معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ضمن تاکید بر نقش مکمل های تغذیه ای در ارتقاء عملکرد عمومی بدن گفت: مکمل های تغذیه ای تکمیل کننده برنامه غذایی نامناسب هستند و به هیچ عنوان نباید مصرف آنها جایگزین یک رژیم غذایی متعادل و متنوع شود.

دکتر روحبخش در گفتگو با وبدا، مکمل های تغذیه ای را فرآورده هایی خوراکی و متشکل از یک یا ترکیبی از مواد خام و یا فرآوری شده برشمرد و گفت: انواع ویتامین ها، املاح، کربوهیدراتها، اسیدهای چرب، اسیدهای آمینه و مشتقات آنها، آنزیم ها، فیبرها، آنتی اکسیدان ها، عصاره و یا بافت های طبیعی می توانند نمونه هایی از این مکمل های غذایی باشند که به اشکال متداول خوراکی دارویی مانند: قرص، کپسول، پودر، گرانول، کپسول نرم، آمپول خوراکی، محلول های خوراکی و یا سایر اشکال خوراکی مانند ورقه های خوراکی، شکلات بار و پاستیل عرضه می شوند.

وی تاکید کرد: مکمل های تغذیه ای باید دارای فرمولاسیون مشخص، ثابت و قابل اندازه گیری باشند و نباید هیچ ادعایی درخصوص تشخیص، پیشگیری، درمان، نوتوانی بیماری ها داشته باشند.

دسته بندی مکمل های تغذیه ای در سه گروه بیمارستانی، تندرستی و ورزشی

دکتر روحبخش همچنین، با اشاره به اینکه فرآورده های مذکور می تواند به منظور ارتقای عملکرد ورزشکاران مورد استفاده قرار گیرد افزود: این مکمل ها با توجه به گروه هدف مصرف کننده به 3 دسته تقسیم می شوند که عبارتند از؛ مکمل های بیمارستانی، تندرستی و ورزشی.

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در توضیح این سه دسته مکمل گفت: مکمل های حاوی درشت مغذی ها و ریز مغذی های ضروری مورد نیاز بیماران است که به بهبود وضعیت تغذیه ای بیماران و تسریع روند درمان کمک می کنند و مکمل های تندرستی شامل انواع ویتامین ها، املاح معدنی، ترکیبات موثر که به بهبود سلامت و عملکرد عمومی بدن کمک می کنند و معمولا علاوه بر برخی از بیماران، گروه های سالمندان، کودکان، زنان باردار و افرادی که برنامه غذایی مناسب ندارند به آن نیاز خواهند داشت.

وی اضافه کرد: مکمل های ورزشی شامل گروهی از درشت مغذی و ریز مغذی هایی مانند پروتئین ها، کربوهیدرات ها، کراتین، اسیدهای آمینه است که ضمن تامین انرژی مورد نیاز بدن ورزشکار، شرایط را برای فعالیت بهتر و تامین نیازهای تغذیه وی فراهم می کند.

مکمل های تغذیه ای غیرمجاز؛ تهدید کننده سلامت مصرف کنندگان

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص مصرف مکمل های تغذیه ای غیر مجاز هم هشدا داد و گفت: فرآورده های غیر مجاز یا از طریق قاچاق وارد کشور می‌شوند و یا در کارگاه‌های زیرزمینی و بدون مجوزهای قانونی تولید می‌شوند و متأسفانه این محصولات به راحتی در بازار و حتی در فضای مجازی به فروش می‌رسند که می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری برای سلامتی افراد داشته باشد.

وی اضافه کرد: برخی از این مکمل‌ها، به‌ویژه آن‌هایی که در باشگاه‌های ورزشی و یا از طریق فضای مجازی فروخته می‌شوند، حاوی مواد مضر و خطرناکی هستند که می‌تواند سلامت افراد جامعه و ورزشکاران را به خطر اندازد.

 دکتر روحبخش خاطرنشان کرد؛ بسیاری از افراد به دلیل ناآگاهی از ترکیبات و عوارض مکمل‌های غیرمجاز، به مصرف آنها روی می‌آورند و این مسئله علاوه بر ایجاد مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ و دل‌درد، ممکن است به آسیب‌های جدی‌تری نظیر اختلالات استخوانی، کبدی و کلیوی منجر شود.

داروخانه ها؛ مطمئن ترین محل تهیه مکمل غذایی

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، با تاکید بر اینکه تنها محل تهیه مکمل غذایی داروخانه است و مصرف هرگونه مکمل باید با مشورت پزشک یا کارشناس و متخصص تغذیه و تحت نظارت داروساز مسئول فنی داروخانه انجام شود افزود: عموم افراد و بویژه ورزشکاران قبل از مصرف مکمل به مجاز بودن یا نبودن آن توجه کنند، چون برخی مکمل‌های غیرمجاز، ممکن است حاوی هورمون یا داروهای شیمیایی باشد و می‌توانند با عوارضی مانند فشار خون بالا، اختلالات عصبی روانی، نازایی، آسیب‌های استخوانی و کبدی همراه باشند.

دکتر روحبخش در ادامه، با بیان اینکه شرکتهای تولید کننده، شرکتهای پخش و داروخانه ها که زنجیره رسمی تامین دارو و مکمل هستند توسط کارشناسان اداره داروهای طبیعی و سنتی و مکمل معاونت غذا و دارو تحت نظارت می باشند افزود: تعدادی از باشگاه ها، فروشندگان گیاهان دارویی با وجود تلاش‌های نهادهای نظارتی برای مقابله با توزیع مکمل‌های غیرمجاز، همچنان به‌صورت غیرقانونی اقدام به تهیه و عرضه این محصولات می‌کنند، لذا از مردم عزیز خواسته می شود، فرآورده های سلامت محور را از مکانهای مجاز تهیه کنند، تا با انتخاب آگاهانه از سلامت خود و جامعه محافظت کرده و از بروز عوارض جدی پیشگیری کنند.

وی اضافه کرد: عموم مصرف کنندگان این فراورده ها، قبل از مصرف مکمل های غذایی، حتما مجوز آن را از طریق راههای مذکور بررسی و در صورت اطمینان آن را استفاده نمایند. همچنین در صورت مشاهده هر گونه تخلف، مراتب را با شماره ۱۹۰ در میان بگذارند.

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص موارد لازم الدرج بر روی برچسب مکمل های غذایی ( به زبان فارسی ) هم گفت: درج جمله "این محصول برای تشخیص، پیشگیری و یا درمان بیماری نمی باشد" ، درج عبارت" مکمل رژیمی غذایی" ، درج نام فرآورده، ترکیب اجزای اصلی و مواد جانبی ، مقدار ماده موثره در هر وعده مصرف، مقدار مصرف، طریقه مصرف توصیه شده، تعداد و شکل فرآورده ، الصاق برچسب اصالت زرد رنگ سازمان غذا و دارو، موارد مصرف ، نام وآدرس و شماره تماس شرکت وارد کننده ، موارد منع مصرف و هشدارها ، شرایط نگهداری، تاریخ تولید و انقضاء ، سری ساخت ، برچسب اصالت زرد رنگ اصالت کالا ( با ابعاد و ساختار تعیین شده و ثابت و شامل شناسه های تجاری، رهگیری و کنترل اصالت، شماره سری ساخت، تاریخ انقضا که با روش های زیر قابلیت استعلام اصالت آن وجود دارد)، بایستی روی مکمل های تغذیه ای درج و روش های استعلام اصالت مکمل از طریق روش های ذیل امکانپذیر باشد: تماس با شماره تلفن: 0216185 ، ارسال پیامک عدد 16 رقمی زیر لایه پوشاننده به شماره 20008822 ، سایت www.ttac.ir، نرم افزار کاربردی تیتک یا TTAC .

توصیه ها و هشدارهای مرتبط با مصرف مکمل های تغذیه ای

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد توصیه کرد: افراد در صورت ابتلاء به هر گونه بیماری و مصرف دارو، قبل از استفاده از مکمل غذایی با داروساز، پزشک یا کارشناس تغذیه مشورت نمایید، چون برخی از اجزای مکمل های غذایی نظیر ویتامین K، ویتامین E، کورکومین، گلوکزآمین، عصاره گل مغربی و .....خاصیت رقیق کنندگی خون دارند و نباید همزمان با داروهای رقیق کننده خون استفاده شود و یا دو هفته قبل از هر گونه عمل جراحی مصرف این مکمل ها بایستی قطع شود.

وی با تاکید بر اینکه تنها مکان مجاز عرضه مکمل داروخانه است و مکمل ها باید از نشان های تجاری معتبر خریداری گردد افزود: معمولا فرآورده های مجاز دارای طعم، رنگ و بوی عادی هستند، اندازه ذرات یکنواخت دارند، زمان حل شدن آنها سریع می باشد و برچسب اصالت زردرنگ و کیفیت بسته بندی بالا دارند.

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پایان یادآور شد؛ محصولات سلامت محور غیر مجاز محرز در وب سایت سازمان غذا و دارو به آدرس fda.gov.ir/fake درج گردیده است.