روز ها در دل خود یادواره ها را جا داده اند و ایام مبارک را گرامی داشته اند و هستند بسیار روزهایی که با شنیدن نامشان لبخندی از سر ذوق بر دل می نشیند و یا برقی از سر امید در چشم روشن می گردد مانند روز پزشک.

پزشک انسانی است که روزهای بسیاری از زندگی ما را از تاریکی درد و رنج و فشار بیماری رهانیده است. انسانی که علم، تخصص، تعهد و مهارت خود را در گرو گذاشته تا انسان های بسیاری را در طول روزها، شب ها، هفته ها و ماه ها درمان کند.

پزشک مرد یا زنی است؛ که سال ها تلاش خود را مصروف جستن علم نموده و در پیچ و خم زندگی شب بیداری های بسیاری را به چشم دیده تا این روز ها بهانه ای پیدا کنیم برای قدردانی از این همه نخوابیدن ها، دویدن ها، نجات دادن ها و شاد کردن هایی که تنها لبخند از سر رضایت بیمار پس از درمان می تواند این لحظه را وصف کند.

از این جهت روز پزشک را بهانه ای کرده ایم؛ تا با سه تن از برجسته ترین پزشکان دانشگاه علوم پزشکی در خصوص جایگاه پزشک در کشور از منظر تخصصی و اخلاقی به گفت و گو بنشینیم.

در ابتدا دکتر محمد خواجه دلویی؛ معاون تحصیلات تکمیلی دانشکده پزشکی و مدیر گروه اخلاق حرفه ای دانشگاه علوم پزشکی مشهد ضمن تبریک روز پزشک، گفت: شرف و اعتبار هر علمی به موضوع آن است، موضوعیت حرفه طبابت هم انسان و احیای نفس اوست. چرا که پزشک به نام «محی» از القاب خداوندی مفتخر گردیده است.

وی ادامه داد: با توجه به اهمیت و اعتبار موضوعیت حرفه پزشکی و این که نگاهداشت آراستگی و دفع شر و مرض از وجود انسان با دانش پزشکی و پزشک است، به کمتر کسی مسئولیتی به این سنگینی واگذار شده است.

پزشک نگهبان سلامت و امین شرف انسان است

معاون تحصیلات تکمیلی دانشکده پزشکی، بیان داشت: پزشک نگهبان سلامت و امین شرف انسان است؛ با توجه به این حد از اهمیت؛ پزشک بایستی با وجدانی بیدار به اهمیت و عظمت حرفه خود توجه داشته و در مقابل این اعتماد، مسئولیت پذیر و پاسخگو باشد.

مدیر گروه اخلاق حرفه ای دانشگاه علوم پزشکی مشهد، تصریح کرد: وظیفه پزشک تشخیص و درمان بیماری و تخفیف دردها و آلام بیماران است؛ در این مسیر پزشک همواره بایستی به یاد داشته باشد که با انسان ها به عنوان کسانی که حق انتخاب دارند سرو کار دارد.

دکتر خواجه دلویی گفت: بیمار علاوه بر مشکلات و آلام جسمانی ظاهری، ممکن است دچار مشکلات ناپیدای روانی، عاطفی، اقتصادی و اجتماعی نیز باشند و موضوع مهم تر اینکه انسان موجودی قابل قیاس با ابزار و ماشین نیست و در تمامی ارتباط ها با بیمار، بایستی شان و کرامت انسانی او حفظ گردد.

تقوای شغلی و حرفه ای ضامن اجرای صحیح هر حرفه ای است

وی در تعریف اخلاق حرفه ای ابراز داشت: تقوای شغلی و حرفه ای ضامن اجرای صحیح و بدون خدشه وظایف و تکالیف هر حرفه و شغل است و بی شک به جهت اهمیتی که حرفه پزشکی در تمامی جوامع بشری دارد، ضامن اجرای صحیح آن، تقوای پزشکی است که از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

معاون تحصیلات تکمیلی دانشکده پزشکی تقوا را صفت نیکو و پسندیده اخلاقی دانست و افزود: اخلاق از منظرهای گوناگون دارای تعاریف متنوعی است؛ اما یکی از مفاهیم کاربردی و عمل گرایانه آن مجموعه اصول و قواعدی است که خوب و بد، پسندیده و ناپسند، نادرست و درست بودن رفتارها و عملکرد انسان را نقد می کند.

مدیر گروه اخلاق حرفه ای دانشگاه علوم پزشکی مشهد افزود: به تبع این؛ اخلاق حرفه ای نیز مجموعه اصول و قواعدی است که در هر حرفه خوب و بد، زشت و زیبا، ناپسند و پسندیده، نادرست و درست بودن عملکرد صاحبان حرفه را در جایگاه شغلی و حرفه ای خود نقد می کند، و رعایت این اصول متضمن عملکرد پسندیده در آن حرفه خواهد بود.

دکتر خواجه دلویی افزود: پزشکی هم همچون سایر حرف، اصول اخلاق حرفه ای خود را دارد. اما در حرفه پزشکی به دلایل متعدد، از جمله موضوعیت حرفه که انسان به عنوان اشرف مخلوقات «احسن الخالقین» شناخته می شود و همچنین به دلیل حد بالای اعتماد و اختیار در این حرفه، که با توجه به اصل «تناسب اختیار و مسئولیت» حد بسیار بالایی از مسئولیت و پاسخگویی را می طلبد؛ رعایت اصول اخلاق حرفه ای به طور مضاعف مورد تاکید است.

اساس و پایه مراقبت ها در پزشکی، ارتباط موفق پزشک و بیمار است

وی در بیان رابطه پزشک و بیمار از منظر اخلاق حرفه ای تاکید کرد: اساس و پایه مراقبت ها در پزشکی، ارتباط موفق پزشک و بیمار است، و یک جزء اساسی در همکاری موفق با بیماران، ایجاد و تداوم اعتماد آنان است.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ابراز داشت: طیف متنوعی از بیماران مختلف با ویژگی های متفاوت برای گرفتن خدمات پزشکی به پزشکان مراجعه می کنند و پزشک جهت کسب اعتماد هر یک از آنان بایستی تلاش کند.

وی تصریح کرد: اگر پزشک به نیازها و مشکلات بیمار اهمیت و به شخصیت و ارزش های وی احترام بگذارد، اعتماد پایداری ایجاد می شود؛ که متضمن ارتباط موفق و مراقبت های پزشکی خوب و موثر خواهد بود.

مدیر گروه اخلاق حرفه ای دانشگاه علوم پزشکی مشهد، گفت: اعتمادبخشی جزء جدایی ناپذیر از پزشک خوب بودن است. اعتماد بیمار از طریق توجه و جدی گرفتن، به دقت گوش کردن، حساس بودن در معاینات، حفاظت از اطلاعات محرمانه، و احترام به کرامت انسانی جلب می شود.

معاون تحصیلات تکمیلی دانشکده پزشکی در پایان گفت: جهت ایجاد ارتباط اخلاقی موثر بین پزشک و بیمار علاوه بر گشاده رویی، ایجاد اعتماد در روابط اجتماعی پزشک، ادب و تواضع و درستکاری، رعایت کرامت و شان بیمار به عنوان انسان، احترام به حریم شخصی بیماران، مسئولیت پذیری در قبال مراقبت از سلامت بیمار و مشارکت بیماران در تصمیم گیری های مرتبط با آنان نقش بسزایی دارد.

در ادامه به گفت و گو با دکتر عباس مکارم؛ استاد دانشکده دندان پزشکی و متخصص دندان پزشکی کودکان دانشگاه علوم پزشکی مشهد نشسته و سئوالات خود در خصوص روز پزشک را ادامه دادیم.

وی در ابتدا روز پزشک را به تمامی مردم و همکاران پزشک دانشگاه تبریک و بیان داشت: این روز به نام پزشک حاذق ابوعلی سینا نام گذاری شده است و اختصاص به انسان هایی دارد که بهترین ساعات عمر خود را به حفظ سلامتی و درمان مراجعین خود اختصاص می دهد.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، تصریح کرد: امام جواد الائمه(ع) در حدیثی در باب اخلاق می فرمایند: تواضع و فروتنی زینت بخش علم و دانش است، ادب داشتن و اخلاق زینت بخش عقل و خوشرویی با افراد زینت بخش حلم و بردباری است.

دکتر مکارم تصریح کرد: پزشک چنانچه علم خود را با اخلاق آراسته کند در جامعه نیز نمونه خواهد بود و می تواند بیشترین خدمت را به جامعه خود ارائه دهد.

وی ابراز داشت: اطلاعاتی که در دنیای امروز در فضای مجازی در خصوص سلامت و بهداشت وجود دارد و افزایش سطح عقلانیت بیماران موجب افزایش سطح آگاهی و تغییر نگرش آن ها شده است؛ که این مهم به پزشک در داشتن تشخیص صحیح بیماری کمک می کند.

این استاد دانشکده دندانپزشکی مشهد، تصریح کرد: اخلاق حرفه ای این نکته را مد نظر دارد که ارائه دهندگان خدمات پزشکی به مردم باید از حقوقی بیمار خود آگاهی داشته باشند و در رعایت این حق تمام تلاش خود را به کار بندند.

دکترمکارم بیان داشت: داشتن حسن خلق، برقراری ارتباط موثر و احترام به حقوق بیمار موجب می شود تا در کمترین زمان درست ترین تشخیص در درمان بیماری اتفاق افتاده؛ که این تشخیص، درمان به هنگام را به دنبال خواهد داشت.

وی به پزشکی در حیطه علم دندانپزشکی اشاره کرد و افزود: با توجه به این که تخصص من دندانپزشکی کودکان است بیشترین ارتباط  را با کودک و مادر دارم و هر زمان ارتباط مورد نظر میان فرزند، مادر و پزشک آن گونه که باید ایجاد می شود درمان بیمار در شرایط بهتری اتفاق می افتد.

داشتن ارتباط اخلاقی مناسب با کودک در دندانپزشکی کودکان بسیار مهم است

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، بیان داشت: در دندانپزشکی کودکان داشتن ارتباط اخلاقی مناسب با کودک بسیار مهم است؛ زیرا کنترل و هدایت رفتار کودک در هنگام درمان دندانی تعیین کننده می باشد و در صورت برقرار نشدن این ارتباط باید کودک را جهت داشتن بیهوشی در درمان به بیمارستان ارجاع داد.

دکتر مکارم درک بیمار را در حرفه پزشکی بسیار مهم دانست و اظهار داشت: بیمار، گاه در مراجعه به پزشک بیشتر از درمان درد جسمی، به دنبال دیده شدن، ایجاد حس صمیمت و محسوب شدن به عنوان عضوی از خانواده پزشک می باشد.

وی تصریح کرد: اخلاق در حرفه پزشکی بسیار مهم است و مردم نیازمند خلق نیکوی پزشک در کنار علم و توانایی او هستند؛ زیرا بیمار در بستر بیماری دارای روحیات حساسی است و نیازمند دلجویی و توجه پزشک در کنار امر درمان خود است.

متخصص دندان پزشکی کودکان دانشگاه علوم پزشکی مشهد تاکید کرد: متاسفانه در حوزه دندانپزشکی درمان نه تنها در ایران بلکه در دنیا بسیار هزینه بر است و گاه بیمارانی از خارج از کشور سفر خود به ایران را صرفا جهت درمان دردهای دندانی به دلیل تخصص بالا و هزینه کم اختصاص می دهند.

دکتر مکارم گفت: دندانپزشکی ارتباط بسیاری با مواد، وسایل و صرف وقت دارد؛ اما دندانپزشکی که مجهز به سلاح اخلاق است در درمان بیمار علاوه بر انجام وظیفه تلاش می کند تا مشکلات هزینه ای بیمار را ببیند و وی را جهت درمان به مراکز ارزان تر هدایت کند.

گزارش از حوزه دندانپزشکی کودکان وارد حوزه تخصصی کودکان می شود و وب دا؛ گفت و گوی خود را با دکتر عبدالعلی خوارزمی؛ استاد گروه کودکان دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه می دهد.

وی در ابتدا سالروز ولادت شیخ الرئیس را به تمامی پزشکان دانشگاه علوم پزشکی مشهد تبریک و بیان داشت: هیچ کدام از مسائل حیطه پزشکی خارج از شئونات و اخلاق پزشکی نیست.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد تصریح کرد: اخلاق در پزشکی از ابتدا مورد توجه بوده است و نکاتی در این خصوص در دستورات شیخ الرئیس در حوزه طب و پزشکی وجود دارد.

دکتر خوارزمی بیان داشت: شیخ الرئیس در خصوص شیر دادن به نوزاد توسط شخصی یه غیر از مادرش عنوان می دارد زن شیر ده یا همان دایه باید خوش خلق، خوش رو و خوش خو باشد.

استاد گروه کودکان دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ابراز داشت: از نظر ابو علی سینا زن شیرده نباید نقش های بد عاطفی از قبیل خشم، اندوه، ترس و حالات مشابهه را در رفتار خود بروز دهد؛ زیرا تاثیر پذیری از این حالت به سرعت مزاج را تباه می کند.

وی تاکید کرد: این تباهی مزاج می تواند به شیرخوار سرایت و اخلاق وی را دچار تنش هایی کند؛ که این اهتمام ابوعلی سینا به این موضوع نشان از اهمیت اخلاق در کودکی، نوجوانی، جوانی، میانسالی و سالمندی دارد.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، بیان داشت: نکات اخلاقی در مراقبت های پزشکی فرایندی را دنبال می کند که به موجب آن بیماران، اعضای خانواده آن ها و بالین گردانان، از طریق ایجاد توازن میان ارزش های فردی، خانوادگی، فرهنگی، مذهبی، معنوی و حرفه ای در ابعاد تعلیمات پزشکی مشارکت می کنند.

دکتر خوارزمی افزود: پزشکان همیشه باید در حدود کاربرد اخلاق پزشکی در معاینات و درمان بیماران بر چند اصل پایبند باشند.

سه اصل در اخلاق پزشکی دارای اهمیت است

استاد گروه کودکان دانشگاه علوم پزشکی مشهد خودمختاری را اصل اول در اخلاق پزشکی دانست و بیان کرد: در اصل خودمختاری این بیمار است که باید در خصوص منافع خود در درمان تصمیم گیری کند. در اصل دوم حتما باید اعمالی که برای بیمار انجام می شود با نیکوکاری و فایده رسانی همراه باشد و در اصل سوم باید طبیب مراقبت کند تا با درمان مناسب حداقل آسیب ممکن را برای بیمار ایجاد کند.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد بیان داشت: رعایت عدالت اجتماعی، ارزش ها، مساوات و... نیز در اخلاق پزشکی بسیار مهم می باشد.

دکتر خوارزمی به اسناد تاریخ علم پزشکی در ایران اشاره کرد و گفت: شکل پیشرفته طب و پزشکی در ایران به دوران پیش از اسلام باز می گردد و با غلبه اسکندر و نفوذ علوم و فرهنگ یونانی؛ طب بقراطی و جالینوسی با طب ایرانی به تدریج ادغام شد.

پس از اسلام علم کهن با طب متعارف و متعالی ایران در هم آمیخت

استاد گروه کودکان دانشگاه علوم پزشکی مشهد، بیان داشت: پس از ورود اسلام به ایران این علم کهن با طب معارف و متعالی ایرانی در هم آمیخت و پیام آن تعلیم پزشکان، تدوین کتاب های طبی و رشد و شکوفایی مراکز علمی معتبر در کشور بود.

وی اضافه کرد: ریشه و اساس این گستره نشات گرفته از توجه و اهمیتی است که قرآن مجید و آئین محمدی(ص) برای دانش پزشکی، تعالیم طبی و مسائل بهداشتی در نظر داشته است.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، گفت: « العلم علمان، علم الادیان و علم الابدان» نشان از اهتمام رسول گرامی اسلام به نقش علم و اخلاق در زندگی افراد دارد.

دکتر خوارزمی گفت: پس از انقلاب اسلامی ایران با وجود این که برخی از متخصصان و همکاران به خارج از کشور سفر کردند اما تعداد بسیاری از پزشکان حوزه کودکان در کشور ماندند و تلاش بسیاری را انجام دادند.

استاد گروه کودکان دانشگاه علوم پزشکی مشهد، بیان داشت: در حال حاضر تمام رشته های فوق تخصصی کودکان که اکنون در جهان مطرح می باشد در ایران وجود دارد و پزشکان ایرانی با داشتن اخلاق حرفه ای تلاش بسیاری در راستای حفظ شأن وجایگاه بیمار به کار می برند.

وجود خیرین سلامت نمونه ای از اخلاق در حوزه سلامت جامعه است

وی تلاش خانواده علیزاده در مسیر اهدای 400 تخت درمانی کودکان در شهر مشهد را نمونه اخلاق در جامعه سلامت کشور دانست و ابراز داشت: این خانواده به عشق مادر مرحوم خود خانم سرور از حدود 33 سال قبل به همکاری دانشگاه علوم پزشکی مشهد آمده و تا کنون 150 تخت به بیمارستان دکتر شیخ  و 250 تخت در بیمارستان تازه تاسیس اکبر اهدا کرده اند.

نکته آخر  این که خداوند رسول گرامی خود را برای انجام رسالت بزرگش یعنی معرفی دین اسلام به عنوان دین نجات بخش بشریت به اخلاق فرا خواند و از سوی دیگر دانشمندان و عالمان را جزو برترین انسان ها معرفی کرد.

 اکنون برترین انسان ها که از نعمت علم و دانش خداوندی بهره می برند با همراه کردن اخلاق در کنار علم خود می توانند بشریت را نجات دهند که اسلام  معتقد است؛ اگر یک نفر را نجات دهی گویی جهان را نجات داده ای پس در پایان باید گفت: پزشک روزت مبارک.

نوشتن دیدگاه