کودکان را بايد از زبان خودشان بشنويم
دکتر پيمان هاشميان، فوق‌تخصص روانپزشکي کودک و نوجوان با اشاره به روزجهاني کودک 16مهرماه در گفت‌و‌گو با خبرنگار وبدا به تحليل دنياي کودکانه پرداخت و تصريح کرد: شناخت دنياي کودکان از مجموعه اطلاعاتي شروع مي‌شود که بايد از زبان خودشان بشنويم؛ کودکان هر زمان حرف مي‌زنند در حال بيان احساساتشان هستند، براي نمونه با استعاره‌ها و روش‌هاي مختلف، احساس غم و اندوه را به پدر و مادر انتقال مي‌دهند تا بفهمانند که از فلان چيز خوششان نمي‌آيد و اين موضوعات به افسردگي کودک بازمي‌گردد نه احساس دوست نداشتن!
در سير تکامل کودک، رفتار، هيجان و افکار اهميت زيادي دارد
وي با بيان اين که «استعاره‌هاي مختلفي که کودکان براي بيان احساسشان ممکن است معنا و مفهوم ديگري مدنظر داشته باشند اما بزرگترها چيز ديگري دريافت کنند!»، خاطرنشان کرد: در سير تکامل کودک سه مقوله رفتار، هيجان، ديدگاه‌ها و افکار اهميت زيادي دارد؛ برخي مواقع مشاهده رفتارهاي مختلف در کودکان مانند شکلک، ادا و اصول درآوردن و ...والدين را نگران مي‌کند، غافل از اين که اضطراب‌هاي دروني و برخي احساسات که کودک قادر به بيان آنها نيست، منجر به شکلک درآوردن شده است.
ماجراي استعاره‌هاي کودکانه
دکتر هاشميان افزود: کودکان بدليل برخي ترس‌ها، استرس‌ها و نگراني‌هايي که در درون دارند اما قادر به بيان آنها نيستند، ناگزير به درآوردن اين شکلک‌ها مي‌شوند که در واقع نوعي مکانيزم دفاعي کودک است!
اين فوق‌تخصص روانپزشکي کودک همچنين به نمونه‌هاي ديگري از استعاره‌هاي کودکانه اشاره کرد و وبدا گفت: برخي مواقع کودک در مدرسه نسبت به ساير همکلاسي‌هايش از درس‌ها عقب است و دوست ندارد خودش را به زحمت بيندازد و تلاش بيشتري کند، از اين رو ترجيح مي‌دهد ضعف خودش را در زيرسؤال بردن کلاس درس و يا نحوه تدريس و يا برخورد معلم پنهان کند و عنوان مي‌کند که فلان معلم يا مدرسه را دوست ندارم تا از اين طريق مانع رو شدن احساس ناکامي‌‌اش شود.
وي با اشاره به اين که «ترس‌ها و ناکامي‌هاي کودکان است که چون قادر به بيان احساسشان نيستند، در رفتارشان نمود مي‌يابد»، عنوان کرد: برخي کودکان با ناخن جويدن، آرامشي پيدا مي‌کنند که اضطراب دروني‌شان را کمتر مي‌کند اما متأسفانه والدين بدون علت‌يابي اين عادت، مدام کودک را تقبيح مي‌کنند و نماد اين اقدام کودک را درک نمي‌کنند، در حالي که بايد اذعان کرد بسياري از مشکلات رفتاري کودک برگرفته از استعاره‌ها و نمادهاي دروني و هيجاني اوست و چون تفکر نقادانه ندارد و نمي‌تواند احساساتش را بيان و حل مشکل کند، بصورت رفتاري نيازها و خواسته‌هايش را بروز مي‌دهد.
با درون کودکانتان ارتباط برقرار کنيد
دکتر هاشميان خطاب به والدين تصريح کرد که از سطحي‌نگري خودداري کنند و هر چه سريعتر با درون کودکانشان ارتباطي نرم برقرار کرده و بدنبال درمان علت‌ها باشند.
والدين در دنياي کودک بايد کودک باشند
استاديار دانشگاه علوم‌پزشکي مشهد همچنين توصيه کرد: والدين در دنياي کودک بايد کودک باشند و نبايد از ديد والد به کودک نگاه کنند و درک کنند که کودک دلش مي‌خواهد والدينش هم مانند او باشند! اين درحاليست که متأسفانه در بيشتر موارد، والدين رابطه بالغ و والد با کودکان دارند که کودک اين حالت را نه تنها دوست ندارد بلکه دوست دارد در زمان‌هايي والدين هم کودک شوند، مانند آنها صحبت کنند، با آنها بازي کنند و شکست بخورند و اين شکست‌هاي فرضي والدين در بازي‌هاي کودکانه، اعتماد به نفس کودک را بالا مي‌برد و به اين ترتيب تعامل و ارتباط ما با دنياي کودک افزايش مي‌يابد.
از بالا نگاه کردن به هيچ‌وجه خوشايند کودک نيست!
دکتر هاشميان با بيان اين که «کودکان، ناخودآگاه‌هاي خود را در قصه‌هايي که تعريف و نقش‌هايي که بازي مي‌کنند، بروز مي‌دهند»، اظهار کرد: کودکان به لحاظ مراحل رشدي که طي مي‌کنند در زمانهاي مختلف تمرکزهايشان جاي خاصي است؛ براي نمونه در سنيني، کنترل دفعي او توجه زيادي مي‌برد، زمان‌هايي لجبازي‌ها و تلاش کودک براي به کرسي نشاندن حرف خودش انرژي زيادي مي‌طلبد و درک کودک در چنين شرايطي بسيار حايزاهميت است و بايد دقت داشت که از بالا نگاه کردن به هيچ‌وجه خوشايند کودک نيست!
آسيب‌ها در انتظار کودکان والديني که دنياي کودکانه را نشناخته‌اند!
وي اذعان کرد: اگر والدين آنطور که بايد دنياي کودکانه را نشناسند و روش صحيح تربيت فرزند را در پيش نگيرند، آسيب‌هاي جدي از نظر رفتاري، کودکان را تهديد مي‌کند تا آنجاکه آنها را به سمت لجبازي، پيش فعالي، دروغگويي و حتي بزهکاري سوق داده‌اند و چون هيجانات کودک شکل پيدا نمي‌کند، پرخاشگر، اضطرابي، استرسي و به افرادي بدانديش تبديل مي‌شوند که هميشه دنبال راحتي کار مي‌گردند و تلاشي براي يافتن راه‌حل‌هاي مختلف نمي‌کنند، هيچ نوآوري و خلاقيتي ندارند، چون ارزشي برايشان ندارد.
به گفته دکتر هاشميان، بر اين اساس رفتار، هيجان و افکار کودک در خانه، مدرسه و جامعه بايد شکل پيدا کند و اگر هر يک از آنها بدآموزي‌هايي داشته باشند و با دنياي کودک هماهنگ نباشند، بايد واکنش‌هاي بد و منفي کودک را انتظار داشت!
توصيه‌هايي براي والدين
اين فوق‌تخصص روانپزشکي کودک به والدين توصيه کرد که توانايي‌هاي کودک را اندازه‌گيري کنند و بدانند در آموزش‌ها دچار مشکل هستيم، برخي مواقع مهارت‌هاي اجتماعي را خوب اجرا نمي‌کنيم و اگر هم اجرا کنيم، توجهي به سن کودک نداريم!
وي گفت: والدين بايد نسبت مراحل رشد کودک از ديدگاه‌هاي مختلف آگاهي داشته باشند؛ نيازها و ضعف‌هاي کودک را بشناسند، روي هيجانات کودک کار کنند و گاه لازم است براي تقويت روحيه کودک، اعتماد به نفس، رشد هيجاني کودک و ... مجموعه اصول فرزندپروري خانواده تغيير يابد.
نگرش کودک‌مدار داشته باشيم نه آموزش مدار
دکتر هاشميان با تأکيد بر اين که «نگرش کودک‌مدار داشته باشيم نه آموزش مدار»، خاطرنشان کرد: ببينيم کودک به چه سمتي مي‌رود، در همان مسير کمکش کنيم، نه اين که ما براي مسير خاصي را انتخاب و مجبور به پذيرش کنيم!بجاي مقابله با او درکش کنيم و انعطاف‌پذير باشيم و بدانيم که شناخت هر کودک يک دنيا مطلب و ظرافت دارد و اگر شناختمان نسبت به کودک اشتباه باشد، حتي ممکن است تربيتمان، او را به بيراهه بکشاند.
