سخت بود ولی ماندم تا گره باز کنم

از چهارپنج سالگی پیش از آنکه علاقه پدر نسبت به پزشک شدنش را بداند، دلباخته پزشکی بود؛ آنقدر که تا از او غافل می شدند، می دیدند کیف پدر را برداشته و با همان دیسیپلین او به سمت دانشکده پزشکی که نزدیک خانه بود، می رود؛ در نهایت هم با اینکه خدمت پدر در دورترین و محرومترین نقاط کشور را دیده و سختی های این حرفه را با تمام وجود لمس کرده بود، با عشق و علاقه و شوق خدمتی مقدس و متفاوت به مردم، پزشک شد و حالا سال هاست که در قامت فوق تخصص نفرولوژی کودکان، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و مشغول طبابت و تدریس و نیز تحقیقات بالینی نفرولوژی و اورولوژی کودکان است که در سطح ملی و بین المللی به چاپ می رسد؛ گفتگوی ما با این بانوی موفق را در ادامه می خوانید.  

به عشق پدر و گره‌گشایی از مردم

دکتر میترا ناصری، فوق تخصص نفرولوژی کودکان، کلیه و سیستم ادراری، همزمان با دوره طرح خدمت عمومی پدر در استان کرمانشاه متولد شد و این روزها 59امین بهار زندگی را پشت سر می گذارد؛ «با اینکه خانواده ام خراسانی هستند، سال 45 برای گذران طرح تعهد پزشکی عمومی پدر، ساکن کرمانشاه بودند که من به عنوان چهارمین فرزند متولد شدم؛ دوسه سال بعد به کرمان رفتیم و چهارپنج ساله بودم که به مشهد برگشتیم؛ تا دوم راهنمایی همین جا تحصیل کردم، بعد از آن باز هم به خاطر کار پدر مدتی را در اسفراین گذراندیم و نهایتاً سال 57 بعد از پیروزی انقلاب دوباره ساکن مشهد شدیم».

از کودکی و نوجوانی هر چه به یاد دارد، کتاب است و مطالعه؛ اعم از درسی و غیردرسی؛ و البته علاقه وافری که به پزشکی داشت؛ «چهارپنج ساله بودم که رفت و آمد پدر به دانشکده پزشکی نزدیک منزلمان در خیابان دانشگاه مشهد را می دیدم و الگوبرداری می کردم؛ وقت هایی که شرایط را مناسب می دیدم یک کیف بزرگ برمی داشتم و مثل پدر راهی دانشکده می شدم! بعدها هم که علاقه پدر به پزشک شدنم را دیدم، در انتخاب رشته پزشکی تردید نکردم چراکه او مهمترین و مؤثرترین فرد زندگی ام بود. در پزشکی، عاشق ارتباط با مردم و گره گشایی از آن ها بودم و طبابت را به معنای واقعی مقدس می دانم که با توجه به نجات جان و سلامت انسان ها جوانب معنوی زیادی دارد».

اتمام پزشکی با طعم مادری

سال 63 با رتبه 63 وارد رشته پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی تهران شد اما دو ماه بعد برای اینکه به خانواده نزدیک باشد، به علوم پزشکی مشهد آمد. در این بین سال 66 ازدواج کرد و پس از سه سال همزمان با اینترنی، مادر شد با همه چالش های خاص خودش اما خللی در عزم و اراده اش برای ادامه تحصیل پیش نیامد؛ «فقط 40 روز مرخصی زایمان داشتم و بی خوابی ها برای بچه یک طرف، کشیک ها طرف دیگر، فشار زیادی می آورد اما همسرم با اینکه پزشک نبود، همراهی خوبی داشت؛ از طرفی دوستان و همکاران هم هوایم را داشتند، گاهی کشیک ها را به جای من می ماندند تا بتوانم برای شیرخوردن فرزندم به خانه بروم و برگردم. برای فرزند دومم مرخصی زایمان چهارماه شده بود چهارماه هم خودم مرخصی گرفتم و راحت تر گذشت اما مشکل بعدی، مهدکودک بود که خوشبختانه چند سالی هست با رسیدگی مسئولان برای مادران امروز برطرف شده است».

ورود به تخصص و خروج از آن جزو برترین ها

بعد از اتمام دوره عمومی به عنوان یکی از برترین ها، به مدت یک سال در مرکز مبارزه با سل استان طرح خدمت را گذراند و سال 71 در حالی که فرزندش دو ساله بود، وارد دوره تخصص شد؛ «در سهمیه 10درصد برتر دوره عمومی، میان 140نفر ورودی های مشهد، نفر پنجم بودم؛ برای تخصص دوست داشتم جراحی عمومی بخوانم ولی هم پذیرش خانم نداشتند و هم دغدغه هایش زیاد بود، بعد از آن پاتولوژی را ترجیح می دادم اما از زمانی که در اینترنی کار بالینی بخش اطفال را دیدم به رشته های پاراکلینیکی علاقمند شدم؛ اصولاً کارهایی را که با تجزیه تحلیل همراه است، دوست دارم؛ برایم مثل یک پازل، جذاب است؛ از بالین اطلاعات می گیریم و جاهای خالی را با استفاده از دانشمان، پر و مساله را حل می کنیم. نهایتاً باتوجه به علاقه ام به بچه ها، تخصص اطفال را انتخاب کردم و در امتحان بورد اطفال که حدود 25 نفر شرکت داشتند، اول شدم».

فوق تخصص با اعمال شاقه اما موفق

بلافاصله پس از دوره تخصص، از آنجاکه رتبه برتر بورد بود، معاونت آموزش دانشگاه حکم عضویتش در هیأت علمی دانشگاه بجنورد را صادر کرد اما برای گذران طرح تخصص مأمور به خدمت در بیمارستان چناران شد و بعد از آن با توجه به ایجاد ظرفیت در مشهد، تا سال 78 طرح ضریب کا را در بیمارستان دکتر شیخ گذراند؛ «سال 75 حین گذران طرح تخصص فرزند دومم متولد شد ولی بعد از اتمام طرح نه تنها خانه نشین نشدم؛ بلکه ضریب کا را هم گذرانده و برای دوره فوق تخصص که آن زمان در مشهد نبود،  ناگزیر سال 79 همراه فرزندانم عازم تهران شدم در حالی که همسرم به خاطر شرایط کاری امکان حضور در تهران را نداشت؛ نگهداری بچه ها و امور منزل در نبود همسرم آن هم با وجود سنگینی دروس و امور تحصیل، کار آسانی نبود؛ بارها نیمه شب آمبولانس دنبالم می آمد و باید می رفتم بیمارستان در حالی که بچه ها تنها خانه می ماندند یا بعد از اتمام ساعت مهدشان چند ساعت منتظر می شدند تا بروم دنبالشان اما با تجربه ای که داشتم توانستم تعادل برقرار کنم به طوری که بچه ها نه تنها آسیب ندیدند بلکه هر دو بعدها پزشک شدند».

عضویت هیأت علمی به انگیزه پژوهش/ پژوهشگر بین‌المللی

سال 81 پس از اتمام دوره فوق تخصص نفرولوژی کودکان در مرکز طبی کودکان تهران، به مشهد بازگشت و به عنوان عضو هیأت علمی دانشگاه  علوم پزشکی مشهد، خدمت در بیمارستان دکتر شیخ مشهد را ادامه داد. دکتر ناصری با اینکه عضویت هیأت بورد تخصصی نفرولوژی کودکان به مدت دوسال، عضویت شورای پژوهشی دانشگاه به مدت یک سال، مسئولیت برنامه ریزی آموزشی کارآموزان گروه کودکان بیمارستان دکترشیخ، مسئولیت کتابخانه بیمارستان دکترشیخ و... را در کارنامه اجرایی خود دارد، بیشتر به حوزه تحقیق و پژوهش علاقمند است و علت اصلی عضویتش در هیأت علمی را تسهیل همین مسیر می داند؛ «در ایران برخلاف کشورهای دیگر که تحقیقات توسط مراکز علمی خصوصی انجام می شود، بیشتر مراکز و دانشگاه های دولتی عهده دار پژوهش های علمی هستند(اما بیشتر تحقیقات بالینی و کم هزینه) بنابراین هم انگیزه و هم زیرساخت ها و لوازم پژوهش در دانشگاه بیش از سایر مراکز فراهم است». 

انجام تحقیقات بالینی نفرولوژی و اورولوژی کودکان، اجرا یا همکاری در بیش از صد طرح تحقیقاتی، داوری طرح‌های تحقیقاتی، مشاوره و راهنمایی 60 پایان نامه، نگارش 60 مقاله، مشارکت در تألیف سه کتاب «تغذیه در بیماری های کودکان»، «ورزش در بیماری های کودکان» و «اختلالات ادراری کودکان» از جمله فعالیت های پژوهشی او در سطح داخلی و عضویت هیأت تحریریه مجله بهداشت کودک هند، نگارش کتاب درمان و پیش‌آگهی کودکان مبتلا بهFSGS(گلومرولهای کلیه) به سفارش کرواسی(2011)و نگارش یک فصل از دو کتاب تخصصی بین المللی در حوزه نفرولوژی، از اقدامات پژوهشی بین المللی می باشد.

چالش های رشته اطفال؛ کار زیاد است ولی نیرو کم

عضو هیأت مدیره انجمن نفرولوژی کودکان ایران، خوشحالی بی حد مادران بعد از دیدن بهبودی فرزندشان را شیرین ترین لحظات حرفه‌ایش می داند و درباره چالش های آن نیز می گوید: «از یک سو چند سال است ظرفیت تخصص اطفال تکمیل نمی شود و پزشکان کمتر برای ورود به این رشته تمایل دارند، از سوی دیگر جا برای تحقیقات در این عرصه زیاد است؛ گذشته از کمبود برخی داروها و تجهیزات، آنقدر بیماری های شایع(مانند بیماری های نارسی حاد کلیه و بهبود کیفیت زندگی در بیماران دیالیزی) یا ناشناخته وجود دارد که تحقیقات فردی کفایت نمی کند و باید گروهی کار کرد تا سریعتر پیش رود؛ به عنوان مثال فقط بنده در حال حاضر بیست پایان نامه خوب دارم که باید مقاله شود اما با توجه به کمبود رزیدنت، خودم باید انجام دهم در نتیجه بسیار کند پیش می رود و از طرفی اگر دیر منتشر شود، تازگی و کاربرد لازم را نخواهد داشت».

ضعف حمایت و کار گروهی؛ مهمترین چالش های پژوهش در ایران

دکتر ناصری که از سال 93 در مطب خودش هم فعالیت دارد، ضمن تأکید بر لزوم توانمندسازی اساتید در زمینه های IT و هوش مصنوعی، پس از 28 سال کار تحقیقاتی در ایران، علت مهاجرت احتمالی اش را موقعیت های تحقیقاتی بهتر عنوان می کند؛ «با اینکه دخترم ساکن امریکا و مشغول کارهای تحقیقاتی است، من صرفا برای پرزنت مقاله هایم در کنگره ها به خارج سفر کرده و اقامت نداشته ام.

ناهنجاری دستگاه ادراری؛ از شایعترین بیماری های مادرزادی

عضو هیأت علمی علوم پزشکی مشهد در پایان ناهنجاری دستگاه ادراری را از شایعترین ناهنجاری های مادرزادی معرفی و توصیه می کند: «این بیماری ها هرچه زودتر شناخته شود، احتمال درمان بیشتر و آسیبشان کمتر خواهد بود؛ بنابراین بهتر است مادران در صورت گزارش مشکل در غربالگری، بلافاصله پس از زایمان برای درمان مراجعه کنند. در موارد غیرمادرزادی نیز عفونت های سیستم ادرار را نباید ساده گرفت چراکه می تواند زنگ خطری برای ناهنجاری سیستم ادرار و آسیب کلیوی باشد؛ علامت شایع این عفونت ها تب بالای سه روز است. هرچند این ناهنجاری ها مرگ و میر ندارد اما عوارض آن ها از جمله فشارخون، نارسایی کلیه، کاهش کیفیت زندگی بیمار و...، آنقدر زیاد است که نمی توان به سادگی از کنارشان عبور کرد.