش، در میان سایر افراد زندگی عادی‌اش را ادامه دهد.
وی تصریح می‌کند: البته ما معتقد به افزایش برنامه‌های پیشگیری هستیم که هزینه‌های مادی بخش درمان کاهش پیدا کند و هزینه‌های معنوی جامعه نیز کمتر شود.
وی با بیان اینکه خوشبختانه خیرین با احساس مسؤولیت اجتماعی، هزینه‌ی درمان‌های توانبخشی و جراحی‌های ترمیمی برخی بیماران را پرداخت می‌کنند می‌گوید: اما این امر پاسخگوی نیازهای موجود نمی‌باشد. از یک طرف باید طرح‌ها و برنامه‌های پیشگیری از سوختگی‌ها و آگاهی‌بخشی در این زمینه، تعمیق و گسترش یابد تا کمتر شاهد حوادث ناگوار و سوختگی‌های شدید و مزمن باشیم و از سویی نیز، بیمه‌ها در این قسمت ورود کرده و هزینه‌ی درمان سوختگی‌های مزمن شامل جراحی‌ها و درمان‌های تخصصی را پوشش بدهند تا این بندگان خدا مجبور نباشند برای بازتوانی ظاهرشان که دچار آسیب شده، ده‌ها میلیون‌تومان هزینه متحمل شوند و یا به خاطر نداشتن پول، از ترمیم آسیب‌ها و اقدامات توانبخشی محروم شده و با همان چهره و ظاهر آسیب‌دیده، با وضعیت روحی بسیار نامناسب به زندگی ادامه دهند.
ارائه خدمات تخصصی با تعرفه‌های دولتی
این فوق تخصص جراحی پلاستیک و ترمیمی و استادیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد می‌گوید: تمام خدمات و اقدامات درمانی در این بخش صد در صد با تعرفه‌های دولتی انجام می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: از نظر اقدامات علمی و تخصصی نیز معتقدیم با پیشرفته‌ترین سطوح درمانی در دنیا برابری می‌کنیم و برای انجام هر نوع عمل و جراحی که بیمار نیاز داشته باشد در صورت تأمین امکانات و تجهیزات لازم، هیچ کمبود پزشکی و تخصصی نداریم.
دکتر یازرلو تأکید می‌کند: بیماران سوختگی، مظلوم‌ترین بیماران هستند چون علاوه بر اینکه شدیدترین دردها را تحمل می‌کنند عموما از نظر مالی، اقتصادی و اجتماعی دچار ضعف هستند و وظیفه‌ی ما و دولت است که تا می‌توانیم از این اقشار حمایت کنیم.
وی ادامه می‌دهد: بنده اولین نیروی فوق تخصص جراحی پلاستیک، ترمیمی و سوختگی هستم که به صورت کامل از قبیل آنکالی، درمانگاهی و سرپایی، اورژانس و نیز ترمیمی و سوختگی‌های مزمن در خدمت بیماران می‌باشم و البته باید از استادان بزرگ خود که پایه‌گذار این بخش بوده و پس از آن در مدیریت و ارائه‌ی مشاوره به جراحان دیگر کوشا بوده‌اند نیز به نیکی یاد شود.
دکتر یازرلو در مورد سطح خدمات تخصصی تأکید می‌کند: در سال‌های گذشته، میزان مرگ و میر در بخش سوختگی در افرادی که دچار سوختگی 50 درصدی می‌شدند یکی از هر دو نفر بود که خوشبختانه با پیشرفت تجیهزات و تأمین کادر تخصصی، اینک این نسبت به 70 تا 75 درصد رسیده و امیدواریم با همکاری دانشگاه و خیرین و ترویج فرهنگ پیشگیری بتوانیم این میزان را به سطح 90 درصد که در کشورهای پیشرفته هست برسانیم.
باید برای حوادث بزرگ سوختگی آماده باشیم
مسئول بانک پوست دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز به جنبه‌ی دیگری از مشکل اشاره دارد.
دکتر وجدانی می‌گوید: دپارتمان سوختگی دانشگاه از جهت هماهنگی و مدیریت واحدی که در این قسمت نیاز هست اهمیت شایان توجهی دارد. به هر حال مشهد شهر زیارتی و مهاجرتی است و بیشترین جمعیت حاشیه‌نشین را دارد. همچنین استان ما به خاطر همجواری با کشورهای شرقی، آبستن حوادث و مسائل غیر مترقبه است. اگر احیانا یک حادثه‌ی بزرگ انفجاری یا انتحاری داشته باشیم و یا یک حریق بزرگ مثل آنچه در پلاسکو رخ داد اینجا اتفاق بیفتد، شرایط خیلی خاصی حکم‌فرما می‌شود که با توجه به بافت مرکزی شهر در نزدیکی بیمارستان امام رضا (ع) و ترافیک سنگین منطقه، عملا منطقه قفل خواهد شد و نیاز هست که علاوه بر اینجا یک مرکز خدمات رسانی فوری سوختگی در اطراف شهر در دسترس باشد .
وی که مدیریت بیمارستان طالقانی در بزرگراه قوچان را نیز بر عهده دارد می‌گوید: ما در بیمارستان طالقانی از چند سال پیش پیگیر این موضوع بودیم و خوشبختانه با نگاه مثبت مسئولین دانشگاه، توانستیم با کمک خیرین و امداد دانشگاه، یک سوله‌ی بحران در جنب بیمارستان ایجاد کنیم که اگر اتفاق خاصی در مشهد افتاد بتوانیم پاسخگوی مراجعین حادثه‌دیده باشیم.
وی همچین تأکید می‌کند: از طرفی باید به فکر کادرسازی در دپارتمان باشیم که در صورت نیاز، نیروی انسانی در قسمت‌های مختلف دپارتمان اعم از جراحی عمومی، جراحی پلاستیک و ترمیمی و تیم پیوند را داشته باشیم و همچنین در توسعه‌ی بانک پوست و امکانات و تجهیزات علمی این بخش، سرمایه‌گذاری بیشتری بکنیم.
کمک یک میلیاردی خیرین به سوله‌ی بیمارستان صحرایی
وی با بیان اینکه خیرین یک میلیارد تومان به ساخت سوله‌ی بحران کمک کرده‌اند گفت: این سوله 700 متر مربع فضا دارد و می‌تواند به عنوان یک بیمارستان صحرایی اورژانس، عملیات امداد و نجات را مدیریت کند.
وی در ادامه می‌گوید: به نظر ما چنین سوله‌ای،در مرکز امام رضا (ع) نیز باید راه‌اندازی شود و امکانات و تجهیزات خاص و مورد نیاز در آن تأمین گردد که برای روبرویی با شرایط غیر منتظره، آمادگی لازم را داشته باشیم.
وی خاطر نشان می‌کند: دولت و نظام، اهمیت خاصی به حوادث سوختگی و بیماران این بخش می‌دهند و دپارتمان سوختگی می‌تواند نمایانگر این همت و درایت باشد. لذا این بخش نباید مانند سایر دپارتمان‌ها مورد نظر قرار گیرد بلکه یک بخش حیاتی و یک تشکیلات با اهمیت برای دانشگاه تلقی می‌شود که باید توجه بیشتری به آن بشود.
کارشناس بانک پوست دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز در زمینه‌ی خدمات این بانک به بیماران می‌گوید: ما در بانک پوست به صورت 24 ساعته در خدمت بیماران هستیم.
بهزادیان با اشاره به فراوری پوست و مراحل فنی این کار اضافه می‌کند: پروتکل‌های فرآوری پوست با تجریبات خودمان بدست آمده و هیچ نهادی در این زمینه کمکی به ما نکرده است.
وی ادامه می‌دهد: اگر امکانات و تجهیزات لازم در اختیار بانک قرار گیرد ما توانایی فرآوری کامل را داریم و در حال رایزنی برای فرآوری تاندون، عصب و عضله هم هستیم که بتوانیم بافت‌های کامل‌تر و کارآمدتری برای بیماران آماده کنیم.
بهبود سوختگی‌های شدید به همت 150 خانواده‌ی فداکار
وی همچنین خاطر نشان می‌کند: در طول دو سال گذشته حدود 150 مرگ مغزی داشته‌ایم که خانواده آنان اجازه‌ی اهدای پوست داده‌اند و توانسته‌ایم در این مدت، خدمات بسیار ارزشمندی در زمینه‌ی تهیه، فرآوری و تأمین پوست مورد نیاز بیماران سوخته به هموطنان‌مان ارائه کنیم.
بهزادیان می‌گوید: امیدواریم فرهنگ‌سازی در مورد اهدای پوست توسط رسانه‌ها و نهادهای اطلاع‌رسانی ادامه یابد و بتوانیم بانک پوست را وارد مرحله‌ی ذخیره‌سازی کنیم که نیاز بیماران بیشتری را مرتفع سازیم.
وی می‌گوید: ما از افرادی که خانواده‌شان رضایت کامل داده‌اند می‌توانیم 18 قطعه 33 در 8 سانتیمتری پوست برداریم که بلافاصله پس از مرگ مغزی انجام می‌شود و تحت شرایط خاصی به بانک منتقل می‌گردد. در اینجا پوست‌ها فرآوری و آماده‌ی کارگذاری در بدن بیماران می‌شود. این اقدامات یعنی نگهداری و فرآوری همه در محیط کلین‌روم بانک پوست انجام می‌شود و در حال حاضر، امکان نگهداری دست کم 10 متر مربع پوست به مدت 7 سال را در این بانک مهیا کرده‌ایم.
وی با اشاره به اهمیت پوست در نجات جان کودکان خاطر نشان می‌کند: کودکان معصومی که دچار سوختگی شدید می‌شوند و سطح زیادی از پوست‌شان دچار آسیب می‌گردد با پیوند پوست به زندگی برمی‌گردند و پس از پیوند، پوست اصلی آنها بسرعت می‌تواند ترمیم شود اما اگر این پیوند انجام نشود امکان نجات آنها کم است.
وی تصریح می‌کند: خوشبختانه با اقدامات بسیار ارزشمندی که در بانک انجام شده، هیچ‌گونه آلودگی در پوست‌های پیوندی نداشته‌ایم و همه‌ی بیمارانی که از این پوست استفاده کرده‌اند در صحت و سلامت کامل هستند.
وی تأکید می‌کند: برنامه‌ریزی شده که بتوانیم با ترویج فرهنگ اهدای عضو، تمام پوست مورد نیاز را از بدن اجساد برداشت کنیم که البته نیاز به رضایت خانواده دارد.
وی همچنین یادآور می‌شود: با کمک دکتر وجدانی برنامه داریم بانک اعضا را در این مجموعه راه‌اندازی کنیم که همه‌ی نیازهای بیماران را برآورده نماییم و قرار است مدیران دانشگاه نیز در این زمینه مساعدت ویژه داشته باشند.
