محققان فناور و مستقر در پارک علم و فناوری سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد موفق به طراحی و تولید کلاه سرد ویژه بیماران مبتلا به سرطان شدند.
مدیر شرکت دانش بنیان سرما بهبود سپنتا از شرکت های مستقر در پارک علم و فناوری سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد در گفتگو با وب دا اظهار کرد: یکی از راه هایی که می توان اثر داروهای شیمی درمانی بر روی فولیکول‌های موی سر را کاهش داد، سردکردن پوست سر است. در سال‌های گذشته سرد کردن پوست سر با بسته های یخ انجام می‌شد که مشکلات مخصوص به خودش را نیز به همراه داشت. دما به‌طور دقیق ثابت نمی شد و بسته های یخ هم باید مدام تعویض می شدند. چندسالی می‌شود که دستگاه‌هایی با عنوان کلاه سرد کننده ساخته شده است که هم دقیق تر از کیسه های یخی عمل می‌کند و هم تاثیر بهتری بر کاهش ریزش موی بیماران داشته است.
مهدی عباچی زاده، ادامه داد: کلاه سرد کننده با کاهش دمای پوست سر و سرد کردن آن، باعث انقباض عروق خونی و کاهش حرکت جریان خون به این منطقه می‌شود. زیرا داروهای شیمی درمانی از طریق جریان خون حرکت می‌کنند و زمانی که جریان خون در پوست سر کاهش پیدا کند، تخریب فولیکول‌های ریشه مو نیز به نسبت کاهش می یابد.
وی با بیان اینکه کارکرد این دستگاه به این صورت است که مایع داخل دستگاه پس از سرد شدن و پمپاژ، از طریق لوله‌های عایق شده به داخل کلاه مخصوص سیلیکونی هدایت می‌شود. این کلاه مانند یک کلاه معمولی روی سر قرار می‌گیرد و در ادامه کنترل کننده الکترونیکی دستگاه، دمای پوست سر را برای مدت مشخصی که توسط متخصص تعیین می‌شود در دمای ۳ تا ۵ درجه سانتی گراد ثابت نگه می‌دارد.
عباچی زاده با بیان اینکه به دلیل تحریم‌ها و قیمت بالای کلاه سردکننده سر در ایران ، شرکت دانش بنیان سپنتا از سال ٩۴ طراحی و ساخت نمونه اولیه این دستگاه را آغاز کرده است، ابراز کرد: پشتوانه علمی این دستگاه، طرح پژوهشی بوده است که از سال ٩۵ در دانشگاه علوم پزشکی مشهد و مرکز درمانی امام رضا (ع) اجرا شده است.
وی افزود: به واسطه این پژوهش این دستگاه تاییدبه کمیته اخلاق این دانشگاه را هم کسب کرده است. نتایج علمی این طرح نیز در دو کنگره بین المللی در سال‌های ٢٠١٩ و ٢٠٢١ ارائه و چاپ شده است.
مدیر عامل شرکت دانش بنیان سرما بهبود سپنتا با بیان اینکه این شرکت از سال ۹۸ در قالب شرکت دانش محور با نام صنایع پزشکی سرما بهبود سپنتا به عضویت مرکز رشد فناوری سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد فعالیت کرده است و همزمان مراحل طراحی، ساخت نمونه، کارآزمایی بالینی و اخذ مجوز‌ها را نیز پیش بردیم، عنوان کرد: پس از طی مراحل متعدد آزمایش‌های بالینی و آزمونهای استاندارد لازم، موفق به دریافت پروانه ساخت از وزارت بهداشت شدیم. هم اکنون این دستگاه ایرانی به عنوان اولین و تنها دستگاه تایید شده در کشور، در چندین بیمارستان تخصصی درمان سرطان در خراسان رضوی به کار گرفته شده است. این دستگاه بزودی در سایر مراکز کشور هم معرفی خواهد شد و در اختیار سایر هموطنان قرار خواهد گرفت.
وی گفت: دستگاه کلاه سرد همزمان برای دونفر قابل استفاده است. این دستگاه شامل یک یونیت سردکننده، مجموعه کلاه و متعلقات و لوازم جانبی است، مجموعه کلاه‌های سیلیکونی در سه سایز مختلف و با روکش پارچه‌ای و سنسور‌های دمای پوستی قسمت‌هایی هستند که با پوست بیمار در ارتباط هستند و بسته به بزرگی و کوچکی سر بیمار از کلاه مناسب استفاده می‌شود.
عباچی زاده با بیان اینکه در دستورالعمل‌های درمانی استاندارد با دستگاه کلاه سرد، بسته به حجم مو و دمای محیط، ۳۰ تا ۴۵ دقیقه قبل از شروع تزریق داروی شیمی درمانی بیمار در زیر کلاه سرد قرار می‌گیرد و دمای سر به ۳ تا ۵ درجه سانتیگراد می‌رسد، گفت: این دما از طریق سنسور‌هایی که با پوست سر بیمار در ارتباط هستند به طور مداوم چک می‌شود؛ دانش فنی و طراحی این دستگاه (یونیت اصلی، کلاه و اتصالات و متعلقات جانبی) تماماً بومی است. اما برخی از قطعات دستگاه کلاه سرد وارداتی است. البته تقریباً همه آن اقلام وارداتی نیز از تامین کنندگان داخلی خریداری می‌شود که این امر خود می‌تواند در چرخه اقتصادی تجهیزات پزشکی حائز اهمیت باشد.
این دانشمند جوان بیان کرد: نمونه‌های خارجی دستگاه کلاه سرد از حدود30 تا ۴۰ هزار دلار قیمت دارد. اما دستگاه کلاه سرد شرکت سرما بهبود با تکیه بر دانش فنی و تجربیات بومی کلیه مراحل طراحی و ساخت را در ایران پشت سر گذاشته و با هزینه بسیار کمتر (کمتراز ۴۰% نمونه خارجی) می‌تواند به خوبی با نمونه خارجی رقابت کند.
وی بیان کرد: هزینه استفاده از کلاه سرد در هر جلسه شیمی درمانی در خارج از کشور مبلغی بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ دلار است. این هزینه در ایران بسیار کمتر محاسبه می‌شود. که این خود راهکار حمایتی مناسب برای افزایش اعتماد به نفس و کاهش فشار روانی بر بیماران تحت شیمی درمانی و خانواده‌های آن‌ها می‌باشد.
