کارشناس طب ایرانی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: از دیدگاه طب ایرانی نقش رفتارهای تغذیه ای در کنترل دیابت بسیار موثر و شناخته شده است و علاوه بر توجه به مواد غذایی، توجه به نحوه غذاخوردن نیز بسیار حایز اهمیت است.

دکتر زهرا نیک اختر در گفتگو با وب دا اظهار کرد:  پرهیز از برهم خوری و در هم خوری، رعایت فاصله مناسب بین وعده های غذایی، توجه به غذاهای مناسب برای هر فصل، کمک به بهبود هضم با روشهای در دسترس و رعایت فاصله با خواب و فعالیت نقش بسیار کلیدی در کنترل وزن و همچنین قند بیماران دارند.

وی خاطر نشان کرد: بیماران دیابتی ضمن محاسبه میزان قند و کالری دریافتی روزانه می توانند از روغنهای گیاهی و طبیعی به میزان خیلی کم استفاده کنند و مصرف میوه هایی مانند سیب، گلابی، آلو، انار، نارنج برای این بیماران مفید است.

دکتر نیک اختر برخی سبزیجات، حبوبات و صیفی جات مانند خرفه، اسفناج، گشنیز، شنبلیله، تره، کرفس، شوید، نعناع، سیر و پیاز، هویج، کاهو، کلم، کدو، بامیه، ماش و نخود را برای این افراد مفید دانست و گفت : استفاده از گوشتهای کم یا بدون چربی همچون جوجه مرغ، کبک، بلدرچین، ماهیهای کوچک به ویژه کیلکا و گوشت بره بدون چربی و تنقلاتی مانند  بادام درختی، پسته، نخودچی )نخود بو داده(، کشمش یا مویز یا توت خشک با مقدار کنترل شده نیز توصیه می شود.

کارشناس طب ایرانی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: مقدار برنج تا حد امکان و متناسب با شرایط بیمار کاهش یابد البته اضافه کردن سبزیجات یا ترکیبات مفید مانند گشنیز، شوید، زرشک، زیره، زعفران تا حدی عوارض ناشی از مصرف برنج را کاهش می دهد.

دکتر نیک اختر، آبغوره، آب نارنج، آب لیموی تازه، تمر هندی و سماق را از جمله چاشنی های مفید برشمرد و افزود: مصرف متناسب شیر با مصلحات آن مانند گلاب، یا مقدار کمی دارچین یا زنجبیل و همچنین مصرف متناسب پنیر کم نمک و ماست شیرین با استفاده از مصلحات مناسب مانند آویشن، نعناع و شوید از دیگر توصیه ها است.

وی جایگزینی قند و شکر با مقادیر زیاد خرما یا کشمش را  یک اشتباه رایج در بین بیماران مبتلا به دیابت دانست و افزود: اگرچه استفاده از این ترکیبات به دلیل سایر مواد مغذی موجود در آنها بسیار مفید است اما باید در میزان استفاده از آنها دقت نمود.

این متخصص طب ایرانی با توصیه به برنامه ریزی غذایی متناسب با شرایط مزاجی بیماران خاطرنشان کرد: مصرف برنج و انواع چربیها، نانهای خمیر و حجیم که معمولا هضم سخت تری دارند باید تا حدود زیادی کنترل شود و مواد غذایی مانند خیار، گوجه فرنگی و ماست هرچند به دلیل میزان قند کمتر در رژیم غذایی این بیماران توصیه می شوند ولی با در نظر گرفتن اصول تغذیه در مزاجهای مختلف مصرف این مواد به مقدار زیاد برای افراد با مزاج سرد مناسب نبوده و ممکن است در طولانی مدت عوارضی داشته باشد. 

دکتر نیک اختر گفت: پرهیز از مصرف غذاها و تنقلات خیلی شور و تند و ترش و چرب، آب یخ، گوشت گاو و گوساله، ته دیگ چرب یا سوخته، سیب زمینی مخصوصا سرخ شده، غذاهای مانده و فریز شده، غذاهای خمیری مثل ماکارونی و الویه، پنیر پیتزا و سایر پنیرهای پرچرب و انواع شیرینی و سس، کنسرو، فست فود مثل پیتزا، سوسیس، کالباس و ...، نوشابه، چیپس، پفک از دیگر پرهیزهای مشترک بر اساس اصول و آموزه های طب ایرانی است. همچنین آب خوردن همراه با غذا و بلافاصله بعد از غذا نیز ممنوع است چرا که معمولاً باعث ایجاد اختلال در هضم غذا می گردد.

کارشناس طب ایرانی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اینکه بیماران دیابتی با اصلاحات به ظاهر ساده در سبک زندگی می توانند نقش قابل توجهی در کنترل قند و بهبود وضعیت بیماری خود داشته باشند گفت: مبتلایان به دیابت باید از قرار گرفتن در هوای بسیار سرد و بسیار گرم پرهیز نمایند استفاده از هوای آزاد در مناطق با آلودگی کمتر بسیار مفید است،داشتن خواب مناسب شبانه اهمیت زیادی در تنظیم هضم و متابولیسم مواد و کنترل قند خون دارد. خواب شبانه مناسب به مدت 6 تا 8 ساعت که از ساعت 9‏-11 شب شروع شود و به سحر خیزی منجر شود برای این بیماران توصیه می شود و مطالعات جدید نیز نشان داده است که خواب کمتر از 6 ساعت و بیشتر از 9 ساعت و همچنین کاهش کیفیت خواب با افزایش مقاومت به انسولین و افزایش احتمال بروز دیابت در ارتباط است .

دکتر نیک اختر گفت: ورزش معتدل و متناسب با شرایط فردی برای مبتلایان به دیابت ضروری است و  از دیدگاه طب ایرانی، ورزش باید در حدی باشد که نفس تند و عمیق شود و فرد احساس گرمای ملایم و لذتبخش داشته باشد؛ اما ورزش خسته کننده که همراه با احساس ضعف باشد به هیچ وجه توصیه نمیشود بلکه پیاده روی روزانه که آهسته شروع شود و به تدریج بر سرعت آن اضافه شود برای این افراد بسیار مناسب استعلاوه بر این از دیدگاه طب ایرانی، وضعیت روانی نقش بسیار مهمی در پیشگیری و کنترل دیابت دارد لذا باید با استفاده از روشهای مختلف روان درمانی، مشاوره، گروه درمانی، موسیقی درمانی و همچنین روشهای غذایی و دارویی در بهبود شرایط روانی فرد تلاش کرد.

وی گفت: هرچند یبوست از عوارض شناخته شده بیماری دیابت است اما کمک به رفع آن با تدابیر غذایی و دارویی مناسب میتواند در کاهش سایر عوارض دیابت از جمله اختلالات کلیوی کمک کننده باشد و استفاده از مواد در دسترس مثل شربت خاکشیر با آب گرم و یا اسفرزه قبل از صبحانه کمک کننده است.