دانش

محققان دانشگاه علوم پزشکی مشهد موفق به تولید حسگری آزمایشگاهی شده اندکه می‌توان با استفاده از آن مقادیر جزئی یک نوع داروی آنتی‌بیوتیک را در خون  و فراورده های دامی شناسایی کرد. از این حسگر می‌توان در پزشکی و دامپزشکی به‌منظور اندازه‌گیری کمی یک نوع داروی آنتی‌بیوتیک در سرم خون و فراورد های دامی مانند شیر استفاده کرد.

استاد دانشگاه عوم پزشکی مشهد در گفتگو با وب دا اظهار کرد: آنتی‌بیوتیک فراورده یا ماده ای است که از یک میکروارگانیسم گرفته می‌شود و میکروارگانیسم‌های دیگر را از بین می‌برد یا از رشد آن‌ها جلوگیری می‌کند. داروی کانامایسین یک آنتی‌بیوتیک پرکاربرد است که به‌منظور درمان برخی عفونت‌ها در انسان و حیوان استفاده می‌شود. دوزهای بالای این دارو می‌تواند سبب عوارض جانبی شدیدی مانند مسمومیت‌های شنوایی و کلیوی گردد؛ بنابراین تعیین مقادیر این دارو در خون به‌منظور جلوگیری از بروز عوارض جانبی ضروری به نظر می‌رسد. تاکنون روش‌های متعددی جهت شناسایی و اندازه‌گیری داروی مذکور معرفی ‌شده است.

دکتر سید محمد تقدیسی حیدریان با تأکید بر معایب روش‌های مرسوم تشخیص و تعیین غلظت داروی کاتامایسین، هدف از اجرای این طرح را بدین‌صورت عنوان کرد: "به‌طورکلی روش‌های مرسوم مورد استفاده در تشخیص داروی کانامایسین وقت‌گیر و گران هستند. به‌علاوه به نیروی متخصص برای کار با تجهیزات نیاز است. ازاین‌رو در این پژوهش به تولید یک حسگر فلورسانس دقیق و سریع جهت تعیین مقادیر جزئی داروی مذکور در خون و شیر پرداخته ‌شده است."

به گفته‌ی این محقق، حسگر طراحی شده در این پژوهش که کارایی آن به‌وسیله‌ی فرایند Rolling circle replication (RCR) بهینه شده است می‌تواند حضور داروی کانامایسین را با انتخاب‌گری بالایی شناسایی کند. همچنین حساسیت تشخیص این حسگر نسبت به روش‌های تشخیصی مشابه بالاتر است.

هنگامی‌که به یک مولکول از طریق نور انرژی داده شود، مولکول برانگیخته شده و تمایل دارد مجدداً به حالت پایدار بازگردد. این مولکول هنگام بازگشت به حالت پایدار از خود نور منتشر می‌کند. این پدیده به فلورسانس معروف است. در پژوهش حاضر، یک حسگر فلورسانس بر مبنای آپتامر، فرایند RCA  و سایبرگرین طراحی شده است که غلظت‌های بسیار اندک داروی کانامایسین را در سرم خون و شیر شناسایی می‌کند.

دکتر تقدیسی در خصوص مراحل انجام طرح و روند ارزیابی این حسگر گفت: "ابتدا حسگر مورد نظر به‌صورت تئوری طراحی شد. در ادامه فرایند RCA و مواد مورد استفاده در آن بهینه شد. سپس رشته مکمل آپتامر (Padlock probe) متصل به بیدهای مغناطیسی تهیه شده و در نهایت ارزیابی‌های مربوط به حد تشخیص و انتخاب‌گری صورت گرفت."

حسگر تولید شده در این طرح قادر است داروی کانامایسین موجود در سرم خون و شیر را با حد تشخیص 1.93 نانومولار و با انتخاب‌گری بالایی شناسایی کند.

این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر سید محمد تقدیسی حیدریان ، دکتر خلیل آبنوس، دکتر مونا علی بلندی و دکتر محمد رمضانی – اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد- و دکتر زهرا سیروسی و دکتر زهرا خوش بین – دانشجویان این دانشگاه- است. نتایج این کار در مجله‌یTalanta (2024;266:125014) به چاپ رسیده است.

محققان گروه جراحی ارتوپدی دانشگاه علوم پزشکی مشهد موفق به طراحی و ساخت پلاک استخوانی تغییر زاویه و پلاک استخوانی کوتاه کننده و بلند کننده و ثبت اختراع آن شدند.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و مخترع این دو دستگاه در گفتگو با وب دا اظهار کرد: در عمل های جراحی ارتوپدی به خصوص در سالمندان، نیاز به ابزار کمک کننده ای است که بعد از عمل بتوان شرایط دوران نقاهت را برای بیماران تسهیل کرد.

دکتر امید شاهپری در تشریح ساخت پلاک استخوانی کوتاه کننده و بلند کننده خاطر نشان کرد: در مواردی که نیاز به کوتاه کردن استخوان باشد یک قطعه استخوان به طول مناسب برداشته می شود و دو انتها مجدد روبروی هم قرارداده شده و با پلاک ثابت می شود تا طول مناسب بدست بیاید همچنین جهت افزایش طول استخوان پس از استئوتومی یک قطعه گرافت استخوانی با اندازه مناسب در بین محل استئوتومی گذاشته می شود و با پلاک ثابت می شود.

وی تصریح کرد: پلاک استخوانی تغییر زاویه نیز در بیمارانی که دچار آرتروز شده اند و یا به هر علتی عضو از مسیر اصلی منحرف شده است ، کاربرد درمانی دارد.

وی با بیان اینکه بیماریهای گروه ارتوپدی در تمام مقاطع سنی مشهود است، ابراز کرد: اما سالمندان از آن دسته افرادی هستند که در اعمال جراحی باید تلاش شود بهبودی بهتری نصیب بیمار شود.

سرپرست معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار کرد: تا کنون بیش از 10 هزار نفر از گروه های هدف زیر پوشش برنامه پایش سلامت کارکنان این دانشگاه قرار گرفتند.

دکتر محسن تفقدی در حاشیه بازدید از مرکز پایش سلامت کارکنان (کوهورت) دانشگاه علوم پزشکی مشهد خاطر نشان کرد: طرح "پایش سلامت کارکنان به صورت رایگان  با هدف ارزیابی وضعیت  سلامت 10 هزار نفر  از کارکنان و اعضای هیأت‌علمی دانشگاه که در شهر مشهد، طرقبه و شاندیز فعالیت دارند از پاییز 1396  شروع به کار نموده و تاکنون در گستره‌ جمعیتی بالای ۱۰ هزار نفر از کارمندان و کارگران شاغل در دانشگاه علوم پزشکی، دانشگاه فردوسی و نیز کارکنان و کارگران فولاد سنگ معدن سنگان خواف ، وکلای دادگستری، استانداری، روحانیون ،کارکنان تأمین اجتماعی خراسان رضوی را پایش نموده است.

وی تصریح کرد: اجرای این طرح  علاوه بر ایجاد یک منبع غنی و بسیار ارزشمند برای داده های پژوهشی ، سرمایه ای مهم در مورد ارزیابی وضعیت بهداشتی درمانی است که می تواند مبنای تصمیم سازی ها و برنامه ریزی های آتی در این حوزه ها باشد.

سرپرست معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه علوم پزشکی مشهد در این بازدید از ایستگاه های آزمایشگاه، تن سنجی، پالس ویلوسیمتری، الکتروکاردیوگرافی، اسپیرومتری، سونوگرافی، ارتوپدی و پرسشگری مستقر در این مرکز بازدید کرد.

درحاشیه  این بازدید مجری طرح پایش سلامت کارکنان  به بیان گزارش مختصری از فعالیت‌ها ی انجام گرفته در این مرکز پرداخت.

دکتر سعید اسلامی در خصوص اقدامات انجام شده در این مرکز  گفت: معاینه سونوگرافی تیروئیدو شکم و لگن ، تست تعیین سن عروق مرکزی (پالس ویو ویلوسیمتری)، بیوامپدانس (آنتروپومتری) ، معاینه ارتوپدی، نوار قلب (الکتروکاردیوگرافی)، اسپیرومتری، آزمایش خون (شمارش سلولی، بیوشیمی) و ادرار، معاینه دندان پزشکی، معاینات چشم پزشکی و شنوائی سنجی ، تست بویایی و چشایی از جمله خدمات ارائه شده در این مرکز است و نتایج موارد فوق حداکثر یک هفته بعد از حضور در مرکز برای شرکت‌کننده ارسال خواهد شد.

مجری طرح پایش سلامت کارکنان دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار کرد: این طرح به منظور پیشگیری یا تشخیص به موقع بیماریها، برای کارکنان هر پنج سال یک بار انجام می‌شود که سالانه نیز وضعیت سلامت آنان به صورت تلفنی بررسی و پیگیری می‌شود و در صورت نیاز یک سری آزمایشات دوباره تکرار خواهد شد و  این مرکز همه روزه از ساعت هفت صبح تا ۱۷ بعدازظهر به جز روزهای تعطیل دایر می‌باشد.

پرفسور مهدی بلالی مود در 15 شهریور 1321 شمسی در مود بیرجند پا به عرصه وجود نهاد. تحصیلات ابتدائی را در مود و زاهدان و متوسطه را در دبیرستان شوکتی بیرجند (خرداد ماه 1340) به پایان رسانید. تحصیلات دانشگاهی را ابتدا در رشته شیمی و سپس در دانشکده پزشکی دانشگاه تهران آغاز نمود و در خرداد 1343 به اخذ لیسانس شیمی و در خرداد 1349 به دریافت دکتری پزشکی نائل آمد. در سال 1351به سمت مربی پزشکی قانونی و مسمومین دانشکده پزشکی مشهد استخدام و مشغول به کار گردید .

پروفسور بلالی در 1354 به سمت استادیاری و سرپرستی بخش مسمومین بیمارستان امام رضا (ع) منصوب شد و طی سالهای 1355 تا 1357 مدیریت امور آموزشی دانشکده پزشکی مشهد را نیز عهده دار بود . وی در تیرماه 1357 جهت گذرانیدن دوره تخصصی سم شناسی بالینی در دانشکده پزشکی دانشگاه ادینبورگ عازم بریتانیا شد و درکوتاه ترین زمان ممکن ، به اخذ دکتری تخصصی (Ph.D) با درجه ممتاز در رشته فارماکولوژی و سم شناسی بالینی نائل آمدوپس از دریافت تخصص درمان شناسی و فوق تخصص مسمومیت ها، در مرداد ماه همان سال با عنوان استادیار دانشکده پزشکی دانشگاه ادینبورگ استخدام و در مرکز درمان شناسی و درمان مسمومین بیمارستان سلطنتی ادینبورگ مشغول به کار گردید.

پروفسور بلالی در دی ماه 1360 با عشق خدمت به وطن و در شرایط جنگی به مشهد بازگشت و با سمت استادیار و سرپرست بخش مسمومین بیمارستان امام رضا (ع)، وابسته به دانشکده پزشکی دانشگاه مشهد مشغول به کار شد . در اردیبهشت 1364 به سمت دانشیاری و در مهر ماه 1370 به مقام استادی گروه آموزشی بیماریهای داخلی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ارتقاء یافت.

پروفسور مهدی بلالی در تاسیس دانشکده علوم پزشکی بیرجند مشارکت داشته و از سال 1367 به عنوان عضو هیأت امنای این دانشکده در مشهد همکاری نموده است.

استاد پیشکسوت سم شناسی بالینی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و پدر علم سم شناسی با بیش از 700 اثر علمی، مقاله و  تهیه و تالیف 24 کتاب در حیطه های شیمی، کاربرد شیمی در پزشکی و سم شناسی بالینی یکی از فرزانگان علمی و برجستگان جهانی رشته سم شناسی بالینی است که تحقیقات گسترده در درمان مجروحین عزیز جنگی از افتخارات دوران پربار زندگی و جهانی شدن وی می باشد.

پروفسور مهدی بلالی مود در گفتگو با خبر وب دا،  با بیان این نکته که درمان مجروحین جنگی و شیمیایی کشور یکی از اولویت های اساسی کاری من و همکاران گروه سم شناسی بود اظهار کرد: در سالهای جنگ تحمیلی تحقیقات زیادی را بر روی سموم منتشر شده از بمب های شیمیایی و اثرات این مواد بر روی بدن مجروحین داشتیم و نتایج بسیار قابل قبولی را در این زمینه کسب کردیم و به برکت این خدمات ارزشمند این تحقیقات در جهان درخشید و به دنیا معرفی شدیم.

در سال 1997 به دلیل تحقیقات و مطالعات زیاد بر روی سموم و مواد منتشره از  بمب های شیمیایی، که یک کار جدید در دنیا در عرصه پزشکی بود،  از طرف سازمان  ملل، سازمان جهانی بهداشت و سازمان منع سلاحهای شیمیایی از من دعوت بعمل آمد و درخواست کردند که این تحقیقات و تجربیات را بصورت کتاب تالیف نمایم و بعنوان مشاور علمی با آنان همکاری نمایم.

پدر علم سم شناسی ایران افزود: براین اساس، همکاری خودم را با آنان آغاز کردم و  9 سال بعنوان نائب رئیس شورای علمی و مشورتی سازمان منع سلاحهای شیمیایی و علاوه بر آن بعنوان  رئیس هیأت مؤلفین کتاب راهنمای درمان مجروحین شیمیایی با آنان همکاری کردم.

در سال 2015 برای اولین بار جایزه منع سلاح های شیمیایی (جایزه صلح شیمیایی جهانی) در لاهه هلند به من اعطاء شد و قسمتی از  45 هزار یورو مبلغ جایزه را صرف خرید داروهای درمان مجروحین شیمیایی کشور  نمودم.

وی افزود: یکی از تحقیقات دیگری که حاصل بحث علمی من  با یکی از اساتید خارجی بود و در دنیا معروف شد تحقیق بر روی اثرات درمانی اسید مفنامیک بود که بعنوان اولین مقاله تحقیقی به زبان انگلیسی در کل مجلات پزشکی  دنیا شناخته شد و در مجله معروف لنست پذیرفته و چاپ شد.

لازم به ذکر است: پروفسور بلالی مود از سر آمدان عرصه سم شناسی بالینی در دنیاست که در دو دوره متوالی از  روسای جمهور وقت در سال های 76 و 84 نشان ملی دولتی پژوهش و استادی را دریافت نموده است و در 4 سال گذشته نیز جایزه علمی علامه طباطبایی از طرف  معاونت علمی ریاست جمهوری و همچنین جوایزی  از طرف بنیاد ملی نخبگان کشور  به وی اعطاء گردیده است.