دکتر ابراهیم تابان متولد ۱۳۶۸ در شهرستان سبزوار، عضو هیئت علمی گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار دانشکده بهداشت یکی از جوانترین اساتید دانشگاه علوم پزشکی مشهد است که از سال 1399 همکاری خود را به عنوان عضو هیات علمی با دانشگاه علوم پزشکی مشهد آغاز کرده و طی سه سال گذشته، عناوین مختلفی از جمله؛ پژوهشگر برتر در جشنواره پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، پژوهشگر برتر دانشکده بهداشت و استادیار جوان و عضو بنیاد نخبگان را کسب نموده است. یکی از تحقیقات شاخص دکتر تابان که هم اکنون به مرحله تولید محصول رسیده، ساخت جاذب های آکوستیک یا جاذب صدا است که از مواد ضایعاتی همچون الیاف خرما، چوب، باگاس، کاج سوزنی و غیره تولید شده و علاوه بر بهره وری اقتصادی می تواند در پاکسازی محیط زیست و سلامت چرخه طبیعت موثر و کمک کننده باشد.
این استاد و محقق جوان در گفتگو با وبدا ،ضمن اشاره به فرایند تحصیل و کار خود در دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در خصوص این پژوهش کاربردی نیز توضیحاتی را ارائه کرده است که در ادامه می خوانید: " من دوران تحصیلی خود را در شهرستان سبزوار گذراندم و نیز در بهمن ماه 1387 در آزمون سراسری در رشته مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار در دانشگاه علوم پزشکی سبزوار قبول شدم. پس از سپری کردن دوران لیسانس خود، در سال 1392 در آزمون کارشناسی ارشد رشته فوق شرکت کرده و با کسب رتبه یک کشوری وارد دانشگاه تربیت مدرس شدم. از آنجا که علاقه خاصی به حوزه کنترل صدا و آکوستیک داشتم، از دوران ارشد شروع کردم به فعالیت در این گرایش و فعالیت‌های خوبی در این زمینه داشتم. تشویق اساتید دانشکده سبب شد که در سال 1395 در آزمون دکتری شرکت کنم و با کسب رتبه2 کشوری این مقطع را هم در دانشگاه تربیت مدرس آغاز کنم. این بار با یک گام مهمتر در زمینه آکوستیک شروع به فعالیت کردم و علت اینکه در این حوزه کار می کردم معضلات اساسی در جهان؛ چه در محیط پیرامون و چه در صنایع آلودگی صوتی بود که من در این زمینه کار کردم و معضلات موجود در صنعت و محیط پیرامون و همینطور در حوزه ساختمان را مد نظر کارمان قرار دادیم.
رساله دکتری من از سال ۲۰۱۸ با تمرکز بر جاذب‌های آکوستیکی آغاز شد. در سالهای اخیر، توجه محققان به استفاده از مواد جاذب مشتق شده از الیاف طبیعی برای جایگزینی جاذب‌های مصنوعی افزایش یافته است. تا سال ۲۰۱۸، تمرکز اصلی بر روی جاذب‌های مصنوعی بود، اما به دلیل عواقب زیست محیطی، افزایش گازهای گلخانه‌ای و افزایش قیمت‌ها، روند جهانی به سمت استفاده از موادی سازگار با محیط زیست تغییر کرد. با رعایت این رویکرد، ما به شناسایی تمام مواد ضایعاتی موجود در ایران پرداختیم و از آنها برای تولید مواد جاذب صوتی با ضریب جذب صوتی مطلوب استفاده کردیم. این رویکرد به خوبی در سطح جهانی جا افتاده است، به ویژه در استفاده فراوان از الیاف طبیعی که به دلیل دوستدار محیط زیست، که در صورت بهره‌وری مناسب، تا سال ۲۰۲۵ جایگزین مناسبی برای مواد مصنوعی شوند تا معضلات و نگرانی های فوق کاهش یابد.
وی در رابطه با خروجی این طرح تحقیقاتی در منابع علمی جهان هم اظهار میکند: " خوشبختانه در مقطع دکتری مقالات خوبی از این پژوهش در مجلات ISI با ضریب تاثیر بالا و Q1 چاپ شد و در این راستا توانستم با اساتید برجسته تو حوزه آکوستیک در دنیا همچون پروفسور اتنبرو از دانشگاه The Open ، پرفسور براردی از دانشگاه Toronto Metropolitan و پرفسور پوترا از دانشگاه Teknikal Malaysia در این زمینه همکاری داشته باشم و از تجارب آنها کمک زیادی بگیرم.
دکتر تابان در خصوص افتخارات خود در دانشگاه نیز می گوید: "در سال ۱۴۰۰ به عنوان پژوهشگر برتر دانشکده بهداشت و در سال ۱۴۰۱ به عنوان استادیار جوان و عضو بنیاد نخبگان و همچنین امسال به عنوان پژوهشگر برتر دانشگاه علوم پزشکی مشهد با کسب امتیاز 129 که بالاترین امتیاز در حوزه پژوهشگر برتر دانشگاه بود معرفی شدم. ( ضمن اینکه در دوره ارشد و دکترا هم عضو ملی بنیاد نخبگان بودم ).
وی از دستاورد دیگری که به مرحله کاربردی رسیده نیز اینچنین روایت می کند: "یکی از مهم‌ترین کارهایی که در سال جاری انجام دادیم و شاید تنها یک نمونه مشابه داشته باشد ( که در مرکز تحقیقات مسکن و شهرسازی انجام شده ) اتاق صامت Anechoic chamber است که برای اولین بار در دانشگاه ایجاد شد و یک اتاق آکوستیک است . در این اتاق آکوستیک ما کنترل‌های فنی مهندسی را انجام می‌دهیم و صدای زمینه آن نزدیک به 20 دسیبل است. تاکنون همچین اتاقی نداشتیم که تا این حد صدای زمینه را در آن کاهش دهیم. این اتاق بزرگ بوده و روی محیط آن به لحاظ زیباشناختی هم کار شده و افرادی که وارد این اتاق می‌شوند حس خیلی خوبی به آنها دست می‌دهد. گاهی در مورد کارهای تحقیقاتی که در دنیا انجام میشود لازم است که صدای زمینه خیلی کم باشد، مثلاً در حدود استاندارد ۲۰ دسیبل که ما بتوانیم کارهای تحقیقاتی انجام دهیم و ما با کمک های شایان رییس دانشکده بهداشت جناب آقای دکتر قلیان اول و مدیرگروه محترم جناب آقای دکتر رمضان میرزایی و دانشجویان و همکاران ارجمند توانستیم این اتاق را با قیمت خیلی پایین درست کردیم و تمام کارهای کنترل فنی مهندسی و کارهای پژوهشی اعم از تست‌های جاذب های صوتی، عملکرد گوشی های حفظتی، تست های شنوایی سنجی، تست‌های آکوستیکی برروی خوردوها و غیره همه در این اتاق که اصطلاحا اتاق صامت گفته میشود قابل اجراست.
دکتر تابان در خصوص نحوه ساختن این اتاق صامت اشاره کرد که این اتاق از موادی با ضریب جذب آکوستیک بالا با 5 لایه حفاظتی ساخته شده است. امروزه کشورهای دنیا به این سمت رفته‌اند که از مواد ضایعاتی که معمولاً به وفور یافت میشود برای ساخت تولیدات مختلف استفاده کنند به عنوان مثال در کشور ما هم با ضایعات خرما که می‌تواند شامل دانه خرما و الیاف خرما باشد و معمولاً برای حذف آنها از طبیعت، چاله‌ای را به شکل سنتی حفر می‌کنند و در این چاله الیاف خرما را می‌سوزانند، ما همین الیاف خرما را وارد چرخه کردیم و پنل‌های آکوستیکی را ساختیم. البته با اصلاحات شیمیایی که در آنها انجام شدکه از ضریب جذب خوبی هم برخوردارند و در واقع ما با این کار بازگشت سرمایه را خواهیم داشت و اینکه یک ماده‌ای که ضایعات است را به چرخه مصرف بازگرداندیم.
مواد دیگری مثل ضایعات برگرفته شده از باگاس، چوب، کاج سوزنی، ماسک های صورت، هسته میوه‌های مختلف و پسته و گردو و غیره که آنها را به چرخه می‌آوریم و پنل‌هایی را می‌سازیم که مواد جاذب صوتی هستند ولی متاسفانه جایی نداریم که از این طرح ها در بخش تولید انبوه حمایت کند.
کشورهای زیادی مثل هلند، مالزی، فرانسه و سایر کشورها در این زمینه خیلی خوب کار می‌کنند و این محصولات را به سراسر دنیا می فرستند. اما متاسفانه در کشور ما نه تنها حمایتی نیست بلکه واردات آن در حالی که خروج ارز را هم به دنبال دارد همچنان انجام میشود و پتانسیل موجود در داخل برای تولید این پنل‌ها نادیده گرفته میشود.
تولید این پنل‌های طبیعی نه تنها ما را از واردات بی‌نیاز میکند بلکه میتوانیم صادر کننده آن هم باشیم. اکنون خود کشور امارات یک حوزه تحقیقاتی آکوستیک خیلی خوب دایر کرده و این متریال‌ها را وارد کشورش میکند و تولیدات حاصل از آن را به کشورهای حاشیه خلیج فارس میفرستد. ما که این متریال را داریم چرا نباید این ظرفیت تولید را استفاده کنیم؟ خیلی کارها می‌توان انجام داد، تمام بخش مطالعات آن هم انجام شده و تنها نیازمند این هستیم که افرادی وارد صحنه بشوند و به ما در حوزه تولید کمک کنند.
ما اکنون در بحث ارتباط با صنعت در صدد هستیم که اسپانسرهایی را پیدا کنیم تا در تولید این محصولات بتوانند به ما کمک کنند اما هنوز محقق نشده است. در حال حاضر حدود 20 تا 30 مقاله ی خوب در این زمینه، در بهترین ژورنال‌های دنیا چاپ کرده‌ام و همه این مقالات را فالو می‌کنند اما بارها در جلسات گفته‌ایم که یک اسپانسر یا حامی یا شرکت حمایتگر نیاز داریم که این چرخه و فرایند کارگاه را به تولید انبوه برسانیم . بیشتر تولیدات ما جنبه پایلوت دارد و به رغم اینکه در تمام نمایشگاه‌ها آنها را عرضه کردیم و تشویق‌ها و تاییدها هم بوده اما در عمل شرکت حمایت کننده وجود ندارد.
وی از قابلیت این مواد جاذبه آکوستیک در ساختمان‌ها نیز می گوید: " با استفاده از مواد جاذب صوتی هیبریدی نه تنها باعث کاهش صدا در داخل ساختمان بلکه افت انتقال صدا را در دیوارهای ساختمان‌ها و منازل افزایش دهیم و میزان صدای انتقال یافته به حداقل برسد. همچنین در بخش صنایع که در این زمینه هم کار کرده‌ایم معضلات آلودگی صوتی صنایع را میتوانیم کاهش دهیم.
وی نکته ای مهم را در خصوص تولیدات آکوستیک بیان می کند: " در دنیا این تصور وجود دارد که تولیدات آکوستیک تشکیل شده از مواد طبیعی اولا ممکن است در صورت عدم تثبیت دچار کپک و قارچ زدگی شوند و دوم اینکه اگر حریقی صورت بگیرد سریع می‌سوزند. اما ما با فرایندی که در پیش گرفته ایم می توانیم با استفاده از نانو ذرات مواد خاصیت ضد کپک و قارچ شده و زمان حریق آنها را هم به تاخیر بیاندازیم، بنابراین این محدودیت ها قابل پوشش است.
این استاد جوان در خصوص عوارض آلودگی صوتی نیز می گوید: تحقیقات دنیا امروزه نشان داده که آلودگی صوتی تنها به افت شنوایی منجر نمی‌شود، بلکه روی پارامترهای خونی هم تاثیر می‌گذارد و باعث افزایش فشار خون و حتی دیابت میشود . همینطور سبب اختلالات روان و اختلالات خواب میشود و موجب ری اکشن‌هایی در فرد میشود که نرمال نیست . بنابراین صدا می‌تواند تاثیرات زیادی داشته باشد و خود صدای بلند سبب ایجاد استرس میشود. باید افراد بیایند به محققین کمک کنند باید ببینیم که چه مداخلاتی میتوانیم برای رفع آن داشته باشیم.
معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد از ابلاغ دستورالعمل نحوه خدمات رسانی در ایام نوروز به تمامی مراکز درمانی خبر داد.
