بمناسبت میلاد باسعادت حضرت زینب کبری (سلام‌الله‌علیها) و روز پرستار، روایت زندگی مردی را مرور می‌کنیم که نامش با ایثار، مهربانی و خدمت درهم آمیخته است؛ استاد حمید چمنزاری، پرستاری که بیش از 35 سال از عمر خود را در آموزش و درمان وقف انسانیت کرده است.
حمید چمنزاری، متولد سال ۱۳۴۱ در شهرستان طبس است. او دوران تحصیل خود را تا مقطع دیپلم در زادگاهش گذراند و سپس در نخستین کنکور پس از انقلاب فرهنگی، در رشته پرستاری دانشگاه علوم پزشکی مشهد پذیرفته شد. مسیر تحصیلی او تا مقطع دکتری ادامه یافت، اما بیماری مجال دفاع از رساله را نداد. با این حال، اراده‌اش در خدمت به دانشجو و بیمار، هیچ‌گاه سست نشد.
او بیش از ۳۵ سال در دانشگاه‌های علوم پزشکی مشهد و گناباد به‌صورت تمام‌وقت و ۱۴ سال در دانشگاه آزاد اسلامی به‌صورت نیمه‌وقت به تدریس پرداخت. در کنار این فعالیت‌ها، ۱۰ سال پرستار بیمارستان امام حسین (ع) بود و دو سال نیز در بهداری شرکت نفت خدمت کرد. بسیاری از این فعالیت‌ها هم‌زمان و در هم‌پوشانی با یکدیگر انجام می‌شد. تابستان‌ها نیز او مسئولیت سرپرستی کارآموزی دانشجویان بیش از ۱۰ دانشگاه علوم پزشکی کشور را در بیمارستان امام رضا (ع) بر عهده داشت.
استاد چمنزاری می‌گوید: در طول این سال‌ها، تابستان بیکار نماندم؛ همواره در کنار دانشجویان و بیماران بودم. او تخمین می‌زند که در این سال‌ها بیش از ده هزار دانشجو از او آموزش دیده‌اند. در بخش‌های مختلفی چون اورولوژی، سوختگی و اورژانس عدالتیان مشهد خدمت کرده و در دوره‌هایی تا ۴۰ واحد درسی در هر ترم تدریس داشته است؛ در حالی که موظفی اعضای هیئت علمی بین ۱۲ تا ۱۴ واحد بوده است.
زندگی حرفه‌ای او البته خالی از رنج نبوده است و به‌دلیل ابتلا به دیابت و در نهایت نارسایی کلیه، مدتی تحت درمان دیالیز قرار گرفت و با مشکلات قلبی نیز دست‌وپنجه نرم کرده است. با وجود این، لبخندش و روحیه امیدوارش هیچ‌گاه از چهره‌اش محو نشد.
اما وجه دیگر زندگی او، دفاع مقدس است. استاد چمنزاری در دوران دانشجویی هفت بار به جبهه اعزام شد و در پست‌های امداد و اورژانس به عنوان پرستار نیروهای ویژه فعالیت کرد. او از عملیات خیبر چنین یاد می‌کند: در عملیات خیبر از دانشگاه علوم پزشکی مشهد اعزام شدیم. در آنجا شیمیایی شدم. در کنار اینترن‌های پزشکی بودیم که متأسفانه تعدادی از آن‌ها اسیر شدند. آن روزها، روزهای سختی بود اما تجربه‌ای شد برای درک عمیق‌تر معنای پرستاری و فداکاری.
او که در همان دوران دانشجویی و در سن ۱۵ سالگی به‌دلیل زلزله طبس سه خواهر خود را از دست داده بود، با تکیه بر ایمان و تلاش، زندگی‌اش را از نو ساخت. ازدواج زودهنگامش را یکی از تصمیم‌های درست زندگی‌اش می‌داند و همواره به دانشجویانش توصیه کرده است که از ازدواج به‌موقع غافل نشوند.
در تمام این سال‌ها، همیشه به دانشجوها می‌گفتم که ازدواج به‌موقع، نه مانع پیشرفت است و نه محدودکننده. بلکه مایه آرامش و رشد است.» او با افتخار می‌گوید که واسطه ازدواج حدود ۱۰ دانشجوی خود بوده است.
استاد چمنزاری پدری است با یک فرزند پسر و دو نوه. پسرش مهندس عمران است و علاوه بر فعالیت پیمانکاری، در آموزش‌و‌پرورش نیز خدمت می‌کند. او در کنار تدریس، چند سال نیز در شورای حل اختلاف مشهد حضور داشته و از نزدیک شاهد تأثیر احترام در حل مسائل خانوادگی بوده است.
یکی از آموزه‌های ماندگار او، تأکید بر احترام در برخورد با بیماران است. او با اشاره به نظریه نیازهای مازلو می‌گوید: ارزش نفس یعنی همین‌که وقتی بالای سر بیمار می‌رویم، با احترام با او صحبت کنیم. بگوییم "دستتان را لطفاً بدهید" نه "دستتو بده". همین تغییر کوچک، روحیه بیمار را دگرگون می‌کند.
او علاوه بر روایت زندگی و تجربه‌های شخصی، دیدگاه‌های روشنی درباره نظام آموزش و خدمات پرستاری دارد. به باور او، پنج مسئله مهم باید در نظام سلامت مورد توجه قرار گیرد: افزایش بهره‌وری در مراکز درمانی، مقابله با تعارض منافع، کاهش فاصله طبقاتی میان کارکنان، ایجاد تفکر سیستمی در سازمان‌ها، و تقویت تفکر انتقادی در میان کارکنان و دانشجویان. به گفته او، تفکر انتقادی یعنی اینکه از وضع موجود راضی نباشیم و دنبال ارائه خدمات بهتر باشیم. پرستار باید ابداع‌گر باشد، نه صرفاً پیرو روند گذشته.
