رئیس اداره نظارت بر فرآورده‌های طبیعی، سنتی، مکمل و شیرخشک معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار کرد: مصرف خودسرانه گیاهان دارویی ممکن است که در روند درمان بیماری‌های مختلف از جمله بیماری‌های ویروسی آنفلوآنزا و کرونا مشکلات متعدد و پیامدهای جبران ناپذیری را ایجاد کند.
دکتر سیدعلیرضا رضایی‌خراسانی در گفتگو با وب دا، اظهار کرد: میان داروی گیاهی و گیاه داروئی تفاوت وجود دارد. گیاه دارویی شامل قسمت‌های مختلف گیاه مانند ریشه، ساقه، برگ و غیره بوده که فرآوری نشده و باید بعد از تمیز، خشک و بسته‌بندی شدن به صورت مفرده مورد استفاده قرار بگیرد ولی داروی گیاهی با فرآوری گیاهان دارویی توسط متخصصان داروساز و با دُز مشخص در مراکز ساخت دارویی تولید شده که دارای خواص مشخص برای مقاصد درمانی خاصی بوده که صرفاً توسط پزشک تجویز شده و در داروخانه‌ها عرضه می‌شود.
وی تصریح کرد: ما چند باور اشتباه داریم که در میان مردم رواج یافته و آن اینکه اگر گیاه دارویی سودی ندارد، ضرر هم ندارد و یا اینکه داروی گیاهی مانند داروی شیمیایی عوارض ندارد و یا عوارض داروی گیاهی کمتر از داروی شیمیایی است، موضوعی که در هر 3 مورد به غلط رواج پیدا کرده است.
رئیس اداره نظارت بر فرآورده‌های طبیعی، سنتی، مکمل و شیرخشک دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: حتی دمنوش‌های گیاهی هم اگر بصورت نامناسب مصرف شود می‌تواند موجب ایجاد عوارض در فرد مصرف کننده شود.
دکتر رضایی‌خراسانی با بیان اینکه هر گیاه دارویی دارای خواص متفاوتی بوده که باید به جا، به‌موقع و صرفاً با تجویز پزشک متخصص مرتبط با آن بیماری تجویز شود. خاطرنشان کرد: اگر همان گیاه، مصرف خودسرانه و یا با نظر افراد غیرمتخصص باشد، نه تنها اثربخش نیست، بلکه ممکن است که عوارض هم داشته باشد. زیرا مصرف خودسرانه نه تنها موجب بهبود بیماری نمی‌شود، بلکه ممکن است تداخلات دارویی ایجاد شده و سلامت فرد را به خطر بیندازد.
وی با ذکر این نکته که بیماران قلبی، کلیوی و ریوی اگر دچار آنفلوآنزا شدند باید توسط پزشک متخصص ویزیت شوند و تحت هیچ شرایطی نباید مصرف خودسرانه داروهای شیمیایی و گیاهی داشته باشند، خاطرنشان کرد: توصیه ما این است که دارو طبق تجویز پزشک و تا زمان معین شده استفاده شود و تحت هیچ شرایطی قطع، کم و زیاد نشود، اگر بیمار خوب شد نباید دارو تا زمان پایان آن قطع کند و یا اینکه اگر بدتر شد نباید آن را تغییر دهد و یا دُزش را خودسرانه افزایش دهد.
دکتر رضایی‌خراسانی با اشاره به اینکه نحوه و میزان مصرف هر دارویی متفاوت بوده و این موضوع در هر فرد بسته به جنس، سن، مزاج، سبک زندگی و بیماری زمینه‌ای متفاوت است، بیان کرد: مقدار و طول مدت استفاده هر نوع داروی گیاهی در هر فرد متفاوت بوده و در همه افراد یکسان نیست، متأسفانه یک عادت غلط در عموم مردم توصیه‌های دارویی بوده، در حالی که هر فرد ساختار بدنی منحصر به فردی دارد و باید کاملاً تحت نظر پزشک متخصص باشد و هرگز به این معنا نیست چون آن دارو در یک فرد مؤثر بوده در فرد دیگری هم اثربخش خواهد بود.
وی اضافه کرد: یکی دیگر از موارد لزوم مراجعه به فرد متخصص، این است که باید از نحوه مصرف دارو مطلع باشیم، به طور مثال اسفرزه با آب سرد ملین و کاهنده کلسترول بوده و همان گیاه با آب گرم موجب انسداد عروق می‌شود. ضمن اینکه زمان درست مصرف دارو هم اهمیت بالایی دارد به طور مثال سنبل‌الطیب باید قبل از غذا، خار مریم باید همراه با غذا و آویشن باید بعد از غذا مصرف شود و اگر خارج از زمان اعلام شده مورد استفاده قرار بگیرد، ممکن است اثر متفاوتی ایجاد کند.
رئیس اداره نظارت بر فرآورده‌های طبیعی، سنتی، مکمل و شیرخشک با ذکر این نکته که در حال حاضر یکی از نگرانی‌های اساسی در حوزه سلامت مخصوصاً در مورد داروهای گیاهی، تبلیغات گسترده غیرواقع و نادرست فضای مجازی و ماهوارهها می باشد. همچنین تأکید کرد: همه ما در خصوص مصرف گیاهان دارویی در قالب داروی گیاهی باید بدانیم که صرفاً این محصولات باید تولید کارخانجات معتبر باشد که طبق ضوابط علمی و بین‌المللی تولید شده و توسط مراکز مشخص، توزیع و عرضه می شود.
دکتر رضایی‌خراسانی با بیان اینکه گیاهان دارویی و مخلوط شده دست ساز و ترکیبی که فاقد شرایط بهداشتی و تاریخ تولید و انقضا هستند مورد تأیید نیست، چیزی که متأسفانه امروزه توسط افراد ناآگاه و غیرمتخصص و عموما توسط عطاری‌ها به مردم داده می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: در فضای مجازی تبلیغات گسترده ای در زمینه های متعدد از جمله بسته‌های مختلف داروهای گیاهی صورت می‌گیرد که از جمله آن مکمل ورزشی و تغذیه ای، درمان چاقی و لاغری، دیابت، فشار خون و غیره بوده که اغلب مورد تأیید نیست، چرا که موارد غیرمجاز، تقلبی، قاچاق و غیراستاندارد به وضوح به چشم می‌خورد که علاوه بر سودجویی کلان اقتصادی، نه تنها برای مصرف کننده مفید نیست، بلکه ضررهای جبران ناپذیری را ایجاد می‌کند.
وی تصریح کرد: توصیه می‌شود که گرفتار اینگونه تبلیغات پر زرق و برق نشده و با مراجعه به پزشک متخصص و گرفتن مشاوره صحیح از محصولات دارای اصالت که در مراکز فروش مجاز عرضه می‌شود، استفاده کنند.
رئیس اداره نظارت بر فرآورده‌های طبیعی، سنتی، مکمل و شیرخشک گفت: نکته اساسی و مهم این است که ما نمی‌توانیم با مصرف خودسرانه داروهای گیاهی خود درمانی داشته باشیم و قطعاً باید با دستور پزشک متخصص طب سنتی باشد. داروی گیاهی همانند داروی شیمیایی می‌تواند با عوارضی که ایجاد می‌کند و تداخلاتی که دارد به جسم آسیب برساند و تأکید می‌شود که تحت هیچ شرایطی برای درمان بیماری و تجویز دارو به افراد ناآگاه و مراکز غیرتخصصی مانند عطاری‌ها مراجعه نکنند، زیرا این مراکز حق تجویز و درمان ندارند و صرفاٌ باید گیاهان دارویی مفرده را به فروش برسانند.
دکتر رضایی‌خراسانی با اشاره به اینکه اگر گیاه دارویی درست مصرف نشود و تجویز آن هم توسط افراد متخصص نباشد، می‌تواند مقاومت بدن را نسبت به سایر شیوه‌های درمانی بالا ببرد که در چنین مواقعی بدن فرد بیمار نسبت به هیچ نوع شیوه درمانی واکنش نشان نخواهد داد و این امر می‌تواند در روند درمان بیماری‌هایی از قبیل بیماری‌های ویروسی آنفلوآنزا و کرونا مشکلات متعدد و پیامدهای جبران ناپذیری را ایجاد کند.