متخصص روان‌پزشکی و فوق تخصص اختلالات خواب دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار کرد: میزان طبیعی خواب برای افراد بالغ بین ۸ تا ۱۱ ساعت در شبانه‌روز است؛ بنابراین، در صورتی که فردی بیش از ۱۱ ساعت در شبانه‌روز بخوابد، باید از نظر اختلالات خواب، بیماری‌های جسمی یا عوارض دارویی بررسی شود.
دکتر سید کاوه حجت در گفتگو با وب دا با بیان اینکه خواب تنها فرصتی برای استراحت بدن نیست، بلکه یکی از ارکان اصلی سلامت جسم و روان محسوب می‌شود، گفت: خواب با عملکرد مغز، کارکرد قلب و وضعیت روانی افراد ارتباط مستقیم دارد و بسیاری از مردم دچار اختلالات خواب هستند بدون آنکه از وجود آن آگاه باشند.
وی افزود: اختلالات خواب در سه گروه اصلی بی‌خوابی، پرخوابی و بدخوابی طبقه‌بندی می‌شوند. در بی‌خوابی، فرد دچار دشواری در به‌خواب رفتن، بیداری‌های مکرر در طول شب یا بیداری زودهنگام می‌شود. در پرخوابی، فرد با خواب بیش از اندازه یا خواب‌آلودگی روزانه مواجه است، و در بدخوابی، مشکلاتی مانند کابوس، صحبت یا راه‌رفتن در خواب، پرخاشگری شبانه و فلج خواب (بختک) دیده می‌شود.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اینکه آپنه خواب یا وقفه تنفسی حین خواب از شایع‌ترین و جدی‌ترین اختلالات خواب است، گفت: این عارضه در حدود ۱۵ درصد جمعیت جهان مشاهده می‌شود و زمانی رخ می‌دهد که جریان هوا به‌دلیل تنگی راه‌های هوایی فوقانی قطع شود. در این شرایط، اکسیژن خون کاهش می‌یابد و فرد دچار بیداری‌های مکرر شبانه می‌شود.
وی توضیح داد: زمانی که میزان اکسیژن خون بیش از چهار درصد افت می‌کند، بدن واکنش نشان می‌دهد و فرد از خواب می‌پرد. تکرار این بیداری‌ها موجب می‌شود خواب به مراحل عمیق و ترمیم‌کننده نرسد و در نتیجه، فرد صبح دچار خستگی، بی‌حوصلگی و کاهش تمرکز شود.
دکتر حجت با اشاره به پیامدهای پزشکی این اختلال افزود: در افرادی که دچار فشار خون مقاوم به درمان هستند، بررسی از نظر آپنه خواب ضروری است؛ زیرا قطع تنفس مکرر سبب ترشح هورمون‌های اضطرابی مانند آدرنالین شده و احتمال بروز فشار خون بالا، آریتمی قلبی و سکته مغزی را افزایش می‌دهد.
وی اضافه کرد: چاقی از عوامل مهم در بروز آپنه خواب است. در مردان با دور گردن بیش از ۴۳ سانتی‌متر و در زنان بیش از ۴۰ سانتی‌متر، احتمال بروز این اختلال بیشتر است.
این متخصص اظهار کرد: از نشانه‌های شاخص آپنه خواب می‌توان به خستگی مزمن روزانه، سردردهای صبحگاهی، کاهش تمرکز، خر و پف شدید شبانه، بیداری‌های پیاپی و خشکی دهان پس از بیداری اشاره کرد.
وی افزود: برای غربالگری این بیماری، آزمونی ساده شامل شش پرسش درباره فشار خون، وزن، خر و پف، قطع تنفس در خواب، قطر گردن و احساس خستگی روزانه وجود دارد؛ پاسخ مثبت به سه مورد یا بیشتر، نیاز به انجام تست خواب (پلی‌سومنوگرافی) را نشان می‌دهد.
دکتر حجت با اشاره به نقش فناوری در اختلالات خواب گفت: استفاده از تلفن همراه و تلویزیون پیش از خواب موجب کاهش ترشح هورمون ملاتونین می‌شود. نور سفید صفحه‌نمایش تا دو ساعت پس از خاموش شدن دستگاه‌ها، ترشح طبیعی ملاتونین را مختل می‌کند. بنابراین توصیه می‌شود دو ساعت پیش از خواب از این وسایل استفاده نشود.
وی افزود: چراغ‌های مهتابی، نور مستقیم تلویزیون یا تلفن همراه در اتاق تاریک نیز از عوامل آلودگی نوری هستند که کیفیت خواب را کاهش می‌دهند.
متخصص روان‌پزشکی و اختلالات خواب ادامه داد: افراد مبتلا به اضطراب هنگام خواب با افکار مزاحم درگیر می‌شوند و ذهن آن‌ها به‌جای آرامش، فعال‌تر می‌شود. در این حالت، تخت‌خواب به محیطی برای نگرانی و مرور مسائل روز تبدیل می‌شود و فرآیند خواب به تأخیر می‌افتد.
وی توصیه کرد: برای کاهش این حالت، بهتر است دو ساعت پیش از خواب دستگاه‌های الکترونیکی خاموش شوند و فرد از مدیتیشن، تنفس آرام یا مطالعه‌ی متون آرامش‌بخش استفاده کند.
دکتر حجت با بیان اینکه درمان اختلالات خواب باید مرحله‌ای و علت‌محور باشد، گفت: درمان شامل شناسایی علت اصلی مانند اضطراب، افسردگی، آپنه یا عوارض دارویی، اصلاح عادات خواب، درمان‌های غیردارویی و در صورت لزوم، مصرف کوتاه‌مدت دارو تحت نظر پزشک است.
وی تأکید کرد: درمان اختلالات خواب تنها با دارو حاصل نمی‌شود؛ بلکه باید الگوی زندگی، سطح اضطراب و بهداشت خواب اصلاح شود. بسیاری از بیماران با رعایت اصول بهداشت خواب، بدون نیاز به دارو، به خواب طبیعی بازمی‌گردند.