همزمان با دهه پایانی ماه صفر و حضور میلیونی زائران و ارادتمندان امام مهربانی‌ها در مشهدالرضا، دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی استان خراسان رضوی ناظران و بازرسان خود را برای صیانت از سلامت زائران و مهمانان سرزمین خورشید و ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به آنان بسیج کرده اند.
به این مناسبت خادمان سلامت در این استان، در راستای حفظ سلامت زائران پیاده، برای نظارت بر وضعیت بهداشت و رعایت پروتکل‌های بهداشتی در موکب‌ها، ایستگاه‌های صلواتی و ایستگاه‌های سلامت، پای کار آمده اند تا با ایجاد امنیت غذایی و بهداشت محیطی مناسب، مسیر این سفر معنوی را برای آنان هموار کرده و دغدغه های بهداشتی آنان را به کمترین برسانند.
در استان خراسان رضوی ۶ دانشگاه و دانشکده علوم پزشکی شامل مشهد، گناباد، تربت حیدریه، سبزوار، نیشابور و تربت جام، به حدود ۷ هفت میلیون نفر از جمعیت ساکن در این استان خدمات بهداشتی و درمانی ارائه می‌کنند که بر اساس برنامه‌ریزی انجام شده این مراکز در ایام آخر ماه صفر، باتمام ظرفیت برای خدمت رسانی به زائران و بیماران احتمالی به حالت آماده باش درآمده‌اند.
آغاز فعالیت های ویژه نظارتی در ایام پایانی ماه صفر
رییس گروه سلامت محیط دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: نظارت و بازدید از موکب‌ها از بعدازظهر روز اربعین حسینی توسط کارشناسان گروه بهداشت محیط حرفه‌ای دانشگاه علوم پزشکی مشهد آغاز شده است و تا پایان ماه صفر ادامه خواهد داشت.
محمد باباخانی افزود: در این ایام ۶۰۰ کارشناس و بازرس بهداشت محیط از دانشگاه‌های علوم پزشکی استان خراسان رضوی بر فعالیت موکب‌ها و ایستگاه‌های صلواتی و ایستگاه های سلامت نظارت می‌کنند.
وی ادامه داد: از این تعداد حدود ۴۸۰ نفر از کارشناسان و بازرسان بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد و ۱۲۰ نفر از سایر دانشگاه‌های علوم پزشکی خراسان رضوی هستند.
برپایی ۱۳۵ ایستگاه سلامت برای خدمت رسانی به زائران
رییس گروه سلامت محیط دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار کرد: برای حفظ سلامت و ارائه مطلوب خدمات بهداشتی و درمانی به زائران در دهه پایانی ماه صفر، ۱۳۵ ایستگاه سلامت از روز ۲۷ شهریورماه در مسیرهای جاده‌ای منتهی به شهر مشهد و همچنین در داخل شهر مشهد برپا شده است که از کل ۶۰۰ بازرس به کار گرفته شده در استان خراسان رضوی، ۱۶۹ نفر بر وضعیت ایستگاه‌های سلامت برپا شده در اطراف حرم نظارت دارند.
باباخانی افزود: همچنین کارشناسان بهداشت در موکب‌های مستقر در مسیر، که پخت غذا هم دارند، حضور ثابت خواهند داشت تا بر بهداشت محیط و سلامت مواد غذایی نظارت داشته باشند که در هر یک از این موکب‌ها یک کارشناس استقرار خواهد داشت.
وی ادامه داد: در موکب‌های کوچکتری که در آن‌ها طبخ غذا صورت نمی‌گیرد، کارشناسان بهداشت به صورت سیار و گذری بر فعالیت این موکب‌ها نظارت می‌کنند که برای چند موکب و ایستگاه سلامت یک کارشناس بهداشت در نظر گرفته شده است.
رییس گروه سلامت محیط دانشگاه علوم پزشکی مشهد بیان کرد: بازرسان، در این ایام کنترل و نظارت بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی در فرایند تهیه، طبخ و توزیع غذا در موکب‌ها، سلامت آب مصرفی برای پخت غذا و شست و شوی ظروف و مصرف افراد در موکب‌ها، بهداشت محیط موکب‌ها و محل اسکان و استراحت زائران را بر عهده دارند.
باباخانی افزود: در شهر مُلک آباد مشهد نیز سه موکب بزرگ حضرت جواد الائمه، امام حسن(ع) و امام جواد(ع) برپا شده است که در هر یک از این موکب ها یک نفر کارشناس بازرس به صورت ثابت و شبانه روزی مستقر است.
وی ادامه داد: این نظارت که از موکب‌ها و ایستگاه‌های مستقر در جاده‌ها آغاز می‌شود تا داخل شهر مشهد ادامه یافته و در این شهر، به دلیل حضور خیل عظیم زائران، افزایش می‌یابد چرا که تعداد موکب‌ها و ایستگاه‌ها در نزدیکی و در شهر مشهد بیشتر است.
برپایی ۱۴ موکب بزرگ برای پذیرایی و خدمت رسانی به زائران
رییس گروه سلامت محیط دانشگاه علوم پزشکی مشهد عنوان کرد: در دهه پایانی ماه صفر ۱۴ موکب بزرگ برای پذیرایی و اسکان زائران در خارج از شهر مشهد برپا می‌شود که ۲۱ نفر از کارشناسان بازرسان دانشگاه علوم پزشکی مشهد به صورت نوبتی در این موکب ها مستقر شده و بر فعالیت این موکب ها نظارت دارند.
باباخانی با بیان اینکه در این ایام ۳۰ نفر ناظر بر موکب‌های مستقر در جاده‌ها نظارت دارند، افزود: همچنین روزانه ۲ نفر در ترمینال و پایانه مسافربری، ۲ نفر در فرودگاه، ۲ نفر در راه آهن و هشت نفر در مراکز رسیدگی به شکایاتی که فرماندار شهر مشهد در چهار مسیر منتهی به حرم برقرار کرده است، مستقر شده‌اند تا نظارت و بازرسی را انجام دهند.
وی ادامه داد: همچنین ۲ نفر از بازرسان و نمایندگان گروه سلامت محیط کار دانشگاه علوم پزشکی مشهد به همراه بازرسان اصناف بازدیدهای مشترک را به منظور بررسی و کنترل قیمت‌ها و مسایل بهداشتی را به صورت روزانه انجام می‌دهند.
این مسوول بیان کرد: ۱۰ نفر از کارشناسات نظارتی و ۲۰ نفر از مدیران به عنوان ناظران عالی به صورت روزانه بر وضعیت ایستگاه‌های سلامت نظارت می‌کنند.
نذر خدمت ۴۵۰ پرستار به زائران پیاده دهه پایانی صفر در مشهد
مدیر امور پرستاری دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: همزمان با دهه پایانی صفر ۷۰ موکب سلامت در مسیرهای منتهی به مشهد برپاشده است که ۴۵۰ پرستار برای ارائه خدمات پرستاری در این مواکب مستقر شده اند.
دکتر امیررضا صالح مقدم افزود: همچنین در ۲۰ موکب سلامت، نیروهای پزشک در کنار پرستاران حضور خواهند داشت.
وی بیان کرد: در این ۷۰ موکب سلامت، پرستاران در نوبت‌های صبح، عصر و شب حضور خواهند داشت تا به مسائل بهداشتی و درمانی سرپایی زائران پیاده دهه آخر ماه صفر بپردازند.
مدیر امور پرستاری دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار داشت: تمهیدات حوزه پرستاری دانشگاه علوم پزشکی مشهد ویژه دهه پایانی ماه صفر و سالروز شهادت امام رضا(ع) برای زائران پیاده حرم مطهر رضوی و زائران درون شهری متنوع است، در ایستگاه‌های داخل شهر واکسیناسیون انجام می‌شود و در ایستگاه‌های خارج شهر معاینات پزشکی و بررسی‌های اولیه انجام می‌شود که در صورت نیاز بیمار با یک معرفی نامه به بیمارستان‌های منتخب مشهد ارجاع و یا انتقال داده خواهد شد.
برپایی موکب‌ها و ایستگاه‌های صلواتی با مجوز دانشگاه علوم پزشکی
مدیر بهداشت و سلامت محیط کار دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: برای حفظ سلامت زائران دهه پایانی صفر، قرار شده با هماهنگی معاونت پیشگیری از وقوع جرم دادگستری و اداره کل تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، تمامی موکب‌ها و ایستگاه‌های صلواتی، که پخت و توزیع غذا دارند، با مجوز دانشگاه علوم پزشکی مشهد اقدام به این کار کنند تا تمامی مراحل تهیه و توزیع غذا در این موکب‌ها با نظارت کارشناسان بهداشتی این دانشگاه صورت گیرد و مشکلی برای سلامت زائران ایجاد نشود.
دکتر علی اصغر حسنی یزدی افزود: در این راستا تمامی ایستگاه‌ها و موکب‌هایی که در استان برای خدمت رسانی به زائران برپا شده، فعالیت‌های خود در حوزه توزیع غذا، شربت، چای، آب و نیز اسکان زائران را زیر نظر و کنترل کارشناسان گروه بهداشت و سلامت محیط دانشگاه‌های علوم پزشکی انجام خواهند داد.
وی ادامه داد: زائران و مردم در صورت مشاهده هرگونه تخلفی می‌توانند شکایات خود را یا به کارشناسان حاضر در موکب‌ها یا کارشناسان مراکز بهداشت اطلاع داده و یا با شماره تلفن ۱۹۰ تماس گرفته و و شکایات خود را ثبت کنند تا از طریق همکاران ما در دانشگاه علوم پزشکی مشهد پیگیری شود.
ارائه غذای گرم و مصرف آب آشامیدنی سالم امری مهم در حفظ سلامت زائران
مدیر بهداشت و سلامت محیط کار دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص توصیه‌های لازم به زائران برای حفظ سلامتشان گفت: طبق هماهنگی‌ها و برنامه‌ریزی‌های انجام شده، مخازن آب برای مصرف زائران و موکب‌ها توسط شرکت آب و فاضلاب تامین می‌شود که کنترل ضدعفونی بودن و کلرزنی مخازن آب نیز توسط بازرسان بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی مشهد انجام می‌شود.
دکتر حسنی افزود: زائران پیاده دقت کنند حتی المقدور از آب نوشیدنی بطری یا از آب‌های لوله کشی و مخازن و منابع آبی که شرکت آب و فاضلاب اختصاصا برای مصرف زائران در این ایام تعبیه کرده است و در اختیار موکب‌ها قرار داده، استفاده کنند و از مصرف منابع آبی متفرقه که تحت کنترل دانشگاه علوم پزشکی نیست، خودداری کنند.
وی ادامه داد: همچنین با توجه به گرمای هوا، حداکثر زمان مصرف غذا از زمانی که در ظرف بسته‌بندی شده و به دست زائر می‌رسد، نباید بیش از ۲ ساعت باشد، تمامی موکب‌هایی که توزیع غذا دارند موظف شده‌اند که غذای داغ را در اختیار زائران قرار دهند لذا به زائران توصیه می‌شود غذای نذری پخته شده گرم را بلافاصله پس از دریافت، مصرف کنند و از نگهداری آن برای مدت طولانی خودداری کنند چرا که غذایی که در دمای پنج تا ۶۰ درجه نگهداری شود، امکان رشد میکروب در آن بیشتر است.
مدیر بهداشت و سلامت محیط کار دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار داشت: همچنین توصیه می‌شود از مصرف غذای نذری پخته شده‌ای که سردشده و داخل یخچال نبوده خودداری کنند، چرا که امکان رشد میکروب در آن وجود دارد و ممکن است مشکلاتی را برای زائر ایجاد کند مگر اینکه غذا در یخچال در دمای زیر پنج درجه نگهداری شده باشد که استفاده آن منعی ندارد.
حسنی افزود: همچنین شست‌وشو و ضدعفونی کردن دست‌ها قبل از خوردن غذا، شست وشوی میوه‌هایی که از موکب‌ها یا ایستگاه‌های صلواتی دریافت می‌شود به تمامی زائران توصیه می‌شود که برای این امر پیش‌بینی‌شده در همه مسیرها سرویس‌های بهداشتی برای زائران فراهم شود.
وی ادامه داد: با توجه به این که امکانات لازم برای استحمام زائران در مسیر فراهم شده است، به زائران توصیه می‌شود برای حفظ سلامت خود یک تا ۲ بار در روز استحمام کنند.
این مسوول بیان کرد: توصیه می‌شود زائران کمتر در معرض آفتاب قرار بگیرند و از کلاه استفاده کرده و مایعات سرد بنوشند تا دچار گرمازدگی نشوند که این امکانات نیز فراهم شده و در مسیرها سعی شده نوشیدنی سرد در اختیار زائران قرار بگیرد.
مدیریت پسماند و فاضلاب و ضرورت تامین آب و مواد غذایی سالم
مدیر بهداشت و سلامت محیط کار دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: موکب‌هایی که طبخ و توزیع غذا در بین زائران را انجام می‌دهند باید تمامی پروتکل‌های بهداشتی و بهداشت فردی را رعایت کنند و دارای کارت بهداشت و روپوش مخصوص برای آماده سازی مواد غذایی داشته باشند.
حسنی افزود: موکب‌ها آب مصرفی خود را برای پخت و پز و تهیه غذا، شست و شوی مواد غذایی و شست وشوی ظروف غذا و غیره را از منابع و مخازن آبی که شرکت آب و فاضلاب در اختیارشان قرار می دهد تامین کنند.
وی ادامه داد: همچنین برای مدیریت فاضلاب و پسماند به موکب های خارج از شهر توصیه شده است که زباله هایشان را در اطراف موکب ها پراکنده نکنند و همچنین سطل‌های زباله به تعداد کافی تهیه کنند و این سطل‌ها را تا شعاع طولانی از مکان موکب نیز قرار دهند تا زائران ظروف یکبار مصرف، پسماند و زباله‌های خود را در آن ها بیندازند تا از آسیب زدن به محیط زیست و کثیف شدن جاده‌ها جلوگیری شود.
این مسوول با بیان این که برای مدیریت فاضلاب موکب های داخل شهر مشکلی نداریم افزود: برای مدیریت فاضلاب موکب های خارج از شهر به این موکب ها توصیه شده است که از رها کردن فاضلاب در اطراف موکب که سبب ایجاد کانون آلودگی و بیماری و رشد و تکثیر ویروس‌ها، میکروب‌ها و باکتری‌ها می شود خودداری کنند.
وی اضافه کرد:همچنین برای مدیریت فاضلاب موکب های خارج از شهر توصیه شده است که برای فاضلاب آشپزخانه و شست‌وشوی ظرف‌ها در نزدیکی محل موکب، گودال متناسب با حجم فاضلاب شان بکنند و گودال های کوچک باید یک روزه تخلیه شوند و مدیران موکب‌ها باید پیش‌بینی انتقال فاضلابشان را انجام دهند و برای تخلیه آن با تانکرهای حمل فاضلاب در بخش‌های خصوصی هماهنگ کنند.
حسنی با بیان این که موکب ها برای پخت و پز غذای نذری، باید از مواد اولیه تازه استفاده کنند و آن‌ها را از محل‌های مورد تایید، تهیه کنند، ادامه داد: تمامی موکب ها نیز موظفند که برای حمل مواد غذایی خود باید از ماشین های سرخانه دار استفاده کنند.
وی بیان کرد: افرادی که از استان‌ها یا شهرهای دیگر به خراسان رضوی و مشهد می‌آیند و موکب برپا می‌کنند و مواد اولیه خود را از همان شهر می‌آورند باید دقت کنند که زنجیره حمل مواد غذایی‌شان درست و مناسب باشد و مواد غذایی را با ماشین‌های سردخانه‌دار حمل و نگهداری کنند و مواد را با اتوبوس نیاورند که خطرناک است.
مدیر بهداشت و سلامت محیط کار دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: مدیران موکب‌ها باید در نگهداری مواد غذایی دقت کنند که یا مواد غذایی درون یخچال در دمای زیر پنج درجه نگهداری شود و یا روی شعله حرارت در دمای بالای ۶۰ درجه نگهداری شود، چرا که دمای ریسک یا دمای خطر، بین ۵ تا ۶۰ درجه است و غذا نباید در این دما نگهداری شود جون می تواند باعث ایجاد مسمومیت شود.
