سال‌ها پیش، زمانی که هنوز ساختار اداری و برنامه‌ای کشور، از الگوهای پیش از انقلاب نشأت می‌گرفت، سیاست کنترل جمعیت، تحت تأثیر تبلیغات اجتماعی، وضعیت کلی بحران جمعیت در جهان، ترس و نگرانی برخی دانشمندان اروپایی و غربی از افزایش بی‌رویه‌ی جمعیت و لزوم به کارگیری لوازم کنترل آن، با قوت پیگیری شد و شعار فرزند کمتر، زندگی بهتر که پیش از انقلاب، در اوج تبلیغات فرهنگی بود، دوباره به میدان رسانه‌های دولتی آمد و بسرعت، از سوی عموم مردم، مورد توجه و رغبت قرار گرفت.
به گزارش وب دا، بیشتر جوانانی که در آن سال‌ها فرزندان اول یا دوم‌شان را به دنیا آورده بودند و مشکلات اقتصادی ناشی از پیامدهای جنگ و آغاز تحریم‌های دشمنان انقلاب اسلامی، آنها را به فکر پیشگیری از بارداری انداخته بود، با سیاست‌های تشویقی برنامه‌ریزان آن زمان کشور، بسرعت به سمت پیشگیری از بارداری رفتند و نرخ رشد جمعیت، با سرعتی باورنکردنی، کاهش یافت به گونه‌ای که از 3.4 در دهه‌ی 60 به کمتر از 2 در اواخر دهه‌ی 70 رسیدیم.
جمعیت، به طور کلی، از جوانب گوناگون، دغدغه‌ی عمومی دانشمندان علوم مختلف در جهان است. زیاد یا کم بودن جمعیت، بحران‌های غذایی در جهان، گرسنگی و قحطی در برخی کشورها، پرجمعیتی بیش از انتظار در بعضی ممالک مانند چین و هند، بالا رفتن سن امید به زندگی در تمام کشورها به طور عمومی و بالاخره، سالمندی جمعیت، موضوعاتی است که دانشوران رشته‌های مختلف در جهان و کشورمان، در باره‌ی آن تحقیق کرده، مقاله نوشته و ایده‌هایی ارائه داده‌اند.
اما آنچه محور این گزارش است، کمبود زاد و ولد، عدم تمایل به فرزندآوری در بین جوانان و مزدوجین جدید، چگونگی اجرای قانون جوانی جمعیت و سیاست‌ها و برنامه‌های وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی مشهد در این زمینه است.
اجرای مطلوب قانون، به همکاری و هم‌افزایی دستگاه‌ها نیاز دارد
معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به ضرورت اجرای موثر قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، می‌گوید: اجرای این قانون نیازمند مشارکت و تلاش همگانی سازمان ها در قرارگاه جوانی جمعیت است.
دکتر سید جواد حسینی یادآور می‌شود: از آنجا که جمعیت و رشد آن پدیده‌ای اجتماعی است، مانند سایر موضوعات اجتماعی تحت تأثیر عوامل پیچیده و متعدد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی قرار می‌گیرد.
وی الگوهای رفتاری ازدواج و زناشویی در جامعه، افزایش سن ازدواج در زنان و محدود شدن طول دوران باروری آنان، افزایش میزان تحصیلات به ویژه در زنان و اشتغال آنان را از مهم‌ترین عوامل موثر بر کاهش نرخ باروری برشمرد.
مدیر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس دانشگاه علوم پزشکی مشهد معتقد است، اجرای کامل و مطلوب قانون جوانی جمعیت، به همکاری و هماهنگی چندین دستگاه نیازمند است و می‌گوید: یک دست صدا ندارد و باید تمام دستگاه‌هایی که طبق قانون، دخیل در این موضوع هستند به وظایف خود عمل کنند تا قانون، نتیجه‌بخش باشد.
دکتر محمد احمدیان قانون جوانی جمعیت را که آبان‌ماه پارسال به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شده است، خوب و مفید ارزیابی می‌کند اما می‌گوید: تنها با تلاش و کوشش دانشگاه‌های علوم پزشکی و از جمله دانشگاه علوم پزشکی مشهد، این قانون به اهداف خود نمی‌رسد چون اعضای ستاد ملی جمعیت بیش از 20 دستگاه و سازمان و نهاد می‌باشند و در استان‌ها نیز ادارات و نهادهای تابعه‌ی این اعضا، عضو ستاد استانی هستند.
به گفته‌ی دکتر احمدیان، دانشگاه علوم پزشکی مشهد به محض ابلاغ قانون و حتی پیش از آن و در زمانی که رهبر معظم انقلاب، موضوع تحدید نسل و ضرورت جوان سازی جمعیت را مطرح کردند، کار خود در زمینه‌ی الغای دستور العمل‌ها و توقف اقدامات مغایر با این نگرش را آغاز کرد و اکنون که با شما صحبت می‌کنیم، هیچ دستور العمل و آیین‌نامه و شیوه‌نامه‌ای در دانشگاه وجود ندارد که مغایر اصل جوان‌سازی جمعیت باشد.
به گفته‌ی این مسؤول، علاوه بر این، تلاش دانشگاه علوم پزشکی مشهد همزمان بر آغاز اقدامات تبلیغی با رویکرد جدید متمرکز گردید و باروری، فرزندآوری، افزایش تعدد فرزندان در خانواده و بالاخره، پیشگیری از سقط، با تمام قوت، در دستور کار دانشگاه قرار گرفت.
فرهنگ؛ مهم‌ترین رکن تغییر وضعیت
رهبری معظم انقلاب در دهه‌ی گذشته، بیش از 40 بار در خصوص این موضوع صحبت کرده و به مسؤولان اجرایی، تقنینی و قضایی تذکرات لازم را داده و انذارهای مورد نیاز را اعلام کرده‌اند.
اما به نظر می‌رسد به جهت اینکه تغییر چنین سیاست‌ها و برنامه‌هایی هماهنگی‌های کلان می‌خواهد و بسیار زمان‌بر و هزینه‌بر است تغییر نگاه کلی کشور تا هنگامی که به اجرا برسد و قانونمند شود حدود 5 سال زمان برد و ابلاغ قانون جوانی جمعیت در نیمه دوم 1400 از سوی مجلس نشان می‌دهد که این انذارها و تذکرات، چقدر با تأخیر اجرایی گردید.
تازه‌ترین فرمایش رهبری، پیامی است که حدود یک هفته پیش به نشست ستاد ملی جمعیت ارسال کردند و در آن بر فرهنگ‌سازی به عنوان اصلی‌ترین موضوع در این زمینه تأکید فرمودند.
فرهنگ‌سازی، یک امر بین دستگاهی است و از صدر تا ذیل دستگاه‌ها و نهادهای کشور را در برمی‌گیرد. برخی از این نهادها و دستگاه‌ها عضو ستاد ملی و استانی جمعیت هستند و برخی هم نیستند اما شمول این امر کلی است و همه‌ی آحاد جامعه در این زمینه وظیفه‌مند هستند.
به گفته‌ی جانشین معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد، پیر شدن تدریجی جمعیت که در سال‌های گذشته فقط یک چشم‌انداز دور دست داشت، اینک در سطح مراکز درمانی دانشگاه کاملا عینی و مشهود شده است.
دکتر ایوب توکلیان می‌گوید: ما همین امروز، در خدمت‌رسانی به سالمندانی که به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی مراجعه می‌کنند دچار مشکل شده‌ایم چون پیش‌بینی این حجم از مراجعات سالمندان در مراکز درمانی را به این فوریت نداشتیم.
اخطار و هشدار رهبری معظم انقلاب در یک دهه پیش، چنان داهیانه و درایت‌مندانه بود که بلافاصله، به عینیت پیوست و در حال حاضر، جمعیت کشور در شیب تند سالمندی قرار گرفته و انتظار می‌رود که در آغاز نیمه دوم قرن حاضر بیش از یک سوم جمعیت کشور بالای 60 سال سن داشته باشند.
معنای این حرف آن است که با احتساب رشد تدریجی نرخ سالمندی، از سال‌های میانی دهه‌ی حاضر، دست‌کم در هر خانواده‌ی ایرانی یک سالمند دیده می‌شود که باید تمام خانواده، مراقب احوال و وضعیت او باشند.
دکتر توکلیان می‌گوید: پیر شدن جمعیت، یک خطر بزرگ برای کشور است و تمام جوانب توسعه‌ای از اقتصاد گرفته تا امنیت و فرهنگ و معنویات، همه را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
به گفته‌ی این مسؤول، معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد، برای پیشگیری از این خطر، اقدامات مهم و بزرگی را آغاز کرده و تأسیس مراکز حمایتی از مادران باردار، حمایت از بارداری و فرزندآوری، اقدامات تشویقی و حمایتی، مرکز پیشگیری و درمان ناباروری را با سرعت تمام پیش برده و اکنون با تمام قوت و نیرو و توان موجود، در مسیر پیشبرد اهداف این مراکز، حرکت می‌کنیم.
دستگاه‌های فرهنگی باید نقش فعال‌تری ایفا کنند
یکی از مشکلات مهم پیش روی اجرایی کردن این قانون که رهبری هم بدرستی بر آن انگشت نهادند، مسائل فرهنگی و تغییر رویکرد جوانان به ازدواج و فرزندآوری است.
مقام معظم رهبری وضعیت فعلی را نتیجه‌ی رویکرد غلط غرب در پیشگیری از بارداری در دهه‌های گذشته عنوان کردند و فرمودند: « همین سیاست جمعیّتی غربی‌ها که «فرزند کمتر، زندگی بهتر»، سیاست اروپایی است، سیاست غربی است؛ خودشان هم عمل کردند و امروز دچار مشکلند؛ دارند جایزه میدهند که خانواده‌ها فرزنددار بشوند؛ میخواهند جبران کنند عقب‌ماندگی را، فایده هم ندارد.»
همین رویکرد اشتباه غربی‌ها که توسط امپراتوری رسانه‌ای آن ها به خورد مردم داده شد و ادامه‌ی وضعیت فعلی در جهان غرب که تأثیرات مخرب فرهنگی بر جوانان ما گذاشته، باعث گردیده تا شرایط اجتماعی بکلی تغییر کند و جوان‌ها تمایل‌شان به ازدواج و فرزندآوری دچار تنش منفی شود.
مدیر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس دانشگاه علوم پزشکی مشهد می‌گوید: تمام واحدهای تحقیقاتی مرتبط با این موضوع در دانشگاه مشغول تحقیق هستند و علل عدم تمایل به فرزندآوری و کاهش موالید را تحت بررسی دارند و خوشبختانه به نتایج بسیار خوبی دست یافته‌اند که این نتایج به ستاد استانی جمعیت، منتقل شده است.
دکتر احمدیان تأکید می‌کند: بسیاری از سازمان‌های عضو ستاد می‌توانند نقش فرهنگی فعال‌تری در این زمینه ایفا کنند و موضوع را به سرخط توجه افکار عمومی بیاورند.
وی می‌گوید: اگر چه مشکلات اقتصادی، در کاهش باروری و ازدواج مؤثر است اما سیاست‌های تشویقی که اخیرا توسط دولت اعلام شده، نقش بسیار پررنگی در کاهش این مشکلات برای جوانان دارد مشروط بر اینکه دستگاه‌های مجری به این برنامه‌ها عمل کنند.
وی تأکید می‌کند: مهم‌ترین چالش پیش رو، کاهش تمایل به ازدواج در نسل جوان است که یک امر کاملا فرهنگی است و به همکاری دستگاه‌های فرهنگی استان نیاز دارد.
اگر دولت به قول‌هایش عمل نکند بر ازدواج تأثیر منفی دارد
وی خاطر نشان می‌کند: در قسمت سیاست‌های تشویقی و مالی، تسهیلاتی مانند اهدای خودرو و زمین و حتی خانه به زوجین و دارندگان فرزندان سه‌گانه و بیشتر، در کمیته اقتصاد ستاد استانی جمعیت پیگیری و راهبری می‌شود و امیدواریم هم‌افزایی لازم را با سیاست‌ها و برنامه‌های دانشگاه علوم پزشکی مشهد داشته باشند تا در دهه‌های آینده شاهد یک جمعیت جوان، شاداب و پرتوان در استان‌مان باشیم.
وی در خصوص آموزش که بخشی از وظایف دانشگاه علوم پزشکی مشهد است می‌گوید: سالانه 35 هزار ازدواج در حوزه دانشگاه داریم که هر کدام شش ساعت آموزش دارند اما فقط یک ساعت از این آموزش‌ها در اختیار ماست و سایر همکاران‌مان اگر مربیان و استادان خوبی به این کارگاه‌ها بفرستند نتایج بهتری می‌توان از آموزش‌ها گرفت.
وی همچنین یادآور می‌شود: همکاری بانک‌ها، بنیاد مسکن، شرکت‌های خودروسازی و مسکن و شهرسازی، در اجرای سیاست‌ها و برنامه‌های تشویقی، بسیار مؤثر است و نباید بگونه‌ای باشد که جوانانی که به امید امکانات دست به ازدواج و باروری می‌زنند در نظام بوروکراسی و پیچش‌های اداری گیر کنند چون اگر چنین شود آنها به دیگران هم منتقل می‌کنند و تأثیرات منفی روی سایرین می‌گذارد.
ناباروری چرا افزایش یافته است
بخشی از قضیه‌ی کاهش جمعیت جوان نیز به افزایش ناباوری جوانان و مزدوجین برمی‌گردد. اگر چه در سال‌های اخیر، تحقیقات زیادی در مورد ناباروری در کشورمان و در استان ما صورت گرفته و نتایج آن منتشر شده، ولی کاربست‌های اجرایی این تحقیقات، میدانی نگردیده و بیشتر تحقیقات، به داده‌های آرشیوی تبدیل گردیده است.
دست کم پنجاه تحقیق و پژوهش در دهه‌ی گذشته در خصوص دلایل ناباروری، راه‌های پیشگیری از این مشکل، افزایش آن و طرق کاهش نازایی جوانان از سوی دانشگاه علوم پزشکی مشهد صورت گرفته اما نتایج این تحقیقات با اینکه به نهادهای مسؤول استان ارائه گردیده، اما به تدوین و اجرای برنامه‌ای که این مشکلات را کاهش دهد نینجامیده است.
دانشگاه علوم پزشکی مشهد، رأسا و سال‌ها پیش از ابلاغ و اجرای قانون جوانی جمعیت، خطر کاهش باروری را احساس کرده و مرکز تحقیقاتی پیشگیری و درمان ناباروری میلاد را راه‌اندازی کرده که تا کنون صدها زوج را از ناباروری رهانده و تولد صدها و هزاران فرزند را در این خانواده‌ها جشن گرفته است.
هر چند تغییرات سبک زندگی، نوع تغذیه، آلودگی‌های صنعتی، مشکلات ژنتیکی و مسائلی از این دست را در ناباروری مؤثر می‌دانند ولی بیشتر عوامل این مبحث، قابلیت برخورد فوری ندارند بلکه باید در برنامه‌ی درازمدت حل و فصل شوند.
دانشگاه چه برنامه‌هایی برای ناباروری دارد؟
دکتر احمدیان می‌گوید: قدم اول در ناباروری، پیشگیری است که بسته‌های آموزشی در این زمینه به خانه‌های بهداشت، پایگاه‌های بهداشت و مراکز جامع سلامت ارائه شده که از این موضوع پیشگیری شود. همچنین شناسایی افراد نابارور در قالب پرونده الکترونیک سلامت از ابتدای 1401 در دستور کار قرار گرفته که قبل از این سابقه نداشته است. در این پرونده‌ها ما فرم مشاوره فرزندآوری و غربالگری ناباروری را گنجانده‌ایم.
وی ادامه می‌دهد: تا پیش از اینکه شناسایی این افراد در دستور کار دانشگاه قرار گیرد، این افراد دیرهنگام مراجعه می‌کردند و دچار عوارضی می‌شدند که بعضا برگشت ناپذیر بود و یا با درمان‌های پیچیده، امکان‌پذیر می‌شد. اما اکنون بعد از شناسایی، یک سری خدمات رایگان در مراکز جامع سلامت در سطح یک و سپس در مراکز ناباروری به آنها ارائه می‌شود که تخصصی است و در پوشش بیمه‌ای می‌باشد.
مدیر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس دانشگاه علوم پزشکی مشهد یادآور می‌شود: افرادی که در سن بارداری قرار دارند مورد مشاوره قرار می‌گیرند که اگر تمایل به فرزندآوری دارند مراقبت‌های لازم را دریافت کنند و اگر تمایل نداشته باشند در قالب جلسات مشاوره، معایب بی‌فرزندی و تک فرزندی را به آنها می‌گوییم تا تغییر روش دهند.
وی اضافه می‌کند: در بحث سقط هم تمام مادران تحت نظر هستند و اگر تمایل به سقط در آنها دیده شود مشاوره‌ی روان‌شناسی دریافت می‌کنند و اگر نیاز به حمایت داشته باشند به انجمن نفس معرفی و مورد حمایت قرار می‌گیرند.
مرکز نفس از سقط‌های قانونی پیشگیری می‌کند
مرکز نفس، تشکیلاتی است که توسط بسیج جامعه پزشکی پایه‌گذاری شده و در زمینه پیشگیری از سقط فعالیت و زوج‌های جوان را حمایت می‌کند و به گفته‌ی دکتر احمدیان در کارش توفیق زیادی داشته است.
در همایشی که مرکز نفس در این زمینه برگزار کرده، رئیس بسیج جامعه پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفته است: با ارزش ترین کار فرهنگی این است که جان نوزادانی که حتی توان دفاع از حیات خویش را ندارند را حفظ و به آنها زندگی ببخشد. البته جلوگیری از قطع کردن حق حیات از این نوزادان، نیازمند کار فرهنگی زیربنایی است که بخشی از آن توسط خیرین فرهنگی و پزشکی در حال انجام است.
دکتر محسن ذاکریان یادآور شده است که از سال 94 به بعد، روند افزایش موالید متوقف شده و تعداد تولدها با شیب نسبتا تندی، شروع به کاهش کرده است.
وی همچنین خاطر نشان ساخته است: از ابتدای دهه 60 حدود 10 و نیم میلیون زن در سن بارداری بودند و در انتهای دهه 90 این تعداد به 23 میلیون نفر رسیده است. در این دوره 30 ساله اتفاق بسیار بدی رخ داده و تعداد متولدین از 2 میلیون و 200 هزار نفر به نصف کاهش یافته و شاهد کمترین نرخ رشد جمعیت در 50 سال گذشته هستیم یعنی به کمتر از یک درصد رسیده‌ایم.
مدیر سلامت جمعیت دانشگاه علوم پزشکی مشهد می‌گوید: این مسئله از حوزه وظایف دانشگاه خارج است و نهادهای مسؤول باید به این موضوع رسیدگی کنند چون مباحث فرهنگی اجتماعی پیچیده‌ای دارد.
یک عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز تنها به این موضوع اشاره می‌کند که سقط‌های غیر قانونی ممکن است عوارض جسمی جبران‌ناپذیری برای مادر داشته باشد.
دکتر صدیقه آیتی اضافه می‌کند: ممکن است در شرایط نامناسبی که این سقط‌ها صورت می‌گیرد از وسایل غیر بهداشتی و محیط‌های غیر استاندارد استفاده شود که گاها به بروز عوارض جسمی جدی برای مادر منجر می‌شود.
سقط مخفیانه، مشکلات برگشت‌ناپذیر برای مادر دارد
این متخصص زنان تصریح می‌کند: اگر برای انجام سقط های عمدی از وسایل غیر استاندارد استفاده شود هم این امکان وجود دارد که پارگی و یا سوراخ شدن رحم اتفاق بیفتد و حتی در مواردی بر اثر سوراخ شدن رحم و بروز عفونت در آن انجام عمل هیسترکتومی یا برداشت رحم ضرورت پیدا می کند.
وی همچنین تأکید می‌کند: از عوارض مصرف دارهای سقط، تب بالا، دردهای شدید لگنی، تهوع، اسهال و استفراغ است علاوه براین در مواردی که این دارو مصرف و جنین سقط نشود منجر به ناهنجاریهای شدید جنینی خواهد شد.
روی دیگر سکه در دانشگاه
اگر چه گفته شده که میزان تحصیلات، تغییر نگرش فرهنگی و اشتغال بیش از نیاز، عاملی برای کاهش ناباروری می‌باشد اما در دانشگاه علوم پزشکی مشهد، برخی اعضای هیأت علمی هستند که بر این نظریه خط بطلان کشیده‌اند. صفیه صادقیان روشنایی، مسؤول روابط عمومی دانشکده طب سنتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، یکی از اعضای هیأت علمی این دانشکده را به ما معرفی می‌کند که چهار فرزند دارد و گویا یکی از پرتلاش‌ترین پزشکان این دانشکده است.
دکتر فاطمه رحمانی ایوری فرزند شهید محمدرضا رحمانی و دانشجوی رشته طب سنتی ایرانی در دانشگاه علوم پزشکی مشهد می باشد که با رتبه ی ۱۶ کشوری و بدون استفاده از سهمیه دراین دانشکده پذیرفته شده است، ایشان در سال 1380 ازدواج نموده و هم اکنون صاحب سه فرزند دختر و یک پسر می باشد .
دکترفاطمه رحمانی ایوری در پاسخ به سوال وب دا که" آیا فرزند آوری با کار، تحصیل و علم و پژوهش منافاتی دارد" اظهار می دارد: ادامه تحصیل و کار با فرزند آوری منافات ندارد ، هر چند که به طور قطع تدبیر در برنامه ها و صبوری می طلبد، همانطور که در سایر زمینه های زندگی، افراد با توجه به نگرش، باورها، علائق و همت و ... ناخوداگاه این تدبیر را انجام می دهند.
دانشجوی تخصص رشته طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص مواجهه با چالش ها و نقدهایی در زمینه فرزند آوری گفت: در میان بهترین راهکار برای بهبود شرایط جمعیتی کشور و جلوگیری از میانسالی و رشد منفی جمعیت، تشویق به فرزند آوری البته به صورت منطقی و مهیا نمودن شرایط برای این امر است.
دکتر رحمانی در باره وضعیت فعلی قشر تحصیل‌کرده و عدم تمایل به فرزندآوری می‌گوید: واقعیت این است که در دوره ی سیاست کاهش جمعیت، تبلیغات بسیار زیادی صورت گرفت که نمی توان تاثیرشان را انکار کرد ولی دوستان و همکاران متخصص زیادی را می شناسم که به شدت از داشتن یک فرزند پشیمان هستند و اثار و عوارض زیادی را متحمل شدند بنا بر این توصیه‌ی من این است که مشکلات ابتدای کار را تحمل کنند و با صبر و بردباری برای تربیت فرزندان بیشتر وقت بگذارند تا شاهد آینده‌ی بهتری برای خود و خانواده‌مان باشیم.
دکتر ابوالقاسم دانش، یکی دیگر از این مردان کار و تلاش است که وظیفه‌ی پدری و خانوادگی خود را در اولویت مسائل قرار داده است. وی که عضو هیأت علمی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد می‌باشد صاحب پنج فرزند (سه دختر و دو پسر) است. او معتقد است: فرزند آوری منافاتی با کار و تحصیل ندارد اما باید توجه داشت که باید والدین بخشی از زمان و وقت خود را به فرزندان خود اختصاص دهند و در این زمینه برنامه ریزی داشته باشند.
عضو هیات علمی و مدیر فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه یکی از چالش ها در تعدد فرزندان به مسائل فرهنگی باز می گردد و بیشتر این تصور وجود دارد که افراد تحصیل کرده نباید فرزند زیادی داشته باشند اظهار می دارد: در بسیاری از مواقع این موضوع در ذهن متبادر می شود که افزایش جمعیت ممکن است موجب کاهش فرصت های شغلی در آینده برای جامعه شود و این در حالی است که بر اساس مطالعات انجام شده، به هر نسبتی که مقدار جمعیت افزوده شود، به نسبت بیشتری فرصت شغلی در جامعه به وجود می آید.
دکتر دانش با بیان اینکه افزایش هزینه های ناشی از فرزند آوری و ایجاد بار مالی را از دیگر چالش ها در مسیر فرزند آوری عنوان و می گوید: هر چند که ممکن است که فرزند آوری هزینه هایی را به همراه داشته باشد اما باید توجه داشت که در حال حاضر کشورهای پیشرفته برای ترویج فرزند آوری هزینه های گزافی را متقبل می شوند چون به طور حتم سودآوری افزایش جمعیت برای آن کشور بسیار بالاتر از هزینه هایی است که در مسیر تشویق فرزند آوری می شود.
کی ازدواج کنیم بهتر است؟
مدیر سلامت جمعیت، مدارس و خانواده دانشگاه علوم پزشکی مشهد با ذکر این نکته که با افزایش سن افراد بین 14 تا 25 درصد زوجین نابارور می‌شوند، تأکید می‌کند: توصیه ما به ازدواج در زیر 30 سال است، هرچند که مناسب‌ترین زمان را در بین سنین 20 تا 25 سال می‌دانیم.
دکتر احمدیان با اشاره به اینکه استقبال مردم از اقدامات صورت گرفته در خصوص فرزندآوری و درمان ناباروری مثمرثمر واقع شده و با استقبال قابل توجه زوجین نابارور همراه بوده است، یادآور می‌شود: در گذشته که تمامی هزینه‌ها آزاد بود و رقم بالایی هم داشت شاهد پیگیری‌های این گروه از زوجین جهت فرزنددار شدنشان به دلیل مسائل و مشکلات مالی نبودیم، اما اکنون این موانع از سر راه زوجین نابارور برداشته شده است.
وی تأکید می‌کند: اگر چه در سال‌های گذشته حدود سی درصد هزینه‌های درمان ناباروری، توسط بیمار پرداخت می‌شد اما اکنون با سیاست‌ها و برنامه‌های جدید دانشگاه، این مبلغ به کمتر از ده درصد کاهش یافته و 90 درصد هزینه‌ها توسط دولت و بیمه‌ها پرداخت می‌گردد.
تحقیقات علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی چه می‌گویند؟
تحقیقات پزشکان و گروه‌های علمی در دانشگاه‌های مختلف کشور، نتایج گوناگونی در زمینه‌ی جمعیت ارائه داده‌اند که در این گزارش به برخی از آنها اشاره می‌شود:
یک تحقیق که با همکاری دانشگاه علوم پزشکی مشهد و برخی دانشکده‌های این دانشگاه انجام شده، مشخصات افراد ناباور اعم از زن و مرد را در گروه‌های جداگانه ثبت کرده تا ببیند این مشخصات چه ارتباطی با نگرش آنها به روش‌های اهدایی کمک باروری دارد.
این تحقیق که بر روی 230 زن و مرد نابارور مراجعه کننده به مرکز ناباروری میلاد صورت گرفته نتیجه می‌گیرد: نگرش زنان و مردان نابارور در این زمینه تفاوت معناداری با یکدیگر نداشت اما در مورد مردان میزان درآمد و اطمینان به کیفیت خدمات درمانی و همچنین در زنان، متغیر مذهب، تفاوت معناداری را ایجاد کرد.
بر اساس این تحقیق، بیشترین علت ناباروری، مربوط به اختلال اسپرم و کمترین مربوط به اختلال رحمی بوده است.
نکته جالب در این میان آن بوده که 96 نفر از مراجعین اظهار کرده‌اند که پیش از این مرکز به اماکن و افراد غیر حرفه‌ای مراجعه داشته‌اند که بیشترین مراجعات به عطاری‌ها و کمترین مراجعه مربوط به مراجعه همزمان به عطاری و فالگیر بوده است.
در نهایت، این تحقیق نتیجه می‌گیرد که مردان و زنان نابارور، نسبت به روش‌های اهدایی کمک باروری، نگرش متوسطی دارند.
تحقیق دیگری که در دانشگاه علوم پزشکی شاهرود در خصوص عوامل موثر بر فرزندآوری انجام شده می‌گوید عمدتا این موضوع ناشی از تغییرات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی می‌باشد که در میان طبقات مرفه، چشم‌گیرتر است و می‌افزاید: به طور کلی، مهم‌ترین عاملی که بر فرزندآوری زنان تأثیر منفی دارد عامل اقتصادی است. این تحقیق در عین حال، فرزند داشتن را حق زنان می‌داند و می‌گوید که می‌توانند با انتخاب آزادانه آن را اختیار کنند.
همچنین تحقیقات مشابهی در دانشگاه‌های دیگر کشور صورت گرفته که عوامل متعددی را در عدم تمایل به فرزندآوری ذکر می‌کنند اما فصل مشترک همه‌ی این تحقیقات، مشکلات اقتصادی به عنوان مهم‌ترین عامل و تغییر نگرش در پسران و دختران جوان نسبت به ازدواج و فرزندآوری در نتیجه‌ی جهانی شدن فرهنگ و تأثیر زندگی غربی در جوامعی مانند ایران است.
خاتمه کلام این گزارش
به نظر می‌رسد از آنجا که موضوع سقط‌های غیر قانونی و همچنین تغییر نگرش جوانان نسبت به ازدواج و فرزندآوری، موضوعات بزرگ و دامنه‌داری است باید در گزارشی جداگانه به آن پرداخته شود.
اما آنچه در نهایت در این گزارش می‌توان نتیجه گرفت این است که اجرای قانون جوانی جمعیت، یک امر بین دستگاهی است که به تلاش مضاعف مدیران استان در دستگاه‌های مختلف و همچنین فرهنگ‌سازی گسترده توسط دستگاه‌های تبلیغاتی و فرهنگی و رسانه‌ها نیازمند می‌باشد.
دانشگاه علوم پزشکی مشهد و مجموعه‌های تحقیقاتی و علمی آن، شبانه‌روز برای اجرای این قانون تلاش می‌کنند و قرارگاه و ستادی که برای اجرایی کردن این قانون تشکیل داده‌اند و همچنین عملکرد یک سال اخیر دانشگاه، بخوبی بیانگر تلاش گسترده‌ی این مجموعه‌ی علمی بزرگ برای تحقق ایده‌ی جوان‌سازی جمعیت است.
اما در نهایت این باور به کمک دستگاه‌های تبلیغاتی و اطلاع‌رسانی باید در جامعه شکل بگیرد که هر چه فرزند بیشتری داشته باشیم، مردان و زنان جوان‌تری برای آینده خواهیم داشت که می‌توانند جامعه را به سمت پیشرفت و ساخت پایه‌های تمدن اسلامی پیش ببرند.
