اوتيسم طيف بسيار گسترده اي دارد و از خفيف تا موارد شديد بيماري را دربرمي گيرد. اين اختلال معمولا در دوران کودکي بروز پيدا مي کند و اولين علايم قبل از ۳سالگي ظاهر مي شود. گاهي از ۵ماهگي يا ۲سالگي علايمي بروز پيدا مي کند که بسته به شدت بيماري، عارضه و علايم آن در مبتلايان متفاوت است.
ژنتيک يکي از علل بروز اين بيماري است؛ وجود ژن هاي خاصي در کنار يکديگر به پيدايش بيماري در فرد منجر مي شود. با اين که اين بيماري مادام العمر است اما فرد مبتلا با آموزش هاي مستمر مي تواند زندگي خوبي داشته باشد، در اين مطلب به معرفي علايم و درمان اين بيماري مي پردازيم.
اوتيسم شامل ۳دسته علايم اصلي است که بسته به شدت بيماري در مبتلايان متفاوت است. در اولين دسته، علامت از دست دادن توان برقراري ارتباط با ديگران قرار دارد. کودک مبتلا به اوتيسم رابطه اي با محيط اطراف برقرار نمي کند؛ به عبارتي نمي تواند به چشم ديگران نگاه کند، واکنش به محبت ديگران نشان نمي دهد و با شنيدن صداهاي ديگران، واکنش انفعالي نشان مي دهد.
دکتر پيمان هاشميان عضو مرکز تحقيقات روانپزشکي و علوم رفتاري دانشگاه علوم پزشکي مشهد با بيان اين مطلب اظهار داشت : والدين از ۶ماهگي به راحتي مي توانند ابتلا به اين اختلال را در کودکان خود تشخيص دهند. با او حرف بزنند به چشمهايش نگاه کنند و او را وادار به واکنش هاي هيجاني کنند. درباره کودکي که به ارتباط چشمي تمايلي ندارد و يا ميزان تمايل وي بسيار کم است، والدين بايد آگاهانه تر عمل کنند. يکي از واکنش هاي طبيعي کودکان ترس از افراد غريبه است؛ کودکي که فرد آشنا و غريبه برايش تفاوتي ندارد احتمالا دچار نوعي اختلال رشد تکاملي است. گاهي کودک دير به حرف مي افتد، وارونه حرف مي زند حرف هايش قابل فهم و جملاتش منطقي نيست که اين علايم جزو دسته دوم علامت هاي اوتيسم است و دردسته سوم گاهي در کودکان اوتيسم، حرکات تکراري و کليشه اي مانند لرزش دست يا گردن مشاهده مي شود و کودک از حرکات بي هدف خود لذت مي برد.نکته اين جاست که کودکي ممکن است فقط علايمي از دسته اول يا دوم را داشته باشد. در واقع اين بيماري طيف گسترده اي با علايم متفاوت را در برمي گيرد. گاهي کودک فقط ارتباط اجتماعي ضعيفي دارد و در مقابل داراي هوش بسيار زيادي است. ممکن است کودک فقط نتواند ارتباط چشمي برقرار کند و ارتباط اجتماعي را دوست نداشته باشد که به اين طيف «آسپرگر» گفته مي شود. پيش آگهي بيماري از اوتيسم بسيار بهتر است و کودکان مبتلا مي توانند به راحتي درس بخوانند و موفق باشند اما در اجتماع رابطه دوستانه اي با کسي برقرار نمي کنند.
دکتر هاشميان با اشاره به اين که در ۸۵درصد موارد تاخير رشد تکامل در کودکان اوتيسم با عقب ماندگي ذهني همراه است، تصريح مي کند: تاخير رشد کلامي، زباني، رفتاري، شناختي، رواني، اجتماعي و هيجاني در کودکان اوتيسم مشاهده مي شود و ۱۵درصد ديگر از هوش متوسط و حتي بالايي برخوردارند. بعضي از کودکان اوتيستيک مهارت هاي فوق العاده اي دارند و توانمندي هاي خارق العاده شان را اگر با تمرين و تکرار به فعليت برسانند، بسيار موفق خواهند بود، بسياري از آن ها در رابطه اجتماعي بسيار ضعيف باقي مي مانند و هرگز در اين زمينه رشد نمي کنند.نکته اين جاست که رابطه اجتماعي يک فرد اوتيستيک در طول دوران زندگي و در صورتي که تحت درمان باشد، معمولا بهبود پيدا مي کند اما از آن جا که ما انتظار داريم هرچه رشد بيشتر باشد، مهارت اجتماعي بيشتر باشد، اين کودکان هميشه نسبت به همسن و سال هاي خود عقب هستند. درست به همين دليل است که نوجوانان اوتيستيک در مرز بلوغ به دليل خودآگاهي نسبي که نسبت به خود و محيط پيرامون پيدا مي کنند پرخاشگر، عصبي و زودرنج مي شوند زيرا تفاوت رشد خود را در حوزه هاي مختلف با همسالانشان درک مي کنند. در چنين مواردي والدين با مراجعه به متخصصان از عود بيماري شکايت مي کنند، در صورتي که بيماري عود نکرده بلکه نوجوان نسبت به شرايط و وضعيتش آگاه تر شده است و از اين موضوع رنج مي برد.
ضرورت تشخيص زودهنگام و درمان
اين فوق تخصص روان پزشکي کودکان با اشاره به اين که تشخيص زودهنگام عارضه در درمان نقش مهمي دارد، مي گويد: برخي از کودکان دشوار که رفتارهاي بسيار تند و خشن دارند، ارتباط چشمي برقرار نمي کنند و از تعامل با مادر يا پدر يا نزديکان امتناع مي ورزند. اين کودکان بايد حتما به متخصص ارجاع داده شوند.متاسفانه در برخي موارد والدين با اين تصور که وقتي کودک بزرگ شود، اين مشکلات برطرف مي شود، موضوع را دست کم مي گيرند که اين کار بسيار اشتباه است. پس از تشخيص بنا به صلاحديد پزشک درمان هاي متفاوتي ارائه مي شود که اصلي ترين آن بازي درماني است. در صورتي که عارضه قبل از ۳سالگي تشخيص داده شود، ۱۰ساعت بازي درماني در هفته انجام مي شود و پس از آن بازي درماني به همراه گفتار درماني و کار درماني ادامه پيدا مي کند و به ۴۰ساعت افزايش مي يابد.بديهي است که طي دوره درمان به علايم کودک توجه مي شود زيرا اين علايم شيوه درمان را مشخص مي کند؛ مثلا گاهي کودک اوتيستيک به لمس کردن يا صداي بلند بسيار حساس است، گاهي احساسات خود را تشخيص نمي دهد، تحريک پذيري بسيار بالا يا پايين دارد، با ديدن نور اذيت نمي شود يا نور زياد تاثيري برايش ندارد. در اين شرايط درمان به منظور ايجاد تعادل در شرايط کودک است و سعي مي شود وي يکپارچگي شخصيتي و هيجاني و احساسي پيدا کند. هر قدر کودک زودتر و بهتر به اين يکپارچگي برسد، بهتر مي تواند با محيط اطرافش تعامل داشته باشد.
هدف اساسي درمان
دکتر هاشميان با اشاره به اين که هدف اصلي از درمان کودک اوتيستيک اين است که کودک با ديگران ارتباط برقرار کند، تاکيد مي کند: يکي از اساسي ترين اصول آموزش و درمان کودکان اوتيستيک صبوري است. والدين اين کودکان بايد بسيار صبور باشند و به درمان هايي که در طول زمان جواب مي دهد اميد داشته باشند و بدانند درمان يک روزه و يا چند هفته اي جواب نمي دهد
