مركز رشد واحدهاي فناوري فراورده‌هاي دارويي، زير مجموعه پارك علم و فناوري سلامت دانشگاه علوم پزشكي مشهد است. پارك علم و فناوري دانشگاه علوم پزشكي مشهد در سال 91 با هدف ارتقاي سطح دانش جوانان ايده‌پرداز و خوش‌فكر كه عشق پيشرفت كشور و ملت، قلب‌شان را مملو از اشتياق نموده، تشكيل شده و با تعريف دو زيرمجموعه ساخت تجهيزات پزشكي و داروسازي، افراد دانشمند، صاحب ايده، روشن‌انديش و عاشق وطن را گرد هم آورده است.
در مسير فعاليت پارك، اين شركت‌ها امكانات و تجهيزات مختلفي را كه در پارك علم و فناوري وجود دارد در اختيار مي‌گيرند و علاوه بر اين از تسهيلات بازپرداختي و فضاي فيزيكي نيز بهره‌مند مي‌شوند.
نتيجه‌ي حدود 10 سال فعاليت اين پارك، توليد ده‌ها محصول در بازار سلامت و دارو بوده و اختراعات و ابداعات اين شركت‌ها، رتبه دانشگاه علوم پزشكي مشهد در اين زمينه را ارتقا بخشيده است.
شركت پارس تك رخ كه يك شركت دانش‌بنيان محسوب مي‌شود، پيش از آنكه وارد تشكيلات پارك سلامت شود، خودش فعاليت علمي و توليدي داشته و با ورود به پارك سلامت دانشگاه، ضمن بهره‌برداري از امكانات اين پارك، بخش تحقيق و توسعه‌ي خود را وسعت بخشيده و خطوط توليد جديدي در اين پارك راه‌اندازي كرده است.
شركت پارس تك رخ، با كمك دانشوران و متخصصين اين مجموعه، دست كم چهار محصول دارويي جديد را به بازار دارويي كشورمان آورده و موفقيت‌هاي بزرگي در اين مسير داشته است.
براي اطلاع از كم و كيف توليدات و فعاليت‌هاي اين شركت، با دكتر ميراحمدي، مدير عامل اين شركت به گفتگو نشستيم. آنچه در پي مي‌آيد گزيده‌اي از اين گفتگوي پرمحتوا و خواندني است.
تنها خط فعال سافت‌ژل در شرق ايران
- با سلام خدمت شما استاد محترم، جناب آقاي دكتر مير احمدي. لطفا بفرماييد آغاز فعاليت شما در پارك علم و فناوري به چه صورت بود و چگونه كارتان را در اين مجموعه آغاز كرديد؟
+ ما در واقع يك شرکت دانش‌بنیان هستیم. در نشست‌هايي كه با مسؤولان پارك داشتيم، آقايان گفتند که ما اتاق کلین داریم و زمينه‌ها و فضاي فيزيكي مورد نياز در اينجا فراهم است. شما بياييد اينجا را تجهیز کنید و از اين امكانات بهره‌برداري نماييد. ما آمدیم و تلاش کردیم و تجهيزات مورد نياز را در اتاق‌هاي تميز نصب و راه اندازي كرديم. در حال حاضر چهار تا اتاق کلین و چهار خط توليد داریم. يكي از خطوط توليد، خط سافت ژل است که تنها خط فعال سافت ژل شرق ایران است.
- سافت‌ژل چه مبحثي است كه اين قدر اهميت دارد؟
+ داروسازان و متخصصين اين حوزه مي‌دانند كه معمولا فراورده هاي دارويي خوراكي اگر اين فناوري را نداشته باشد در مسير مري، معده يا در فضاهايي كه ممكن است مورد نياز بدن نباشد باز مي‌شود و مقداري از مواد مؤثره‌ي دارو تلف مي‌شود. سافت ژل، يك فناوري است كه دارو را در محفظه‌هاي قابل برنامه‌ريزي به درون دستگاه گوارش وارد مي‌كند دارو را رهاسازي مي‌كند كه بدين ترتيب، هم دارو تلف نمي‌شود و هم اينكه حداكثر بهره‌برداري از مواد مؤثره‌ي دارويي، صورت مي‌گيرد. اهميت خط سافت ژل از اين جهت است.
- ظاهرا شما دو نوع فعاليت داريد. يك بخش مربوط به محصولاتي است كه خودتان ابداع و اختراع كرده‌ايد و يك قسمت هم توليداتي است كه به شكل قرارداد با مخترعين و سازندگان فرمول‌هاي دارويي ارائه مي‌شود. آيا اين طور است؟
+ بله. ما دو نوع تلاش داریم. یکی تولیدات مستمر خودمان، یکی هم تولیدات قراردادی که برای شرکت‌های دانش‌بنیان و شرکت‌های مراکز رشد كه برايشان توليد مي‌كنيم. برخي محصولاتي كه ما در خط توليد وارد مي‌كنيم و به توليد انبوه و تجاري مي‌رسانيم، توسط استادان و داروسازان مطرح دانشگاه، فرموله شده و آماده‌ي توليد گرديده كه به جهت اينكه راه‌اندازي خط توليد اختصاصي براي اين چند قلم داروي ساخت اين بزرگواران و اصولا براي هيچ مخترع و دانشمند ديگري، توجيه اقتصادي ندارد، با همت همكاران و مؤسسين شركت پارس‌تك رخ، خط توليد طراحي و مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرد كه متناسب با محصولاتي باشد كه مخترعين پيشنهاد توليد انبوه آنها را مي‌دهند.
هزينه مراسم سنتي ترحيم همسرم را صرف فعاليت‌هاي علمي كرديم
- بخشي از توليدات شما، آنتي‌اكسيدان‌ها هستند. اصولا چرا به اين گروه از داروها توجه داشته‌ايد؟
+ پرسش خوبي داشتيد. همسر من مرحومه نسترن رزمجو كه مدیر گروه مامائی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و عضو هیأت علمی بود ، به خاطر ابتلا به سرطان جانش را از دست داد. اما پيش از مرگش به من گفت براي من مراسم سنتي برگزار نكنيد و تمام هزينه‌ها را براي راه‌اندازي يك مركز پيشگيري از سرطان انجام دهيد كه جان انسان‌هاي ديگر را از مرگ نجات دهيد.
بنا بر اين ما يك انجمن پيشگيري از سرطان به نام خود آن شاد روان راه اندازي كرديم كه فعاليت‌هاي مختلفي در زمينه‌ي علمي، آموزشي، ساخت داروهاي مكمل و آنتي اكسيدان و برخي فعاليت‌هاي فرهنگي را در كارنامه‌اش دارد. لذا، توليد برخي مكمل‌ها و آنتي‌اكسيدان‌ها در خط توليد پارس تك رخ، در اين راستا مي‌باشد كه بحمدا.. دستاوردهاي بسيار خوبي هم داشته است.
- انجمن در بخش آموزش چه فعاليت‌هايي را انجام داده است؟
+ در انجمن پيشگيري از سرطان نسترن، ما مدرسه سلامت را تأسیس كرديم که 120 دبیرستان دخترانه را تحت پوشش قرار دادیم و سبک زندگی صحیح را در بين دانش‌آموزان دختر ترویج کردیم. دختران ما که برخي از آنها دچار سرطان سینه می‌شوند اگر با فیزیک خودشان آشنا باشند با مسائل خودشان به راحتی می‌توانند کنار بیایند. به عبارت ديگر اگر افراد نقطه شروع سرطان را بدانند مشكلات بعدي خیلی ساده‌تر حل می‌شود. در واقع مي‌توان گفت بیشتر به خاطر ندانستن‌ها و ترس، زمانی دست به دامان پزشک می شویم که دیر شده است. آموزش‌ها یک بخش است و یک بخش هم تقویت سیستم ایمنی گروه هدف است كه با مكمل‌ها و آنتي اكسيدان‌ها انجام مي‌دهيم.
توليدات آنتي اكسيدان، يك خط پيشگيرانه سرطان
- توليدات آنتي اكسيدان در پارس‌تك رخ كدام داروها هستند؟
+ ما روی چندین آنتی اکسیدان کار کرده‌ایم كه به شكل كپسول سافت‌ژل عرضه مي‌شود. يكي از اين مواد به سفارش مرکز نسترن توليد مي‌شود كه الاژيك اسيد است كه از انار استخراج مي‌شود. بر اساس تحقيقات پژوهشگران ما به مديريت خانم دكتر هلاله فرشچی تمام قسمت‌هاي انار داراي اين ماده‌ي آنتي اكسيدان مي‌باشد اما قسمت‌هاي بين دانه‌ها كه معمولا خورده نمي‌شود بيشترين ماده‌ي مؤثره را دارا مي‌باشد.
در اين بخش، همچنين افتخار توليد دو آنتي اكسيدان ديگر را هم داريم كه البته آثار درماني ديگري هم دارند. يكي از اين داروها کورکومین است كه از زردجوبه استحصال مي‌شود و يك داروي ضد التهاب است كه خاصيت آنتي اكسيدان هم دارد و داروي ديگر کروسین مي‌باشد كه از زعفران بدست مي‌آيد و داروي ضد اضطراب و ضد آلزايمر نيز مي‌باشد. البته اين دو داروي ديگر، ساخته و فرموله شده‌ي دو دانشمند عضو هيأت علمي دانشكده داروسازي مي‌باشد و ما توليد تجاري آن را انجام مي‌دهيم.
-فرموديد كه يك فعاليت ديگر هم در مؤسسه پيشگيري از سرطان برنامه‌ريزي كرده‌ايد. لطفا توضيح بيشتري بفرماييد.
+ تشخیص زودهنگام سرطان، مهم‌ترين كليد درمان است. یکی از روش‌های تازه‌ي تشخيصي در دنیا روش ctc است. يكي از استادان در يكي از مراكز دانشگاهي استرالیا اين روش تشخيص را به مرکز ما هديه كرده است. اكنون با كمك دكتر موسوي شايق كه خودشان تحصيل كرده‌ي هاروارد هستند و ما افتخار همكاري با ايشان را داريم در نظر داريم اين برنامه را به صورت يك پكيج ارائه كنيم كه در مراحل نهايي هستيم. در اين روش، دستگاه تشخيصي، مي‌تواند سلول‌هاي سرطاني را در خون تشخيص داده و آنها را جمع آوری نماید. تشريح كامل اين پكيج را از خود ايشان جويا شويد چون در حال تكميل است و هنوز جزئيات آن منتشر نشده است.
فوم ضد شپش، يك اختراع منحصر به فرد به کمک دانشگاه علوم پزشكي مشهد
- خطوط توليدي ديگري هم در پارس تك رخ داريد؟
+ بله. ما خط نیمه جامدات داریم که در این خط هم محصولات آرایشی بهداشتی و هم دارویی توليد مي‌كنيم. همچنين دو خط مایعات داریم كه در پكيج‌هاي خوراكی و موضعی توليد مي‌شوند.
- در خبرها بود كه شما يك ماده نيمه جامد فوم ضد شپش توليد كرده‌ايد كه ظاهرا در دنيا کم نظیر است. اگر ممكن است راجع به اين محصول توضيح بفرماييد.
+ بله. منحصر به فرد بودن اين محصول از آن جهت است كه هم گياهي و هم تقریبا بی خطر است تا به حال هیچ اثر منفی گزارش نشده است و هم با يك‌بار استفاده، تمام تأثير خود را آشكار مي‌كند. اين فوم به شكل اسپري استفاده مي‌شود و بلافاصله پس از خروج از قوطی ، به شكل فوم متورم شكل مي‌گيرد كه يك پوشش در محيط مورد استفاده ايجاد مي‌كند. پس از حدود کمتر از نيم ساعت، به تدريج به حالت مايع كم حجمي درآمده و از بين مي‌رود.
- استفاده از اين اسپري براي رفع شپش چگونه است؟
+ اول لازم مي‌دانم كه يك مسئله‌ي مهم فرهنگي را توضيح بدهم كه مردم خيلي از گفتن اين مشکل، خودداري مي‌كنند در حالي كه اين بيماري و عامل آن يعني شپش در سراسر جهان و از جمله در كشورهاي پيشرفته فعال است و سالانه هزاران نفر را آلوده مي‌كند و هيچ‌كس هم از گفتن آن ابايي ندارد. اما در كشور ما به خاطر برخي مسائل فرهنگي، افراد از گفتن اينكه سرشان يا بدن‌شان آلوده به اين عامل بيماري‌زا است وحشت دارند يا خجالت مي‌كشند. به هر حال اين موجود كوچك، عامل انتقال برخي بيماري‌ها است و بروز و ظهور آن هيچ ربطي به طبقه و موقعيت اجتماعي و جايگاه فرهنگي و سیستم بهداشتی افراد ندارد و با قرار گرفتن در محیط آلوده در سر و بدن هر فردي و هر دانش‌آموزي ممكن است ظاهر شود.
یکی از امتیازاتی که اين فوم دارد اين است كه استفاده‌اش ساده است. در یک کودکستان یا دبستان كه مواردي از آلودگي شپش ديده مي‌شود معلم مي‌تواند همانجا دانش‌آموز را بنشاند و فوم را روی سرش اسپري كند تا يك پوشش در همه‌ي سر ايجاد شود و بعد از 15 دقيقه، موهاي او را شانه كند و فوم روي مو را كاملا پاك كند و نيازي به شستن هم نيست. اين فوم تمام شپش‌ها و همچنين تخم‌هاي آنها (رشك) را از بين مي‌برد.
- براي لباس و ساير قسمت‌هاي بدن چطور؟ همين فوم را بايد اسپري كند؟
+ ما این محصول را تکمیل کردیم و یک اسپري دافع که لباس، بالش و بدن و دیگر وسایل شخصی را تمیز کند هم درست كرديم كه پروسه پاكسازي را كامل كند.
93 درصد تأثير براي پاكسازي آلودگي سر و بدن تنها با یک مرتبه استفاده از فوم
- شامپوهاي موجود در بازار هم همين كار را مي‌كنند. پس اين فوم چه برتري به آنها دارد؟
+ اولا كه شامپوها شيميايي هستند و ضرر و زيان خود را دارند. ثانيا با يك بار شستن جواب نمي‌دهند و مستلزم هزينه بيشتري هم هستند كه البته براي بدن و لباس هم مناسب نيستند و بايد راه ديگري براي پاكسازي آنها در پيش گرفته شود. اما اين فوم با محصول تكميلي آن، يك پكيج كامل است و با آزمايش‌هايي كه ما داشته‌ايم بيش از 93 درصد موارد، با یکبار مصرف جواب داده كه يك استاندارد بالا محسوب مي‌شود.
- و آن درصد باقيمانده چه بايد بكنند؟
+ يك بار ديگر استفاده مي‌كنند و كلا سر پاكسازي مي‌شود.
- اگر اين محصول، انحصاري است پس علاوه بر توليد برای بازار داخل به صادرات هم فكر مي‌كنيد؟ اين طور نيست؟
+ بله درست است. در حال مذاكره با برخي كشورهاي اروپايي هستيم و نزديك به قرارداد بوديم كه مشكل كرونا ايجاد شده و حالا با فروكش كردن تب كرونا، داريم دوباره براي صادرات برنامه‌ريزي مي‌كنيم. اميدواريم با صادرات اين محصول، ارزآوري خوبي براي كشورمان رقم بزنيم.
- چه مشكلاتي در مسير توليد و صادرات داريد؟
+ بيشتر مشكلات توليد، عمومي است و همه همكاران ما در رشته هاي مختلف توليد با اين مشكلات از جمله تحريم‌هاي ظالمانه و همچنين افزايش نرخ ارز دست به گريبان هستند كه اميدواريم با تدابير دولت و حل مشكلات تحريم، برطرف شود. از سوی دیگر برای اخذ مجوزهای تولیدات ذکر شده، تأخیرهایی صورت می‌گیرد که روند تولید را بسیار کند می‌سازد.
آنتي سپتيك با استاندارد 83 درصدي
- در بخش آنتي سپتيك‌ها هم فعاليت‌هاي خوبي را ثبت كرده‌ايد. در اين بخش چه ابتكاري داشته‌ايد؟
+ معمولا محصولات ضدعفوني كننده بازار، داراي 70 درصد ماده مؤثره است ولي سازمان بهداشت جهاني 83 درصد را پيشنهاد داده كه ما جزو معدود واحدهايي بوديم كه توانستيم از اين استاندارد و فرمول استفاده کنیم و دست كم چندصد هزار ليتر از اين مواد را توليد و در اوج كرونا به بازار رسانديم كه تأثير قابل توجهي بر كاهش ابتلا داشت.
- اين حجم از توليد و كار علمي، لابد يك بخش تحقيق و توسعه خوب هم نياز دارد؟ ارزيابي ما درست است؟
+ بله. در اين بخش، افراد بسيار حاذق و متخصص به ما كمك مي‌كنند. هشت نفر دكتراي تخصصي در اين بخش داريم كه خيلي با انگيزه و علاقه در كنار ما هستند و با همه مشكلات و موانعي كه در مسير وجود دارد، عاشقانه براي وطن‌شان خدمت مي‌كنند.
آمادگي توليد ده ها محصول دانش‌بنيان را داريم
- فعاليت شما نشان مي‌دهد كه زمينه‌هاي بسياري براي ابداعات و ايده‌هاي جديد در توليد داريد. آيا مباحث ديگري هم هست كه بخواهيد مطرح كنيد؟
+ بله. ما زمینه تولید ده ها محصول دانش‌بنيان را داریم كه اگر کمک كنند و شرایط مناسب باشد همه آنها را به توليد مي‌رسانيم. اگر موانع را بر طرف كنند مي‌توانيم تا همين پايان سال، حداقل پنج محصول ديگر را به توليد ببريم و اشتغال‌زايي دو برابري هم داشته باشيم. همين‌طور مسير صادرات ما اگر هموار شود قادر به خيلي از فعاليت‌هاي اساسي خواهيم بود ولي با همه‌ي اين مشكلات، به خاطر اعتقادي كه به ايران عزيز داريم تلاش مي‌كنيم و از موانع هيچ هراسي نداريم.
- در مورد ويتامين ث هم گويا بررسي و تحقيق داشته‌ايد ولي توليد انجام نشده؟ چرا؟
+ تحقيقي داشتيم كه از گل نسترن، اسكوربيك اسيد (ويتامين ث) استخراج كنيم كه خيلي خيلي بهتر و كامل‌تر از ماده‌ي شيميايي مشابه است. ولي خیلی پیگیری نکردیم چون محدودیت‌های مواد اولیه داشت. از نظر کلی به نتایج مورد نظر رسیدیم ولی زمینه‌های کار عملیاتی فراهم نشد. تهيه و توليد مواد اوليه، دشواري‌هايي دارد كه توجيه اقتصادي كار را كم‌رنگ مي‌كند مگر اينكه دولت، حمايت‌هاي بيشتري در اين زمينه فراهم كند.
- در پايان اين گفتگو، اگر مطلبي هست كه ما از قلم انداخته‌ايم عنوان بفرماييد.
+ بله. اینجا شایان ذکر است که ایجاد این پارک را می توان مقدمه‌ای برای آشتی بین صنعت و دانشگاه دانست. باید از انسان‌های شریفی مانند آقاي دكتر منوري معاون توسعه مراكز رشد و آقاي دكتر تفقدي رئيس پارك علم و فناوري و دیگر همکاران‌شان که تلاش زيادي براي به ثمر رسيدن فعاليت‌هاي مراكز و واحدها دارند تشكر كنم. اگر چه در مسير حركت، موانعي در سطوح اجرايي هست اما در هر حال، حرکت رو به جلو و قشنگی بود که توسط معاونت پژوهشی دانشگاه صورت گرفت و باید از نگاه کلی و ملی از اين آقايان و مسؤولان دانشگاه تشکر کرد.
